Niets zo eenzijdig als onze interesse in memoires van Amerikaanse presidenten

Nederlanders lezen graag boeken van Amerikaanse presidenten. Tenzij ze zijn geschreven door Republikeinen, constateert Roelof Bouwman.

Politiek geïnteresseerde lezers die benieuwd zijn naar op schrift gestelde herinneringen van onze voormalige ministers-presidenten, hoefden de afgelopen decennia niet vaak de gang naar de boekwinkel te maken.

Willem Drees schreef Zestig jaar levenservaring (1962) en Herinneringen en opvattingen (1983), Jelle Zijlstra publiceerde Per slot van rekening (1992) en ook verschenen postuum twee boeken van Ruud Lubbers: Persoonlijke herinneringen (2018) en Haagse jaren (2020).

Alle andere naoorlogse ex-premiers deden er het zwijgen toe – hoewel het voor Dries van Agt en Jan Peter Balkenende natuurlijk nog niet te laat is.

Memoires schrijven hoort bij de loopbaan van iedere Amerikaanse president

Zoals bekend bestaan in de Verenigde Staten op dit punt heel andere mores. En dus stond niemand er vorige week van te kijken dat Barack Obama – onder de titel Een beloofd land – het eerste deel van zijn presidentiële memoires publiceerde. Het schrijven van zo’n boek hoort in Amerika bij de loopbaan van iedereen die bewoner is geweest van het Witte Huis.

Was dat altijd al zo? Ja, hoewel het aanvankelijk de gewoonte was dat presidentiële memoires alleen postuum werden gepubliceerd. Anders gold het als ijdel vertoon. Thomas Jefferson (1743-1826) was de eerste ex-president die zo, drie jaar na zijn dood, een bestseller scoorde: met de vierdelige boekenset Memoir, Correspondence, and Miscellanies.

James Buchanan (1791-1868) staat bekend als de eerste ex-president die nog tijdens zijn leven memoires publiceerde. In Mr. Buchanan’s Administration on the Eve of the Rebellion (1866) deed hij een dappere poging zichzelf vrij te pleiten van schuld aan de Amerikaanse burgeroorlog. Het hielp weinig: Buchanan geniet nog altijd de reputatie als een van de slechtste presidenten uit de geschiedenis van de Verenigde Staten.