De Shining City on a Hill glijdt af

We zien Amerika afglijden van Shining City on a Hill naar een op hol geslagen land waar mensen in een vikingbuffelkostuum het Capitool binnendringen. Het is de democratische paradox waarbij de proleet droomt van het klatergoud van de nieuwe rijken, schrijft Constanteyn Roelofs.

Ze zeggen wel dat je nooit profeet in eigen land kan worden en dat de ware erkenning voor de profetische gaven pas altijd ná de dood volgt. In het geval van H.L. Mencken klopt daar niets van. Bij leven was Henry Louis al de meest gevreesde columnist van de Verenigde Staten en het orakel van Baltimore was in de jaren twintig van de vorige eeuw een superster in de media. Met zijn scherpe pennetje maakte hij gehakt van de Amerikaanse droom, de God van In God We Trust, de hooggestemde idealen en de Manifest Destiny van het Amerikaanse experiment en de krabbelaars en sjacheraars die voor politici moesten doorgaan indertijd – tot groot genoegen van een omvangrijk lezerspubliek. Dat maakt zijn profetische gaven er echter niet minder om.

De democratische paradox

Nu we Amerika zien afglijden van Shining City on the Hill naar een op hol geslagen land waar mensen in een vikingbuffelkostuum het Capitool binnendringen is het leuk om eens te kijken of de ondergang al voorspeld was in de geschriften van profeten als Mencken. Het leuke van profetieën is dat je er altijd wel wat in kunt lezen dat toevallig aansluit bij het punt dat je wilt maken en in dit geval is het niet anders.

Neem nu het stukje ‘A Glance Ahead’, verschenen in jaar 1926. In deze column omschrijft Mencken de democratie als een ‘self limiting disease’ die de paradox met zich draagt dat de democratie weliswaar is ontstaan om de mens te bevrijden van de aristocraten en de oligarchen, maar dat het altijd weer een nieuwe elite oplevert van beroepspolitici en plutocraten – en een volk van heikneuters dat dan weer opkijkt naar deze ‘grand goblins’.

Proleet droomt van klatergoud

Immers, het klatergoud van de nieuwe rijken is waar de proleet van droomt. Met het cynisme van de snobberige reactionair beschrijft Mencken vervolgens dat het grote probleem is dat deze nieuwe rijken niet het zelfvertrouwen hebben van de echte oude adel en zich daarom dus voortdurend bedreigd voelen in hun positie, waardoor ze nogal overgevoelig reageren op iedere halve man en een paardenkop die zich met een revolutie tegen de democratie bezighouden.

Deze ‘revolutionairen’ zijn volgens Mencken altijd schoolmeestertjes en krantenmannetjes, kortom, mensen die voortdurend bang moeten zijn om hun baan te verliezen en zo hun gezin niet meer kunnen onderhouden, waardoor ze nooit echt praktisch de macht kunnen uitdagen, maar altijd blijven hangen in utopische fantasieën.

Miljardairsoorlog

Het is verleidelijk om in de miljardairsoorlog tussen Donald Trump, rechtse Media Moguls en de rijke donoren van de Republikeinse partij versus Mark Zuckerberg, Jeff Bezos en andere, Democrats-stemmende miljardairs aan de hand van Mencken te lezen, om nog maar te zwijgen van de myriade aan nieuwe Utopieën, variërend van een wereld zonder grenzen tot een basisinkomen en een regering gebaseerd op het zwarte ideaal van Ubuntu.

Het is bovenal geruststellend om te lezen dat de huidige strubbelingen in de Amerikaanse democratie misschien helemaal geen unieke gebeurtenis zijn van deze tijd, maar een ingebakken element zijn van het systeem. Dat laatste nodigt uit tot een aristocratisch terzijde schuiven van de hysterie.