PvdA’ers Frans Timmermans en Diederik Samsom moeten voor de nieuwe Europese Commissie de wereld gaan redden met grote klimaatplannen die tot wel 1.000 miljard euro kunnen gaan kosten, schrijft Jelte Wiersma.
Nu al zijn er drie dingen te zeggen: er zal weinig van terechtkomen, Nederland zal als een van de weinigen wél braaf zijn en Timmermans’ en Samsoms klimaatgedram volgen, én strategisch gezien is het heel onverstandig van premier Mark Rutte (VVD) om twee Nederlanders het gezicht te laten zijn van het klimaatbeleid van de Europese Unie.
Lees ook van Jelte Wiersma: Vreemde voordrachten van Ursula von der Leyen
De ketelmuziek uit Brussel is weer oorverdovend dezer dagen. De Duitse voorzitter Ursula von der Leyen (CDU) presenteerde dinsdag in Brussel haar nieuwe Europese Commissie en aangejaagd door het activistische Europees Parlement sprak ze ambities uit die reiken tot in de hemel.
Speerpunt: Green Deal
Hét speerpunt van Von der Leyen is wat de nieuwe grote geldpomp van Brussel moet worden: klimaat vervat in een Green Deal. In plaats van bescheidenheid te tonen die past bij een uitvoeringsorganisatie en de ambitie te tonen om degelijk werk te leveren en in gang gezette projecten eerst af te maken, grijpt Von der Leyen de klimaatgekte bij de besturende klasse in een aantal landen aan om een nieuwe groeimogelijkheid voor de macht van de Commissie te benutten.
Uitvoerders van dienst: PvdA’ers Frans Timmermans als Commissaris en Diederik Samsom als diens kabinetschef. Na een lobby van premier Mark Rutte (VVD) om Timmermans op Klimaat te krijgen, gaf hij ook zijn fiat aan de benoeming van ex-Greenpeace-activist Samsom. Even ter herinnering: Samsom moest van Rutte met lobbyist Ed Nijpels (VVD) met allerlei belangengroepen en bedrijven een klimaatakkoord uitonderhandelen. Resultaat: burgers betalen en bedrijven met de beste lobby’s in Den Haag incasseren.
FVD zette onvrede om in verkiezingssucces
Dit ligt in Nederland al niet lekker. Forum voor Democratie (FVD) werd tijdens de Provinciale Statenverkiezingen in maart de grootste partij omdat het zich hiertegen keerde. Rutte III heeft in reactie daarop wat scherpe kantjes van de Klimaatwet gevijld, maar de essentie staat nog overeind. In 2050 mag Nederland geen broeikasgassen meer uitstoten en daarvoor moet alles wijken, inclusief het gezond verstand. Zo mogen nieuwe huizen al niet meer op aardgas worden aangesloten. In België krijgen huishoudens juist subsidie om van stookolie op aardgas over te gaan omdat gas zo weinig broeikasgas produceert.
Meer uitleg bij dit verhaal: Wat staat er in het klimaatakkoord?
Rutte wil dat heel Europa in 2050 geen broeikasgassen meer uitstoot en vond daarvoor steun bij de Franse president Emmanuel Macron. Timmermans en Samsom mogen dat vanuit Brussel aan de Europeanen gaan proberen op te leggen. Nu al valt te zeggen: er zal weinig van terechtkomen.
Niet te veel macht voor Samsom en Timmermans
De regeringsleiders bepalen de speelruimte van de Commissie en zij willen helemaal niet dat Von der Leyens kornuiten Timmermans en Samsom echt iets te zeggen krijgen. Ook geldt: de Energiewende in Duitsland sinds 2011 heeft al 1.000 miljard euro gekost en is simpelweg een mislukking.
Bruinkoolcentrales draaien volop, de CO2-uitstoot is niet gedaald, het energienet is instabiel, energie is veel duurder geworden, en het landschap met al die windmolens en hoogspanningskabels lelijker. Met dank aan de opeenvolgende regeringen-Merkel, waarin Von der Leyen minister was. Die ervaring ontmoedigt Von der Leyen niet. Ze wil dat de Europese Investeringsbank de komende tien jaar 1.000 miljard euro uitleent voor een economische transitie die Europa wegvoert van fossiele brandstoffen. Wat in Duitsland op nationale schaal niet lukte, moet op Europese schaal dus nog eens worden overgedaan. Dat belooft weinig goeds.
Nederlandse politici als betweters en moralisten
Wat voor Nederlanders vervelend zal worden: met de luidruchtige Timmermans en Samsom als uitvoerders wordt het Europese klimaatbeleid een Nederlands feestje. Nu vinden mensen uit andere EU-landen Nederlandse politici vaak al vervelende betweters en nare moralisten, dat zal met het klimaatgedram niet minder worden. En wat telkens blijkt als Nederlanders in Brussel een hoge post hebben, is dat Nederland zelf de braafste van de klas wil zijn.
Lees ook over dit onderwerp: Wie is wie? EU-topbanen gaan naar tweederangs equipe met vlekjes
Vervelender nog: het klimaatgedram vanuit Den Haag dat nu naar Brussel is geëxporteerd, zal als een boemerang terugslaan op Nederland. Neem bijvoorbeeld de Europese stikstofregels. Nederland heeft daarop flink gehamerd, met als gevolg dat er in Nederland nauwelijks meer mag worden gebouwd. Zelfs essentiële infrastructuur voor ’s lands veiligheid zoals de Afsluitdijk ligt onder vuur. Terwijl landen met veel ruimte geen problemen hebben.
Of neem het Nederlandse gehamer op de euroregels. Toen Nederland in 2012 een begrotingstekort van 4,1 procent noteerde, verhoogde Rutte de belastingen fors en liet de overheidsuitgaven minder snel groeien om in Brussel geen modderfiguur te slaan. Rutte verergerde daarmee de crisis.
Niemand houdt zich aan de regels
Ook enigszins zorgelijk: Timmermans heeft Oost-Europa al flinke vegen uit de pan gegeven over het vage rechtsstatelijkheid. Gaan hij en Samsom nu alle EU-landen de maat nemen op de uitstoot van broeikasgassen? Het valt wel te voorspellen dat vele regeringen daarin geen zin hebben en een juridische basis daarvoor ontbreekt vooralsnog.
Die juridische basis zal er ook niet komen. De regeringsleiders beloven elkaar telkens van alles (denk aan de euroregels), maar daar houden velen zich niet aan, zonder daar echt over te worden gekapitteld. Zo zal het met de klimaatcommissie Von der Leyen ook gaan. Polen bouwt bijvoorbeeld een nieuwe kolencentrale. Timmermans en Samsom zullen daartegen niets kunnen doen.