Is Trump een bedreiging voor de NAVO?

01 februari 2019Leestijd: 4 minuten
BELGIUM NATO SUMMIT

De dreigingen kunnen van meer kanten komen. Met het aantreden van Donald Trump kon niet worden voorzien dat de ‘360 degrees NATO’ er een speciale betekenis bijkreeg, schrijft Bram Boxhoorn.

Begin deze week bracht de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, met het oog op de komende jaarlijkse bijeenkomst van de NAVO-ministers van Defensie op 13 en 14 februari, een bezoek aan Washington D.C. Hij kwam kennismaken met de waarnemend Amerikaanse minister van Defensie Patrick Shanahan.

De onderwerpen van het kennismakingsbezoek betroffen onder meer de 2 procentnorm aan defensie-uitgaven waartoe de NAVO-landen hebben besloten tijdens de top in Wales in 2014. Daarnaast besprak hij de relatie met Rusland, in het bijzonder de dreigende beëindiging van het INF-akkoord, het verdrag dat het verbod op middellangeafstandsraketten regelt. En natuurlijk de situatie in Afghanistan. Op al deze punten zitten de Verenigde Staten en de Europese bondgenoten niet bij voorbaat op één lijn – al is dat in de geschiedenis van het bondgenootschap niets nieuws.

Het leiderschap van de Verenigde Staten

Het belangrijkste onderwerp van de komende ‘ministeriële’ (jargon voor de bijeenkomst van de NAVO-ministers van Defensie) is de discussie over de 2 procentnorm aan defensie-uitgaven. Stoltenberg liet zich zelfs hierover interviewen door John Roberts van de Fox News Sunday-show. De kundige maar publiek wat bleke secretaris-generaal deed er tijdens zijn bezoek alles aan om het leiderschap van de Verenigde Staten van de NAVO te benadrukken en de stijgende defensie-uitgaven van de Europese bondgenoten over het voetlicht te brengen. Al kon hij uiteraard niet geheel verbloemen dat de meerderheid van Europese landen de norm niet voor de deadline – 2024 – zal halen.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Stoltenberg ontmoette Trump zelf niet, maar Trump reageerde wel op Stoltenbergs bezoek met – niet verrassend – een tweet: ‘Jens Stoltenberg, NATO Secretary General, just stated that because of me NATO has been able to raise far more money than ever before from its members after many years of decline. It’s called burden sharing. Also, more united.’

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

De laatste zin moet na de tamelijk chaotisch verlopen NAVO-top in Brussel afgelopen juli met een korreltje zout worden genomen. Trumps eerdere opmerkingen over een ‘overbodige NAVO’ en zijn geuite twijfels over Amerikaanse steun aan Europese bondgenoten in crisistijd zijn immers nog niet vergeten.

Het eerlijk verdelen van de lasten

De discussie over hogere financiële bijdragen van de Europeanen kent veel kanten. Moet het niet eerder over effectiviteit of output gaan, vragen sommigen zich af? Wat heb je aan landen die de 2 procentnorm halen, maar weigeren bij te dragen aan buitenlandse missies? Maar die vragen maken geen deel uit van de politieke afspraak binnen NAVO. ‘Burden sharing’, het eerlijk verdelen van de lasten tussen Amerika en Europa, is op zich niets nieuws, maar een ‘golden oldie’ in het bondgenootschap.

Al in de jaren vijftig speelde dit onderwerp een rol toen het uitbreken van de Korea-oorlog de Amerikanen dwong tot een draai naar Azië en zij aan de West-Europeanen het vriendelijke maar dringende verzoek deden meer aan eigen defensie te doen. De herbewapening van West-Duitsland maakte daar deel van uit. Als gevolg hiervan kwam er een poging een Europese defensiegemeenschap (EDG) op te richten. Maar dit Franse initiatief sneuvelde in 1954 door toedoen van de Fransen zelf. Uiteindelijk zou West-Duitsland zich niet onder Europese, maar onder de NAVO-vlag herbewapenen.

De discussie over een hogere Europese bijdrage zal dus nog wel even voortduren. Maar nu aangezwengeld door een ongedurige Amerikaanse president. Meer Europees geld voor de NAVO, luidt zijn devies. Hij weet zich op dit gebied gesteund door zowel zijn eigen partij als de Democraten. Europeanen kunnen op dit gebied niet rekenen op enige bondgenoten in Washington.

Niet alleen Poetins Rusland is een tegenstander

De NAVO-ministers van Defensie gaven in juni 2015 een verklaring uit over een 360 degrees NATO. Als toelichting hierop vermeldde het communiqué dat de instabiliteit in Oost-Europa en het Midden-Oosten deze strategie noodzakelijk maakt. De dreigingen konden kortom van meerdere kanten, 360 graden, komen. Toen kon niet worden voorzien dat met het aantreden van Donald Trump de ‘360 degrees NATO’ er een speciale betekenis bijkreeg. Brusselse diplomaten maken de grap dat niet alleen Poetins Rusland vanuit het Oosten een potentiële tegenstander is, maar dat de NAVO nu ook vanuit het Westen door nota bene een bondgenoot – de Amerikaanse president – wordt belaagd.