Het historische akkoord tussen Israël en de Verenigde Arabische Emiraten maakt zichtbaar wat al lang aan de gang was, schrijft Robbert de Witt. Sjiieten vormen voor soennieten een groter gevaar dan de Joden.
Het is toch heel vreemd dat het conflict waarin zoveel Europeanen – van activisten tot regeringsleiders – al jaren zoveel tijd en energie hebben gestoken, nu plots amper aandacht krijgt. Terwijl er sprake is van een ongekende ontwikkeling in het Israëlisch-Palestijnse conflict. Een ontwikkeling die de verhoudingen in de regio overhoopgooit.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Dat de Verenigde Arabische Emiraten en Israël ambassadeurs gaan uitwisselen, rechtstreekse lijnvluchten én een directe telefoonlijn gaan opzetten, is mooi. Maar het voor vrijwel iedereen onverwachte akkoord gaat niet over die twee landen alleen.
De Verenigde Arabische Emiraten is de eerste staat
Jarenlang was er geen enkele verbetering in de relatie tussen de Joodse staat en de omringende Arabische staten. Alleen Egypte en Jordanië hadden officiële relaties met Israël – vooral omdat ze in verschillende oorlogen klop hadden gekregen en veroverde gebiedsdelen terug wilden.
Tot vorige week. De Verenigde Arabische Emiraten is de eerste golfstaat die zijn hand uitsteekt naar de gezworen Joodse vijand. De eerste, want het rode licht is nog niet gedoofd – er kunnen meer volgen.
Drie keer ‘nee’
Volgens Jared Kushner, schoonzoon van Donald Trump en diens Midden-Oosten-strateeg, zijn andere Arabische regeringen verbolgen dat zij niet als eerste aan de beurt waren. Dat lijkt wat overdreven, maar ongetwijfeld is er sprake van toenadering achter de schermen. Dat de Arabische landen en Israël elkaar officieus de afgelopen jaren steeds vaker spraken, vooral om een antwoord op het Iraanse gevaar te zoeken, is een publiek geheim. Publiekelijk geven Arabieren nog altijd de zionisten de schuld, in werkelijkheid zijn de panelen al lang verschoven.
Lees het commentaar dat Robbert de Witt vorige week schreef: Arabische handreiking aan Israël is een doorbraak van jewelste
Zo zou ook Soedan op het punt staan een overeenkomst te tekenen met Israël – hoewel de Soedanese woordvoerder die dit bevestigde inmiddels is ontslagen. Geen Arabisch land, maar wel van belang in het decennialange conflict: in Soedan kwamen in 1967 de Arabische landen bijeen om er de drie ‘nee’s’ op te stellen: ‘nee’ tegen vrede met Israël, ‘nee’ tegen erkenning van Israël, en ‘nee’ tegen onderhandelingen met Israël.
Zo brengt het akkoord een ontwikkeling aan het oppervlakte die al veel langer gaande is. Niet langer is Israël de grote vijand van de Arabische landen, maar Iran. Over het interne islamitische geschil is al veel geschreven. Twee stromingen vechten om de macht, de soennieten tegen de sjiieten. De soennitische moslims worden aangevoerd door Saudi-Arabië, de sjiieten door Iran, aan de overzijde van de Perzische Golf. In alle conflicten in de regio, van IS tot Jemen, en van Syrië tot Libanon, speelt steeds de soennitisch-sjiitische rivaliteit een grote rol. En de laatste jaren verhevigt deze strijd zich.
‘Verraden’ door de Verenigde Arabische Emiraten
De reacties op het nieuws uit de (overwegend soennitische) Verenigde Arabische Emiraten vallen precies binnen deze tweedeling. Soennitische moslimlanden zijn positief over het akkoord. De bondgenoten van het sjiitische Iran spreken van verraad.
Meer van Robbert de Witt over dit onderwerp: Voortdurend ‘nee’ tegen vredesplannen leverde Palestijnen niets op
Schandelijk wat Abu Dhabi heeft gedaan, is de reactie van de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken. ‘Ze zien het zionistische regime niet als een vijand, maar als een bondgenoot.’ Hezbollah, de terroristische organisatie in Libanon die wordt gesteund door Teheran, noemt de deal het verraad van de islam en van de Arabieren. ‘Het is goed, maar pijnlijk, dat de maskers zijn afgegleden,’ aldus Hezbollah-leider Hassan Nasrallah.
Inderdaad, de maskers zijn af: plots is zichtbaar wie nu met elkaar bevriend zijn. Net als wie elkaars vijanden zijn.