Premium Lock Sluimerend conflict in EU tussen liberale Noordwesten en conservatieve Oosten

08 mei 2020Leestijd: 6 minuten
De Kroatische premier Plenkovic en de Duitse bondskanselier Merkel in Berlijn. Foto: AFP.

Het democratisch gehalte van Oost-Europese landen kalft af, meldde denktank Freedom House op basis van eigen onderzoek naar 29 Euraziatische landen. Desondanks zullen ook de Balkanlanden ooit lid worden van de Europese Unie (EU). Daardoor wordt Oost-Europa machtiger in de EU. Grote vraag is of de liberale Noordwest-Europese landen zullen ingrijpen, net als de liberale Noordoost-Amerikaanse staten in de negentiende eeuw ingrepen in het conservatieve Zuiden, schrijft Jelte Wiersma.

De Kroatische premier Andrej Plenkovic is een lieveling in de Europese Volkspartij, de familie van christen-democratische partijen waarin de CDU van de Duitse bondskanselier Angela Merkel de machtigste is. Ex-basketballer en ex-Europees Parlementslid Plenkovic is een aardige, knappe en intelligente man en voor politici als Merkel een Oost-Europees lichtpunt. De decennia oude wens in Duitsland om na de bereikte rust in het Westen (vrede met Frankrijk) democratische en vriendelijke buren in het Oosten te krijgen, ziet zij belichaamd in Plenkovic. Hij is een democraat én hij wil net als Merkel de Balkan stabiliseren door de Balkanstaten bij de EU te trekken. Zoals ook voormalige Sovjet-satellietstaten vanaf 2004 lid van de Unie zijn geworden.

Lees ook dit commentaar van Jelte Wiersma terug: De uitbreiding van de Europese Unie met Balkan is onvermijdelijk

Plenkovic’ Kroatië is het eerste half jaar van 2020 EU-voorzitter, voor het eerst sinds zijn verworven lidmaatschap van de Europese Unie (2013). Hoogtepunt van het voorzitterschap had deze week de EU-Balkan-top moeten worden. De regeringsleiders van alle EU-lidstaten zouden naar de Kroatische hoofdstad Zagreb afreizen en daar met de regeringsleiders van Albanië, Bosnië en Herzegovina, Kosovo, Montenegro, Noord-Macedonië en Servië praten over de toekomst van de westelijke Balkan. In maart gaven de EU-regeringsleiders al groen licht voor het openen van onderhandelingen met Noord-Macedonië en Albanië over toetreding tot de Europese Unie.

Cubacrisis-scenario op de Balkan

De EU-Balkan-top verliep uiteindelijk via een videoconferentie en was fascinerend. Ten eerste wilden de EU-regeringsleiders een duidelijke verklaring van de Balkan-leiders waarin zij afstand nemen van Rusland en China. De Russische president Vladimir Poetin en de Chinese president Xi Jinping proberen de Balkan-landen te kopen en zo een strategische positie in de achtertuin van de Europese Unie te realiseren. Wat als Poetin en Xi in het geheim raketten op de Balkan plaatsen? Een Cubacrisis-scenario doemt dan op.

De EU-regeringsleiders omarmden tijdens de EU-Balkan-top als het ware de Monroedoctrine. De vijfde president van de Verenigde Staten James Monroe zei in 1823 in het Amerikaanse Congres dat elke bemoeienis van Europa met het westelijk halfrond onacceptabel was. Het opkomende rijk, de Verenigde Staten, duldde de oude rijken uit Europa niet in zijn achtertuin: Midden- en Zuid-Amerika. Velen focussen zich in deze eeuw op het opkomende China, maar ook de Europese Unie is een opkomend rijk. Zoals China Amerika uit Azië wil duwen, wil de EU China en Rusland (en sommigen Amerika) uit Europa verjagen. Opname van de Balkanlanden en misschien ooit (een deel) van Oekraïne zal onvermijdelijk blijken, want als de Balkan-landen geen EU-lid mogen worden, zullen zij zich tot Rusland en China wenden.

Lees ook dit coververhaal van Jelte Wiersma: Is het China van Xi Jinping nog te stuiten?

Uitbreiding Europese Unie verzwakt Frankrijk

Daarnaast heeft de onvermijdelijke opname van de Balkanstaten en mogelijk (een deel) van Oekraïne in de Unie twee interne effecten. Het verzwakt de positie van Frankrijk. In de voorlopers van de Europese Unie had Frankrijk (West-)Duitsland in de tang. Bijna elke uitbreiding bleek een verzwakking voor Frankrijk en een versterking van Duitsland. De Franse president Charles de Gaulle keerde zich daarom tegen toetreding tot de EU van het Verenigd Koninkrijk – een vurige wens in West-Duitsland om de Frans grip op de Unie te verminderen.

Premium Lock

Laden…

Premium Lock

Word abonnee en lees direct verder

Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.

  • Bent u al abonnee, maar heeft u nog niet een account? Maak die dan hier aan. Extra uitleg vindt u hier.

 

Premium Lock

Verder lezen?

U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.

Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?

Bekijk abonnementen

Premium Lock

Er ging iets fout

Premium Lock

Uw sessie is verlopen

Wilt u opnieuw