Geachte Mark Rutte, andere toon graag

Publicist en communicatieadviseur Onno Aerden geeft wekelijks ongevraagd advies aan iemand in het nieuws. Deze week aan premier Mark Rutte: uw maatregelen jegens de horeca pakken het werkelijke probleem niet aan. Vertel liever waar het echt misgaat, en pak die haarden aan.

Het gaat niet goed met het aantal coronabesmettingen, dus moet er iets gebeuren. Vrijdagavond stofte u uw publiciteitsbazooka weer af: de live persconferentie op televisie. Als bezorgde bovenmeester: die toon kennen we.

En jawel: u kwam met nieuwe maatregelen – al liet u de verdere berichtgeving daarover aan de regio’s met de meeste besmettingen, vooral rond de vier grootste steden van het land. Geheel volgens de Haagse communicatiemores hadden uw ambtenaren het belangrijkste nieuws al laten uitlekken, zodat ze de stemming in het land konden peilen alvorens de definitieve teksten te produceren. Zo kan een maatregel, bij al te veel gekrakeel, op tijd worden bijgeschaafd.

Horeca is al geplaagde sector

Dit keer gold uw toorn de horeca, waarvan uw twee weken geleden nog stelde dat die veilig was: ‘geen thuisfeestjes, ga liever naar de horeca‘.

Maar nu? Eerder dicht, minder mensen binnen, lampen aan, sfeer weg. De reacties uit de al bovengemiddeld geplaagde sector waren niet mis: buitenproportioneel, symboolpolitiek, verplaatsing van het probleem naar de straat voor de deur van de kroeg. ‘Mensen gaan niet ineens een boek lezen,’ smaalde Dirk Beljaarts, algemeen directeur van Koninklijke Horeca Nederland, op Radio 1.

Hij heeft gelijk. De maatregel om cafés in de bovengemiddeld getroffen Randstad iets eerder te sluiten en het maximumaantal gasten in de horeca te beperken tot vijftig, is natuurlijk symboolpolitiek. Beljaarts voelt dat haarfijn aan, door in één zin zowel toeschietelijk als onverbiddelijk te zijn: ‘We willen met alle maatregelen meedenken, maar niet als het een maatregel is voor de bühne.’

U lijkt vrijdagavond de horeca als vergunde sector te hebben gekozen als pispaal. Daar valt te controleren en te beboeten. Wrang was hoe u de pil verguldde: ‘De horeca heeft geen schuld, ze hebben het fantastisch gedaan. Maar je ziet dat er veel besmettingen vandaan komen en het opsporen van iedereen kost heel veel tijd.’

Besmettingshaarden buiten uitgaanscentra

Maar besmettingshaarden in de Randstad bevinden zich juist buiten die uitgaanscentra: in studentenhuizen, verzorgingshuizen en rond moskeeën. In Amsterdam scoren Zuidoost en Nieuw-West, gebieden met relatief veel niet-westerse allochtonen, al maanden het hoogst op de besmettingsladder. Burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) moest haar Amsterdamse raad zelfs melden dat de GGD in die wijken speciale buurtteststraten gaat inrichten.

U stelde tijdens uw mediamoment ook voorlichtingscampagnes onder die bevolkingsgroepen voor.

Mijn advies: voorlichting gaat niet werken. Waarover nog? Jongeren en allochtonen zijn niet blind maar lijken wel doof. Oost-Indisch doof. Steek uw communicatieve kracht liever in een nieuwe persconferentie, over twee weken. Maar nu zonder het bezorgde toontje en het appel op altruïsme. Dat is echt wal aangekomen bij de mensen die wel kunnen luisteren.

Vertel het complete verhaal

Nu moet uw toon dreigend zijn richting de ongehoorzamen – geen sectoren maar groepen mensen die er willens en wetens een potje van maken. Dan zult u zeggen: kerken en moskeeën die de regels overtreden tijdelijk sluiten, boa’s in de buurt van scholen waar laks gedrag de norm is, tijdelijke mobiele politieposten op beruchte hangplekken om groepen jongeren aan te pakken die de coronaregels aan hun laars lappen, en opnieuw fors beboeten – aan het begin van de crisis lukte dat nog best.

C’est le ton qui fait la musique, ook in crisistijden. Zo’n boodschap klinkt minder politiek-correct, maar sorteert waarschijnlijk sneller effect dan een halfzachte horecamaatregel die vooral stoer óógt.