Liever onder Amerikaans, dan onder Chinees leiderschap

15 februari 2019Leestijd: 4 minuten
RUSSIA FEATURE

Hoe sterk de wereld ook profiteert van goede en goedkope Chinese producten, het Chinese leiderschapsalternatief is (nog) niet aantrekkelijk genoeg om de Amerikanen te verdringen, schrijft Bram Boxhoorn.

Twee jaar na het aantreden van de Amerikaanse president Donald Trump wordt wereldwijd de balans opgemaakt over de gevolgen van zijn beleid. De waardering is, zoals altijd, ‘in the eye of the beholder’: het is maar wat je erin wilt zien. Aangezien Trump de journalistiek (fake media zijn ‘de vijand van het volk’) flink heeft aangepakt, is het niet verwonderlijk dat kritische beschouwingen in de Amerikaanse pers overheersen: ‘ondiplomatiek’ en ‘roekeloos’ zijn nog de meest welwillende bewoordingen.

Ook wereldwijd houden de waarderingscijfers niet over. In de laatst uitgevoerde wereldwijde opiniepeiling van het Amerikaanse PEW-center in 25 landen afgelopen oktober, blijkt dat het publieke vertrouwen in Trump bijzonder laag is.

Een goede basis voor Trumps herverkiezing

Trumps onorthodoxe werkwijze en ‘America First’-beleid kan daarentegen – niet verbazingwekkend – in Amerikaans-conservatieve kringen juist op veel waardering rekenen. Trumps electoraat, ‘Joe Sixpack’, heeft het vertrouwen in hem kennelijk niet verloren, ondanks – of misschien wel dankzij – het feit dat hem het vuur aan de schenen wordt gelegd door de openbare aanklager én een Democratisch Huis van Afgevaardigden. Maar zowel de mooie economische groeicijfers als de lage werkeloosheid van rond de 4 procent, stemmen Trumps achterban gunstig en vormen een goede basis voor zijn herverkiezing in 2020.

Het is lastig Trump in één beeld te vangen: hij is activistisch, antistatus quo en houdt ervan armpje te drukken met Jan en Alleman, nationaal en internationaal. Madeleine Albright, de minister van Buitenlandse Zaken in de jaren negentig, zag de Verenigde Staten nog als de ‘indispensible nation’, de onmisbare natie. Deze oude zekerheid – de Verenigde Staten als informele wereldleider die niet kan worden gemist bij internationale conflicten – verdwijnt bij Trump naar de achtergrond. Die indruk wordt versterkt doordat hij nu niet meer wordt omringd door ‘volwassenen’ – de benaming voor de gehele groep ervaren, inmiddels ex-bewindslieden, onder wie James Mattis, H.R. McMaster.

Voor China waren de afgelopen twee jaar geen feest

De komende twee jaar kan Trump bewijzen waarom hij de ‘oude zekerheden’ naar de prullenbak heeft verwezen. Wat staat de wereld en vooral China te wachten?

De Europeanen mogen denken dat zij het moeilijk hebben met Trump, voor de Chinezen zijn de afgelopen twee jaar ook bepaald geen feest geweest. De handelsoorlog die Trump heeft ontketend om de Chinees-Amerikaanse handelsbalans te herstellen en het aan de kaak stellen van de oneerlijke praktijken van de Chinese overheid, laten hun sporen in de Chinese economie na. Trump zelf heeft laten doorschemeren geen trek te hebben in een ontmoeting met zijn Chinese ambtgenoot Xi Jinping voor het einde van de ‘wapenstilstand’ in de handelsoorlog op 1 maart.

Van het Chinese economische front komen tegenstrijdige berichten. De economische groei neemt weliswaar ietsje af, maar ligt nog steeds net boven de 6 procent. Misschien veelzeggender is dat de groei in bijna 30 jaar niet zo zwak is geweest en dat meer dan de helft van de Chinese provincies hun streefcijfers voor economische groei niet hebben gehaald.

De economische tegenwind voor China

Los van deze macro-economische gegevens lijkt buiten China de tolerantiegrens voor oneerlijke zakenpraktijken in zicht te komen. Trump zette de toon met de importheffing op staal uit China en nu zit de high-tech gigant Huawei in zwaar weer. Het Verenigd Koninkrijk zal nieuwe wetgeving introduceren die Huawei blokkeert als leverancier van vitale netwerken en zelfs in Nederland gaan deze stemmen op. Zou dit zonder Trumps China-beleid ook zijn gebeurd?

China ondervindt kortom flink wat economische tegenwind. Twee kanttekeningen zijn daarbij te maken. In tegenstelling tot wat soms wordt gedacht, kent een handelsoorlog historisch gezien zelden een winnaar, hoe aantrekkelijk deze gedachte ook is.

Ten tweede is de economische tegenwind die China ondervindt relatief en moet deze niet worden overdreven. De Chinese aandelen begonnen 2019 ijzersterk. Daarnaast ondervindt ook de Amerikaanse export hinder van de handelsoorlog. Apple bijvoorbeeld verloor flink wat marktaandeel in China in het laatste kwartaal met bijna 20 procent minder verkopen dan een jaar daarvoor.

Het jaar van het varken

2019 is in China het jaar van het varken, wat schijnt te betekenen dat alles beter wordt. Uit de eerder hierboven aangehaalde PEW-enquête in 25 landen blijkt dat de ondervraagden dat liever onder Amerikaans dan Chinees leiderschap zien gebeuren. Ongeacht wat de Amerikaanse president er zelf van vindt, blijft de rest van de wereld dus graag rekenen op Amerikaans leiderschap in internationale zaken.

Het Chinese leiderschapsalternatief is, hoe de wereld ook profiteert van goede en goedkope Chinese producten, kennelijk niet aantrekkelijk genoeg. Nog niet.