In Nederland kan een dader zich eenvoudig voordoen als een slachtoffer, weet Philip van Tijn. De eindeloze, juridische strijd van het Haga Lyceum en de zaak Johan van Laarhoven zijn daarvan bij uitstek voorbeelden.
Mijn vader was in zijn werkzame leven een aantal jaren rechter. Uit die periode dateren heel wat anekdotes waarmee ik ben opgevoed. De mooiste vond ik die van een verdachte die uitriep: ‘Edelachtbare, ik héb niet gestolen en bovendien was het geen 1.000 gulden maar 500!’
Philip van Tijn
Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Hij schrijft wekelijks een blog over de actualiteit.
Het is zo’n mooie omdat deze anekdote, voor wie er oog voor heeft, zich elke dag wel in het dagelijks leven voordoet. In de kern, want het gaat natuurlijk om varianten.
Buitenwereld gunt Haga Lyceum zijn plaats onder de zon niet
Maandag 20 januari doet de Amsterdamse rechtbank uitspraak inzake het islamitische Haga Lyceum. De zoveelste uitspraak, want deze school is verstrikt in juridische procedures – wat natuurlijk niet de schuld is van de school, maar van de gemene buitenwereld, die het Haga Lyceum zijn plaats onder de zon niet gunt. Want ook het Haga Lyceum maakt deel uit van de slachtoffercultuur.
Van de rechtbank wordt een oordeel gevraagd of minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs Arie Slob (ChristenUnie) terecht het bestuur heeft gemaand om op te stappen. Dit op grond van een waarschuwing van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) dat de schoolleiding banden zou hebben met extremistische figuren.
Het woord is aan de rechter en daarna de volgende rechter
Omdat de directeur, Soner Atasoy, jeremieerde dat daarvan niets klopte, kwam een aanvullend onderzoek van de onderwijsinspectie. En dat leidde pas echt tot vernietigende conclusies, want nu werden ook het ondermaatse burgerschapsonderwijs en het financieel (wan)beheer gehekeld.
In het juridische steekspel dook ook een rapport op van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD). (Zoals u weet houdt de ene helft van Nederland toezicht op de andere.) In dit rapport bleven in feite de conclusies van de AIVD overeind; alleen hadden de bewoordingen wel wat zorgvuldiger en genuanceerder gemogen. Excuus is dat de AIVD bij zijn onderzoek niet erg werd geholpen en geïnformeerd door het Haga Lyceum. Bovendien kun je de conclusie van de CTIVD samenvatten als: het was geen 1.000 gulden maar 900.
Het woord is aan de rechter – en daarna natuurlijk aan de volgende rechter.
Johan van Laarhoven is wel erg zwaar gestraft …
In de afgelopen week was er een geruchtmakende affaire die ook betrekking heeft op de anekdote. Johan van Laarhoven werd, na ruim vijf jaar in een Thaise cel te hebben gezeten, overgebracht naar Nederland om daar het restant van zijn straf uit te zitten – na aftrek van van alles en nog wat is dat nog zo’n anderhalf jaar.
Om dit te bepleiten, is CDA-minister Ferdinand Grapperhaus een tijd geleden naar Bangkok gereisd en dat was niet omdat de minister van Justitie en Veiligheid in eigen land toch niks te doen had. Je zou een tweede minister van Justitie nodig hebben om alle hoofdsteden te bereizen van landen waar Nederlandse onderdanen in de gevangenis zitten.
Nu was het niet helemaal ten onrechte dat Grapperhaus deze uitzonderlijke stap ondernam. Want de Nederlandse staat heeft zich in het verleden niet buitengewoon chic gedragen jegens Van Laarhoven – en dat is misschien nog mild uitgedrukt. Een veroordeling tot 75 jaar gevangenisstraf (waarvan 20 uit te zitten) was het gevolg en zeker in een Thaise cel is dat niet mis.
… maar een onschuldig pasgeboren lam is hij niet
Maar dat is nog geen reden om Van Laarhoven als een onschuldig pasgeboren lam te beschouwen, zoals zijn advocaten Geert-Jan Knoops en Gerard Spong lijken te doen. (Met onze voetbalvrouwen zijn strafrechtadvocaten de nieuwe helden, zoals u weet.)
Onno Aerden gaf deze week advies aan Van Laarhoven:
Geachte Johan van Laarhoven: niet piepen, maar brommen
Ze waren woedend over de ‘onmenselijke ontvangst’ op Schiphol, waar Johan van Laarhoven meteen in een gereedstaande auto verdween op weg naar de gevangenis in Vught. Ja, wat moet je anders? Een uitvoerige knuffeling van zijn familie, een persconferentie, een ererondje met de rood-wit-blauwe vlag? Ik denk dat de Thaise minister van Justitie daar niet erg blij mee zou zijn geweest. En de advocaten eisten niet alleen een ziekenhuis in plaats van een gevangenis, maar zelfs ‘een goed ziekenhuis’ – want het beste is natuurlijk niet goed genoeg voor onze Johan.
Verdenkingen geen reden voor heldenontvangst
Ik schreef het hierboven al: Nederland heeft enig boter op zijn hoofd en het is goed dat Van Laarhoven hier zijn straf verder uitzit. Maar een onschuldig lam? Hij is multimiljonair geworden als eigenaar van een grote coffeeshopketen. Drugshandel dus, ook al is dat in Nederland waar alles half wordt geregeld, op zichzelf niet strafbaar.
Wel wacht hem, met vijf medeverdachten, een strafzaak wegens belastingfraude, lidmaatschap van een criminele organisatie en het witwassen van meer dan 20 miljoen. Geen kattenpis en ook geen reden om hem een heldenontvangst te geven en al te veel ach en wee te roepen.
Want ook Johan van Laarhoven zou het kunnen uitroepen: ‘Edelachtbare, ik ben onschuldig. En bovendien was het geen 20 miljoen maar 10 miljoen!’