De Nacht van de Vluchteling heeft 1,6 miljoen euro opgebracht. Dat is 9,5 cent per inwoner, niet erg veel voor een land dat er om bekendstaat de portemonnee te trekken als er in eigen land of in de wereld een mooi doel moet worden gesteund.
Duizenden mensen hebben afgelopen nacht 40 kilometer gelopen voor ‘de’ vluchteling. Waarom deden ze dat? Luister naar minister Sigrid Kaag (D66) van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, formeel in die volgorde. Zij sprak de wandelaars toe: ‘Het is geweldig dat jullie lopen en een stem geven voor eenieder die dit moet doen om oorlog en conflict te ontlopen.’ Let even niet op het Nederlands van Kaag; haar Engels is een stuk beter.
Het gaat om de inhoud: als je langs de Kralingse Plas in Rotterdam loopt, op weg naar de Grote Markt in Den Haag, identificeer je je met die vluchteling in de Sahara, op weg naar Libië en dan per rubberboot en vervolgens per schip van een idealistische organisatie naar Europa. En dus zei minister Kaag: ‘Jullie zijn de besten van Nederland!’ Daar horen u en ik niet bij, misschien wist u zelfs niet dat deze nacht er was.
Lees ook van Philip van Tijn: Hij met de meeste politieke vrienden krijgt de baan
Medische hulp in rubberboten
Ik sluit niet uit dat er mensen meewandelden die aan de vluchtelingen dachten, idealisten. Maar ik zit er niet ver naast als ik denk dat het karakter van een social event als een magneet trekt. Maar vergeet ook de zelfbevrediging niet: ‘Ik heb de blaren op mijn voeten gelopen voor die arme vluchtelingen uit Afrika.’
Vrijwel op het moment dat de deelnemers finishten, legden twee van de drie schepen aan in de haven van Valencia met de bootmigranten die oorspronkelijk, 629 in getal, op de Aquarius zaten. Van rubberboten opgepikt door Artsen zonder Grenzen, een organisatie die is opgericht om in noodgebieden noodzakelijke medische hulp te bieden. De affaire-Aquarius veroorzaakte grote spanningen tussen Italië enerzijds en Frankrijk en Spanje anderzijds, waarbij Italië – dat in de afgelopen jaren meer migranten per dag heeft opgenomen dan Frankrijk en Spanje in een jaar – in de beklaagdenbank kwam te zitten.
In Duitsland, het belangrijkste land van Europa, dreigt vandaag de regering-Merkel te vallen en anders wel binnenkort. Nieuwe verkiezingen en een lange kabinetsformatie zullen Europa voor lange tijd destabiliseren. Wat voor het klimaat dat Merkel zo graag wilde scheppen niet helpt, is de verkrachting en moord door een Iraakse asielzoeker, die vervolgens met zijn gehele gezin – acht man sterk – Duitsland ontvluchtte, terug naar Koerdisch Irak, waar hij levensgevaar zei te lopen.
Draagvlak brokkelt af als ijs van Antarctica
Dergelijke berichten stromen uit alle West- en Noord-Europese landen binnen en worden door de media nog omzichtig behandeld. Veel wordt met de mantel der liefde bedekt, veel verpulvert in eenzijdige menselijkheid en hypocrisie. Maar intussen brokkelt het zogeheten ‘draagvlak’ in Europa sneller af dan het ijs op Antarctica. Dat geldt zowel de toelating van nieuwe migranten – behalve als zij onweerlegbaar echte vluchtelingen zijn – als het gebrekkige optreden jegens uitgeprocedeerden en anderen die net zo min vluchteling zijn als u en ik.
We weten het allemaal, wij én degenen die het voor het zeggen hebben. En we kennen ook allemaal de remedies. Maar er heerst een collectieve lafheid, hypocrisie, angst om voor een slecht mens gehouden te worden, beschavingsijdelheid. En de politici wijzen maar al te graag naar Verdrag X, Y of Z, waarvan je vaak objectief kunt constateren dat dit verdrag voor heel andere situaties en doeleinden bedacht en ontstaan is.
Lees meer over de aanstaande EU-top: Rutte wil bemiddelen in Europese migratiecrisis
Dat de Europese Unie onder de paraplu van schijneenheid een club is van louter tegengestelde belangen, helpt ook niet. Op het zogeheten ‘vluchtelingendossier’ meer nog dan elders. Eind juni heeft weer een Europese top plaats. Als daar geen keiharde besluiten worden genomen die maar voor één uitleg vatbaar zijn, én afspraken worden gemaakt om die ook uit te voeren, kunnen de Jean-Claude Junckers het wel schudden en implodeert de Europese Unie zonder dat Trump of Poetin ook maar één zetje hoeft geven.
De idealistische diehards zullen hoe dan ook blijven wandelen voor een betere wereld. Maar voorlopig is die ver weg, in elk geval míjn betere wereld.