Afshin Ellian blikt terug op de historische toespraak van koning Willem-Alexander, maandag 4 mei op de Dam in Amsterdam. Hij legde de vinger feilloos op de zere plek: velen deden zich in de Tweede Wereldoorlog heldhaftig voor, maar weinigen waren dat daadwerkelijk. ‘Een noodzakelijke reflectie op het falen van een generatie, een generatie van slachtoffers, verraders, helden en onverschilligen,’ aldus Ellian.
Herdenken en vieren in onvrijheid, het was maandag 4 mei een ongehoorde gewaarwording: de Koning, de Koningin, de burgemeester van Amsterdam en de premier op de Dam in Amsterdam zonder publiek. Onze vrijheid hebben we gevierd in onvrijheid. Ook herinneringen aan de onvrijheid hebben we herdacht in een zelfgekozen onvrije stemming.
Afshin Ellian
Prof. mr. dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap aan de Universiteit Leiden. Hij schrijft wekelijks onder meer over de idealen en vrijheden van de westerse cultuur.
Toch moeten we een en ander in het juiste perspectief plaatsen. We hebben, wegens het Chinese coronavirus, zelf in alle vrijheid gekozen om onze vrijheid drastisch in te perken. Niemand heeft ons daartoe gedwongen. Onze volksvertegenwoordigers hebben ermee ingestemd. Onvrijheid beleven onder een democratisch regime is niet te vergelijken met de onvrijheid onder een totalitair regime.
Normandië en Bastogne kwamen voorbij
In de twee minuten stilte tijdens Dodenherdenking kwamen in mijn hoofd beelden voorbij van de gedenkwaardige plaatsen die ik ooit heb bezocht, zoals Omaha Beach in Normandië, de landingszone waar op 6 juni 1944 al in de eerste uren van de dag tweeduizend Amerikaanse militairen om het leven kwamen. Ze zijn gestorven voor de vrijheid die wij elk jaar op 5 mei vieren.
Ook moest ik denken aan Bastogne, een stad in de Belgische provincie Luxemburg die ik afgelopen zomer heb bezocht. Daar heeft zich het laatste offensief van nazi-Duitsland tegen de geallieerden afgespeeld. Tussen 20 en 27 december 1944 moest een aantal Amerikaanse soldaten zich verdedigen tegen goed bewapende Duitse soldaten.
De legendarische mannen van luchtlandingsdivisie 101 Airborne trotseerden het ijzig koude weer, het gebrek aan munitie, eten en zelfs warme kleding, om de geallieerde stelling in de omgeving van Bastogne te verdedigen. Het Duitse ultimatum om te capituleren, antwoordden ze met ‘nuts’: ze zijn niet goed snik. Alles in Bastogne verwijst nog naar deze helden.
Eerste toespraak van Nederlands staatshoofd op de Dam was historisch
In de twee minuten stilte afgelopen maandag 4 mei kwamen ook de gezichten van mijn Joodse vrienden voorbij. Door hun ogen zag ik hun (voor)ouders: die van Leon de Winter, Jessica Durlacher, Rob Moscou en vele anderen. Ik moest vooral denken Rob Moscou, de onderduikbaby. Zijn ouders zijn in 1943 vermoord in Sobibor. Frénk van der Linden heeft daarover een documentaire gemaakt, die binnenkort wordt uitgezonden.
Na de oorlog hadden velen zichzelf wijsgemaakt dat Nederland massaal verzet had gepleegd tegen het nationaal-socialisme. Op dat gebied is Frankrijk koploper. Daar denken ze dat ze allemaal verzet hebben gepleegd.
Vijfenzeventig jaar na de oorlog hield het Nederlandse staatshoofd voor het eerst op de Dam een toespraak over de oorlog. En niet zomaar een toespraak, maar een historische toespraak.
Lees verder onder de video
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?