Welke rol kan Amerika spelen nu China in aanvaring komt met het Westen?

25 oktober 2020Leestijd: 4 minuten
De Amerikaanse president Donald Trump (l) en zijn Chinese collega Xi Jinping. Foto: REUTERS/Kevin Lamarque

China’s bekendste militair strateeg Sun Zi stelde 2.500 jaar geleden al dat ‘kennis van de vijand cruciaal is voor het behalen van de overwinning’. Kennen Nederlanders hun vijand? Het Clingendael-rapport Dutch views on Transatlantic ties and European security cooperation in times of geopolitical rivalry doet vermoeden van niet, schrijft sinoloog Henk Schulte Nordholt.

In het geval van een Koude Oorlog tussen de Verenigde Staten en China zegt 60 procent van de ondervraagden in dit rapport geen partij te willen kiezen. Bovendien worden de Verenigde Staten slechts als een iets minder grote bedreiging voor de Europese veiligheid gezien dan China. Dat zijn vreemde cijfers.

Henk Schulte Nordholt (67) is zakenman en sinoloog. Hij werkte voor het ministerie van Economische Zaken aan de bevordering van handelsrelaties tussen Nederland en China. Schulte Nordholt werd in 1985 directeur van het eerste kantoor van de AMRO Bank in Peking. Hij schreef diverse boeken over China, waaronder China & de barbaren – het verzet tegen de westerse wereldorde (2018).

 

Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van Elsevier Weekblad.

Amerika levert middels de NAVO een cruciale bijdrage aan de bescherming van West-Europa en is nog steeds een levendige, zij het verscheurde, democratie. China, of beter gezegd de Chinese Communistische Partij (CCP), is bezig met een grootschalige poging de eenpartijstaat te perfectioneren en is op diverse manieren een bedreiging voor het Westen.

China wil de baas spelen op technologisch terrein

Ten eerste door zijn tomeloze drang naar beheersing van de technologieën van de toekomst, zoals helder is verwoord in de beleidsstukken Made in China 2025 en China Standards 2035. Denk aan 5G, maar ook aan ruimtevaarttechnologie, groene energie en kunstmatige intelligentie. Als dat lukt, heeft het land niet alleen een fantastisch businessmodel in handen, want de afnemer van bijvoorbeeld een 5G-netwerk kan voor vervolginvesteringen alleen terecht bij Huawei en de door dat bedrijf voorgeschreven apparatenbouwers. Maar het Westen wordt dan tevens afhankelijk van een regime dat democratie als levensbedreigend ziet.

‘Allerlei vijandige krachten, zowel binnen als buiten China, proberen voortdurend het banier van onze partij te veranderen – in wezen is het een poging om ons geloof in het Marxisme, socialisme en communisme op te geven,’ zei president Xi Jinping in een speech in 2015. Vandaar dat Peking geen westerse kerntechnologie en investeringen toelaat tot wat het ‘strategische sectoren’ noemt (elektriciteit, telecommunicatie, havens e.d.). Immers, afhankelijkheid van democratische landen moet worden vermeden.

China ondergraaft de internationale rechtsorde

De tweede dreiging is indirecter, maar niet minder groot: de uitholling door China van de internationale rechtsorde. Peking is partij bij het Internationaal Zeerechtverdrag, maar beschouwt desondanks 90 procent  van de Zuid-Chinese Zee als Chinees ‘grondgebied’. Het vonnis in 2016 van het Internationaal Hof van Arbitrage dat deze claim verwerpt, wordt gezien als een ‘vodje papier’.

De in Hongkong uitgeroepen ‘Nationale Veiligheidswet’ is in flagrante strijd met de afspraken met het Verenigd Koninkrijk om de status van dat gebied vijftig jaar niet te veranderen. En dan is er nog Taiwan. President Xi Jinping is vastbesloten om het eiland met het moederland te herenigen. Desnoods met geweld. Eind september vlogen achttien Chinese straaljagers het Taiwanese luchtruim binnen om ‘militaire oefeningen’ te houden. In de nationalistische pers in China wordt er openlijk op gespeculeerd om deze kwestie voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen te regelen: de Verenigde Staten zouden nu te geoccupeerd zijn met hun binnenlandse aangelegenheden.

Voor veel Nederlanders zijn deze zaken een ver-van-mijn-bedshow, maar de bescherming van de internationale rechtsorde is een plicht die vastligt in onze Grondwet. Schending van die orde doet zich overigens niet alleen voor als een staat zich buiten zijn grenzen misdraagt. Ook de rechten van burgers en minderheden moeten worden gerespecteerd, en daar lopen  Nederlanders in het algemeen warmer voor. De massale internering van de Oeigoeren en de vervolging van Chinese christenen wekken veel verontwaardiging in Nederland.

China bemoeit zich ook met de Nederlandse democratie

De derde dreiging – inmenging in onze democratie – komt voor Nederland het dichtst bij. In juni veroordeelde de Europese Unie China om de grootscheepse desinformatiecampagne die het voerde om de Europese beeldvorming over China’s aanpak van de coronacrisis te beïnvloeden. En een ander recent Clingendael rapport, China’s invloed op onderwijs in Nederland, constateert dat Pekings inmenging in onze universiteiten zorgelijke vormen aanneemt. Zo zouden Nederlandse onderzoekers aan zelfcensuur doen om hun academische relatie met China niet in gevaar te brengen.

Lees ook het omslagverhaal van Jelte Wiersma terug: Is China van Xi Jinping nog te stuiten?

Maakt dit alles China tot een vijand? Toen begin dit jaar het coronavirus uitbrak in Wuhan werden Chinezen in Nederland dikwijls gemeden en nagewezen. Van dat soort stompzinnigheid moeten we ons verre houden. Chinezen zijn hartelijke, hardwerkende mensen die terecht trots zijn op hun oude en rijke beschaving. Als immigranten zijn ze bovendien modelburgers: ze vragen nooit om staatssteun en zijn wars van politiek of religieus extremisme.

Helaas brengt de koers van de huidige machthebbers het land onvermijdelijk in aanvaring met het Westen. Partijdigheid is daarom onvermijdelijk. Niet tegen China, maar voor behoud van de internationale rechtsorde en onze democratische kernwaarden. Amerika is een ongeloofwaardige voorvechter in die strijd, in eigen land holt De Republikeinse president Donald Trump de democratie stap voor stap uit. Zijn Democratische uitdager Joe Biden heeft aangegeven dat China alleen met behulp van een democratische alliantie effectief kan worden bestreden. Het maakt de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 3 november zo mogelijk nog belangrijker.