Het is lastig om te zeggen wat de gele hesjes precies willen. Wel duidelijk is dat ze de onvrede belichamen over een groeiende kloof tussen de elite en de ploeterende massa: vooral over grote thema’s als klimaat en immigratie staan ze lijnrecht tegenover elkaar, ziet Philip van Tijn.
Eén ding is zeker: gele hesjes wordt het Woord van het Jaar, al of niet in samenhang, zoals gelehesjesprotest. Het is altijd een beetje oneerlijk: hoe later in het jaar een nieuw woord de wereld (althans Nederland) verovert, des te groter de kans op de titel, want het geheugen is kort.
Philip van Tijn
Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Hij schrijft wekelijks op zondag een blog over de acutualiteit.
Maar in dit geval klopt die redenering niet helemaal. De gele hesjes mogen een nieuw fenomeen zijn, het is de culminatie van iets dat al veel langer de media en zelfs de voorpagina’s beheerst. Het is niet in één woord te vangen: het omvat zowel de implosie van de centrumpartijen als de opkomst van anti-partijen, het steeds rijker worden van de zeer rijken als de verarming van de middenklasse, de gentrificatie van de steden als de leegloop van het platteland, de monomane idealisten die vinden dat alle arme Afrikanen die naar Europa willen hier zich mogen nestelen tegenover de nog overwegend zwijgende meerderheid die daarvan de gevolgen ondervindt. Enzovoorts.
Gele hesjes belichamen vooral groeiende kloof elite en massa
Maar het is vooral de steeds breder wordende kloof tussen de elite en de ploeterende massa. Natuurlijk is deze in de verste verte niet zo arm als het proleratiaat in de 19e en begin 20e eeuw, maar zoals dat voor alles geldt, is ook armoede relatief. Als de Grote Idealist van Unilever, de CEO Paul Polman, 8 miljoen per jaar of daaromtrent opstrijkt, ben je altijd een arme sloeber. En dan helpt het niet dat ministers en parlementariërs in Nederland een relatief bescheiden inkomen beuren. Ik heb het over Nederland, maar dit geldt voor de hele westerse wereld. Dat het in Frankrijk tot uitbarsting is gekomen is domweg omdat in Frankrijk nu eenmaal de revoluties horen te beginnen.
De gele hesjes hebben al één succes geboekt. Een paar dagen geleden schreef NRC een hoofdartikel onder de kop ‘Brede stroom van ongenoegen verdient serieuze aandacht.‘ De NRC is wakker geschud! De krant die nog niet zo lang geleden placht te schrijven ‘Zoals de lezer zich herinnert, schreven wij al op 7 april 1951 …’.
De klimaattafel bepaalt, de gewone man betaalt
Zoals altijd is er sprake van een oorzaak en een aanleiding. De aanleiding is de verhoging van de brandstofprijzen in Frankrijk, die dient om de energietransitie te financieren. De energietransitie (naar windmolens, zonne-energie en andere niet-fossiele brandstoffen) moet er komen omdat anders de Noordzee tot het puntje van de Euromast stijgt. Zeggen althans de gelovers. Dat daartegenover heel wat vooraanstaande wetenschappers daaraan gefundeerd twijfelen, zoals in Elsevier Weekblad geregeld te lezen is, maakt niet uit, want wie aan de touwtjes trekt, heeft gelijk.
Lees het portret van Ed Nijpels: Hoe VVD-vlegel een klimaat-fanaat werd
In Nederland (maar in andere westerse landen is het niet anders) moet ‘de gewone man’, zoals deze vroeger heette, braken van een begrip als klimaattafels. En elk land heeft zijn Ed Nijpels die de wereld naar het beloofde land van de windmolens wil voeren. En die gewone man betaalt het gelag, ofwel de rekening wordt relatief het zwaarst gepresenteerd aan de middenklasse. Dat menig delegatielid naar de klimaattop in Katowice binnen een straal van 500 kilometer het vliegtuig neemt, zegt eigenlijk alles.
Boerka of doorschijnende rok?
Dat is niet veel anders bij de andere topper: de immigratie (die wij netjes maar onjuist migratie plegen te noemen). Komende week wordt in Marrakesh het migratiepact getekend en ook hier staan de gelovigen en de ongelovigen tegenover elkaar. Volgens de gelovigen is het een fantastisch pact, dat de migratie gaat reguleren; wie kan daar tegen zijn? Maar volgens anderen is het hek nu helemaal van de dam en wordt de doos van Pandora geopend. Het Kamerdebat van afgelopen week had net zo goed niet gehouden kunnen worden; ik zie uit naar het debat als over een half jaar de migratie helemaal in de soep is gelopen. Mark Rutte is dan op weg naar Brussel en staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Mark Harbers (VVD) burgemeester van een grote provinciestad.
In Egypte, een relatief gematigd moslimland, werd recent de beroemde actrice en tv-presentatrice Rania Youssef bedreigd met vijf jaar gevangenis wegens ‘aanzet tot losbandigheid’. Haar misdrijf? Ze had over de rode loper van het Filmfestival in Caïro gelopen in een doorzichtige rok. Onder die rok is zij zo te zien keurig gekleed.
Rania Youssef verscheen gisteravond in een talkshow, en bood haar excuses aan voor het dragen van de 'aanstootgevende' jurk. Ze gaat voor damage-control https://t.co/4i1AHUNfHZ
— Eduard Cousin (@EduardCousin) December 3, 2018
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Als de klimaatdoemdenkers gelijk krijgen en de aarde opwarmt, lijkt me dat Rania Youssef zich daarop beter voorbereidt dan de burqa-draagsters. Laten we daarom de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema het voordeel van de twijfel gunnen: ze bedoelde natuurlijk dat de burqa-draagsters zelf wel zullen merken wat de consequenties zijn!
Lees ook de analyse van Syp Wynia over de Gele hesjes: Onvrede over mondiale afspraken zal ook Nederland treffen