Ineens heeft Saudi-Arabië geen probleem meer met Joden

Tot voor kort werden Joden en niet-moslims in Saudische schoolboeken nog neergezet als ‘zwijnen’ en ‘apen’. Nu is de overheid een campagne begonnen om het negatieve beeld van Joden in de Saudische moskeeën en media in positieve zin om te buigen. Een strategische liefdesverklaring, schrijft Leo Kwarten.

Op 4 februari verscheen op het Twitter-account van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken een opmerkelijk filmpje. Een Joodse man met een keppel op stelt zich voor als David bin Yousef Shukr. In steenkolen-Arabisch richt hij het woord tot de Saudische kroonprins, Mohammad bin Salman (bekend als MbS).

Shukr zegt dat hij in 1944 is geboren in de Saudische stad Najran, aan de grens met Jemen. In 1948 vluchtte hij daar weg, samen met de 260 andere Joden die toen nog in de stad woonden. Van hen zijn er nog vijftien in leven. Shukr vraagt MbS of hij Najran mag bezoeken, zodat hij er kan bidden bij de graven van zijn voorouders.

‘Moslims moeten leren van de Holocaust’

Wallahi! De tijden zijn veranderd, en Shukr heeft dat goed door. Zijn verzoek is niet kansloos. Tot voor kort werden Joden en niet-moslims in Saudische schoolboeken nog neergezet als ‘zwijnen’ en ‘apen’. Nu is de overheid een campagne begonnen om het negatieve beeld van Joden in de Saudische moskeeën en media in positieve zin om te buigen.

Noem het een strategische liefdesverklaring aan het Joodse volk: de Saudiërs moeten worden voorbereid op het sluiten van een akkoord met Israël. Alleen, de bruuske manier waarop de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Bahrein dat onlangs deden, dat werkt niet in het conservatieve koninkrijk.

Aldus bracht Mohammad bin Issa van de Muslim World League – een organisatie die tot voor kort moslim-extremisme exporteerde – dit jaar een bezoek aan Auschwitz. ‘Moslims moeten leren van de Holocaust,’ zei bin Issa. Baanbrekend voor een land waar de Holocaust vaak is afgeschilderd als een Joods complot om het geweten van de wereld te chanteren.

Normalisering van de relatie met Joden

Of neem Abdul Rahman al-Sudais, de imam van de Grote Moskee in Mekka. In zijn preken beschreef hij Joden het liefst in zoölogische termen. ‘Vijanden van de islam’ waren ze. Nu wijst hij op de hartelijke relaties van de Profeet met de Joden in Medina als model voor religieuze tolerantie.

Dat laatste is natuurlijk flauwekul. Religie en tolerantie zijn elkaar uitsluitende grootheden. In 627 liet de Profeet honderden mannen van de Joodse Bani Qurayza-stam in Medina onthoofden, wegens vermeend verraad.

Niet dat de Joden op het Arabische schiereiland zulke lieverdjes waren. Honderd jaar daarvoor, in 524, stelde de Jemenitische koning Dhu Nuwas, een Joodse bekeerling, de christenen van Najran voor de keus: Joods worden of de dood. Volgens bronnen uit die tijd duwden zijn soldaten vervolgens duizenden christenen in brandende greppels. Zelfs de Koran spreekt er bij monde van soera 85 schande van.

Saudi-Arabië is niet het enige Arabische land dat toewerkt naar normalisering van de relatie met de Joden. In Qatar komen al jaren rabbijnen op bezoek. In Abu Dhabi won een Israëlische judoka eind 2019 een gouden plak, waarop voor het eerst in de VAE het Israëlische volkslied Hatikva klonk. Het was even wennen: de Emirati-bobo’s stonden er bij alsof hun aambeien opspeelden.

Visumperikelen voorbij

Saudi-Arabië is een ander verhaal. Officieel zijn alle Saudiërs moslim. Niet-islamitische minderheden bestaan niet. Bezoekers aan het koninkrijk werden voorheen gecategoriseerd op basis van religie. Dat stond vermeld op je visum. Alleen in het Arabisch overigens, zodat de meesten het niet door hadden. Religie bepaalt nog steeds waar je in het koninkrijk mag reizen – Mekka en Medina zijn alleen voor moslims – en, tot voor kort, of je het land überhaupt in mocht.

Het begon al op de Saudische ambassade bij de visumaanvraag. De vraag which religion op het aanvraagformulier werd door ervaren zakenlieden, die al een bureaucratische marathon achter de rug hadden, routineus beantwoord met christian.

Er waren echter ook groentjes die antwoordden met none of not anymore of die de naam van een obscure sekte uit de Achterhoek invulden. Christian was het enige juiste antwoord. Gelukkig stond er achter de balie een uitgeslapen Palestijn die overal in het Arabisch keihard ‘christen’ invulde. Hij wist dat je Saudi-Arabië anders niet binnenkwam.

Joodse toeristen

Voor Joden lag de zaak anders. Tot in de jaren tachtig moest men op de ambassade een ‘niet-Joodverklaring’ overleggen, af te geven door de Nederlandse overheid. Toen dat onhoudbaar werd, liet Saudi-Arabië die eis vallen. Maar als je op het formulier ‘Joods’ invulde, of toevallig Goldmann heette, dan kon ook de Palestijn je niet meer helpen en kwam er nooit goedkeuring uit Riaad.

Dankzij MbS zijn die visumperikelen nu voorbij. Tegenwoordig kan iedereen eenvoudig online een visum aanvragen. De kroonprins begrijpt heel goed dat niets het imago van zijn land positiever beïnvloedt dan teruggekeerde vakantiegangers die zeggen dat Saudi-Arabië zo’n schitterend land is en dat de mensen er zo aardig zijn. En het is nog waar ook.

Inmiddels hebben zelfs de eerste Joodse toeristen al enthousiaste tweets vanuit het koninkrijk gestuurd, poserend met hun nieuwe Saudische vrienden. Dus het zou zomaar kunnen dat David bin Yousef Shukr binnenkort bij de graven van zijn voorouders in Najran kan bidden.