Hoe rechts mag het CDA zijn?

Of het nu de bij vlagen staatsmannelijke Wopke Hoekstra, dat handige mannetje met die clownsschoentjes of een kandidaat uit onverwachte hoek wordt, de nieuwe leider van het CDA heeft een belangrijke vraag te beantwoorden: hoe rechts mag het CDA zijn? Constanteyn Roelofs geeft een voorzet.

Op papier lijkt het antwoord makkelijk. ‘Een beetje, maar niet te veel.’ Het CDA moet het bestuurlijke cement zijn van Nederland, de redelijke stem net wat rechts van het midden die vooral apolitiek en bestuurlijk is.

Natuurlijk, men is wel christelijk, maar een vergadering beginnen met een gebed doet men toch niet en ook voor mohammedanen of agnosten is ruimte genoeg. Conservatieve standpunten die elders in de wereld de hoeksteen vormen van de conservatieve identiteit, zoals oppositie tegen abortus of LHBT-rechten waren voor het CDA een gepasseerd station.

CDA moet kiezen

Het CDA hoefde jarenlang niet te veel over dit soort vragen na te denken, maar toen kwamen Fortuyn, de PVV en het FVD, die hun kans roken op rechts. Het verhaal van de populistische reactie van de onverenigbaarheid van een burgerlijke poldercultuur op nationaal en Europees niveau met mediterrane machoculturen, is een boek op zich. Maar het CDA moet kiezen tussen het binnenboord houden van de kiezers die zich bij deze reactie scharen, of die zich bij het centristische, nonconfrontationele en multiculturele consensus onder de rest van de maatschappelijke top aansluiten.

Van beide kanten wordt er aan het CDA getrokken. Zoals de onzalige deal met de PVV onder Balkenende en de recente coalitie in Brabant wel aantonen, heeft populistisch rechts, al was het maar numeriek, het CDA nodig. Of het CDA even mee wil doen aan het verdedigen van het Avondland en de christelijke gemeenschap. Aan de andere kant wordt er een moreel appèl gedaan op de linkervleugel van de partij: zou Jezus niet met de sandalen in de hand pal staan voor de vluchtelingen, de andersdenkenden en de mensen aan de roze kant van het seksuele spectrum?

Een socialistische Palestijn

De discussie of Jezus nu een socialistische Palestijn was of toch garant stond voor vrij wapenbezit en zeer tegen abortus gekant is, is al oud en mondiaal gezien nog lang niet beslecht. De Bijbel laat alles in zich lezen en de christen-democratische politiek kan dus naar hartelust schuiven op het politieke spectrum – en het CDA kan, ook gezien de vrolijke mix van bloedgroepen en voorvaderpartijtjes, nooit kiezen tussen sociaal of conservatief. De opkomst van de populistische partijen dwingt het CDA nu wel tot een harde keuze: wel of niet meedoen aan een cordon sanitaire?

Verschillende stemmen in de media en prominente partijleden, onder wie de voorzitter, roepen op tot een dergelijke koers, maar in den lande weet men het niet zo zeker. Instinctief is het namelijk helemaal niet raar om een wat rechtsere koers te varen, nu men de greep op de grensoverschrijdende criminaliteit kwijt is en de negatieve gevolgen van globalisering en massamigratie dagelijks de kranten vullen. Maar van de andere kant, met zoveel leed in de wereld is er ook genoeg kans voor compassie en ander samaritanengedrag. Toch is het niet des CDA’s om al te vroeg in de race harde beslissingen te nemen – dus de vraag hoe rechts het CDA mag zijn na de verkiezingen van maart 2021, is nog niet te beantwoorden.