De verbazingwekkende driftbui van de Chinezen over de Australiërs, die terecht vragen om transparantie omtrent de bron van het coronavirus, onthult veel over de machthebbers in China. Jammer genoeg schikken EU-ambtenaren zich naar de wensen van Peking, schrijft Robbert de Witt.
Bewonderenswaardig is het, hoe beschaafd en correct die Australiërs blijven in hun ‘fittie’ met de Chinezen. Want het knettert flink op diplomatiek vlak. Chinese diplomaten die normaal altijd beleefd blijven glimlachen, zijn aan het beledigen geslagen.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Onschuldige opmerking
De ruzie begon met een op het oog onschuldige opmerking van de Australische minister Peter Dutton op 17 april. Hij merkte op dat de Verenigde Staten zeggen over informatie te beschikken dat het coronavirus een andere oorsprong heeft dan de Chinese regering beweert. En dat het daarom nuttig is als er een internationaal onderzoek komt naar het ontstaan van COVID-19. Twee dagen later herhaalde zijn collega, minister van Buitenlandse Zaken Marisa Payne, dat Australië graag zo’n onderzoek wil.
En toen was het bal. De reacties uit China werden steeds heftiger. Paynes opmerkingen zouden ‘niet zijn gebaseerd op feiten’. De Australische regering, sneerden de Chinezen, heeft ongetwijfeld instructies gekregen uit Washington, dat een ‘propaganda-oorlog’ tegen China voert. ‘Sommige Australische politici papegaaien slechts de Amerikanen na, en dat bewijst hun onwetendheid en vooringenomenheid,’ aldus de Chinese ambassade in Canberra.
Economische repercussies
De Chinese ambassadeur in Australië dreigde op 26 april weinig subtiel met economische repercussies. ‘Waarom zouden Chinezen nog naar een land gaan dat niet zo vriendelijk is voor ons? (…) Misschien denken Chinezen wel: “Waarom zouden we nog Australische wijn drinken? Waarom zouden we nog Australisch vlees eten?”’
De Australiërs bleven beleefd, en benadrukten dat het slechts gaat om een transparant onderzoek naar de bron van het virus, dat immers wereldwijd ongekende gevolgen heeft. En dat, in de woorden van minister Payne, economische druk geen passend antwoord is op dit verzoek. Australiërs zijn altijd lastig, antwoordden de Chinezen, via staatsorgaan Global Times. ‘Net als een stukje kauwgum onder een Chinese schoen. Soms moet je dan een steen vinden om het aan af te vegen.’
De kwestie is inmiddels volledig ontspoord. De Chinezen spreken van een kruistocht die zeker niet zonder gevolgen voor de relatie zal blijven. Maar de Australische regering houdt zijn rug recht, en benadrukt dat zo’n wereldwijde gezondheidscrisis nu eenmaal goed moet worden onderzocht.
Brussel past zich aan
Zouden ambtenaren in Brussel deze krachtmeting aan de andere kant van de wereld volgen? Waarschijnlijk niet – en als ze dat wel hebben gedaan, dan hebben ze er niets van opgestoken.
The New York Times berichtte onlangs dat EU-ambtenaren onder Chinese druk een kritische passage in een rapport over het coronavirus hebben verwijderd. In een eerste versie, in handen van de Amerikaanse krant, stond nog dat de Chinese regering ‘een wereldwijde desinformatiecampagne voert om de schuld af te schuiven en zijn internationale imago te verbeteren’.
Lees ook dit stuk over zoönosen: Hoe groot is de kans dat er weer een virus uitbreekt?
Maar EU-vertegenwoordigers kregen telefoontjes – inhoud onbekend – van Chinese regeringsfunctionarissen en de publicatie werd eerst uitgesteld, en vervolgens aangepast. De verwijzing naar de Chinese propaganda werd verwijderd.
Diverse medewerkers van de Commissie in Brussel hebben geklaagd dat er zo gemakkelijk wordt gebogen voor de Chinezen, uit angst dat lucratieve handelsakkoorden niet doorgaan. Let wel: voor de Australiërs is China van groter economisch belang dan voor de Europeanen.