Hebben we in Nederland een zesde zintuig voor het signaleren van goede popmuziek? Welnee, schrijft Roelof Bouwman. Veel wereldsterren hadden in het verleden juist de grootste moeite om hier een publiek te vinden.
Het is weer tijd voor de Top 2000. Van Eerste Kerstdag tot en met Oudejaarsavond kunnen we op Radio 2 luisteren naar het jaarlijkse overzicht van de beste muzieknummers aller tijden.
Er hangt een wat pretentieuze sfeer rond de Top 2000
Roelof Bouwman is historicus en journalist. Hij schrijft wekelijks over politiek, geschiedenis en media.
De Top 2000, samengesteld door stemmende luisteraars, is een van de grootste radio- en muziekevenementen van Nederland. Er is bijna geen ontkomen aan, en dat geldt helaas ook voor de wat pretentieuze sfeer die rond de hitlijst hangt. Alsof Nederlanders bij uitstek geschikt zouden zijn om te bepalen welke popmuziek ertoe doet en welke niet.
Die pretentie heeft waarschijnlijk te maken met het populaire idee dat we een soort muzikaal gidsland zouden zijn. Goed, Nederland heeft dan misschien niet veel wereldberoemde topmusici voortgebracht, maar, zo hoor je vaak beweren, we zijn wel heel erg trendgevoelig. Talent uit het buitenland hebben we hier vaak als eerste in de smiezen.
Sterker nog: in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië zou ons land zelfs bekend staan als de poort naar (continentaal) Europa: wil je in ons werelddeel doorbreken, verzeker je dan eerst van de steun van het kwaliteitsbewuste publiek uit Nederland. De rest volgt dan vanzelf.
Wereldsterren zijn in Nederland lang niet altijd op waarde geschat
Waar zou dat idee toch vandaan komen? In werkelijkheid hebben veel wereldsterren het juist enorm moeilijk gehad om in Nederland een publiek te vinden.
Neem Frank Sinatra. In de jaren vijftig en zestig waren zijn albums wereldwijd nauwelijks aan te slepen. Behalve in Nederland. ‘Sinatra wordt hier haast niet verkocht,’ verklapte Willem Duys in 1968 in een interview. ‘Een gemiddelde van driehonderd per elpee.’ Als ex-directeur van de Commissie Collectieve Grammofoonplaten Campagne (CCGC) kende Duys de cijfers.
Een ander mooi voorbeeld is Elvis Presley. ‘The King’ had sinds 1956 al zestien Amerikaanse en zeven Britse charttoppers op zijn naam voor hij in 1961 – in de hitparade van maandblad Muziek Expres – ook in Nederland eindelijk een nummer één-hit scoorde.
Beatles, Stones en Beach Boys jaren na doorbraak pas hits in Nederland
Werden we daarna hipper? Niet echt. Zowel bij The Beatles als The Rolling Stones zat er tussen hun Britse en hun Nederlandse hitparadedebuut ruim een jaar. The Beach Boys, die net als The Beatles eerder doorbraken in Duitsland dan in onze contreien, moesten nog langer geduld hebben: pas in de zomer van 1965 stonden ze voor het eerst in de Nederlandse hitparade, drie jaar na hun Amerikaanse en twee jaar na hun Britse doorbraak.
Een decennium later ging de punkgolf vrijwel geruisloos aan de Nederlandse platenkopers voorbij. Terwijl de Britse Sex Pistols, voortrekkers van het genre, in 1977 in hun thuisland drie toptienhits op rij scoorden, haalden ze in Nederland niet eens de tipparade.
Laten we niet al te trots zijn op onze antenne voor goede popmuziek
Meer over dit onderwerp
Muziek door de lens: klassieke documentaires over popmuziek op een rij
Nee, laten we op ons Fingerspitzengefühl voor trendsettende popmuziek maar niet al te trots zijn. Ook een avondje bladeren in het onlangs verschenen naslagwerk Top 40 Hitdossier 1965-2019 stemt weinig vrolijk. Corry Konings (34 noteringen) stond vaker in de Nederlandse hitparade dan David Bowie (30), BZN (55) vaker dan Michael Jackson (51) en Gerard Joling (30) vaker dan Bruce Springsteen (19).
‘Misschien heeft het landschap onze weinig muzikale volksaard gevormd,’ suggereerde psycholoog André Doorlag twee jaar geleden in de Volkskrant. ‘Ons gevoel voor muziek is even plat als ons land.’
Eigenlijk zou iemand er een keer een liedje over moeten maken.