Voorkeurstem zwaarder laten wegen: goed idee

Het kabinet Rutte III negeert het belangrijkste voorstel van de Staatscommissie parlementair stelsel voor directere invloed van burgers op het landsbestuur. Daarmee houden lobby’s en ambtenaren hun macht. Maar er is een lichtpuntje: Rutte III wil voorkeurstemmen zwaarder laten wegen. Dat draagt de belofte in zich van een Tweede Kamer die eindelijk eens een volksvertegenwoordiging wordt, schrijft Jelte Wiersma.

In Nederland mag de burger af en toe stemmen en verder alleen toekijken hoe politici, bedrijven, lobbygroepen van allerlei pluimage en ambtenaren over hem beslissen. Terwijl burgers zich vooral zorgen maken over de islam, is Den Haag vooral bezig met klimaat. Klimaat stond voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 niet eens in de top-10 van zorgen van Nederlanders, zo bleek uit SCP-onderzoek.

Vroeger wisten de burgers zich in elk geval nog min of meer vertegenwoordigd via hun zuil. Al meldde journalist Hans van Mierlo zich al in 1965 met een manifest waarin hij vraagtekens zette bij de geringe invloed van burgers op het landsbestuur. Van Mierlo kreeg zoveel steun van burgers, dat hij Democraten ’66 (nu D66) oprichtte. Voornaamste doel: een bindend referendum. Het ongemak onder burgers over het gebrek aan grip op Den Haag is dus niet van gisteren.

Ongemak leeft ook binnen de politieke klasse

Dat ongemak leeft ook wel binnen de politieke klasse. Zij weten dat hun macht groot is, maar dat ze vaak op drijfzand staan. Politieke partijen hebben steeds minder leden, kerken en vakbonden idem. En ook andere steunberen van politieke partijen zijn afgekalfd. Daardoor is een vaak als negatief ervaren kloof tussen burgers en politiek ontstaan. Deze kloof maakt politici onzeker.