Tweede Kamer moet verhoogd budget voor defensie veiligstellen

22 mei 2018Leestijd: 4 minuten
ART_10_krijgsmacht_127383_IMG_NEDDefensieBisonDrawsko1

De Tweede Kamer behandelt op 28 mei de nieuwe defensienota. Net als veel Europese NAVO-landen lijkt Nederland werk te maken van het verhogen van de defensie-uitgaven. Rutte III gaat voor deze kabinetsperiode uit van anderhalf miljard euro structureel. Dit kan het begin zijn van een wezenlijke omslag, maar zeker is dat niet.

Er is nog geen serieus begin gemaakt met een poging om de defensie-uitgaven voor een langere termijn af te schermen van politieke wisselvalligheden. Voor een serieus ‘cordon budgettair’ zijn afspraken nodig met een politieke dekking die de zittende coalitie ruim overstijgt, zeker in het huidige instabiele electorale beeld.

Lees het spraakmakende coververhaal over de toekomst van de Nederlandse krijgsmacht

Er is op dit punt nog geen enkele beweging waargenomen, noch vanuit het kabinet, noch vanuit de Tweede Kamer. Dat wil zeggen dat over verdere verhoging van de defensie-uitgaven na verkiezingen opnieuw moet worden onderhandeld, tegen de dan toevallige politieke opportuniteit, tegen de conjunctuur en tegen de onstuitbare dynamiek van budgettaire groeiers zoals volksgezondheid. Dat is een erg onzeker gesternte om op te koersen.

Externe veiligheid vergt veel voorbereiding, afstemming en oefening

Politiek en samenleving realiseren zich amper dat externe veiligheid geen product is dat bij noodzaak onmiddellijk is te bestellen. Deze vergt veel voorbereiding, afstemming en vervolgens langdurig en intensief oefenen met gecompliceerde wapensystemen.

De jarenlange bezuinigingen hebben de Nederlandse krijgsmacht geïnvalideerd en de militairen gedemoraliseerd. De achterstand in investeringen is onthutsend en het aantal amper te vullen vacatures ligt rond de achtduizend. Terwijl om ons heen de alarmbellen rinkelen: de toenemende bewapening van Rusland en China, de instabiliteit in het gewelddadige Midden-Oosten, de proliferatie van kernwapens, de onstuitbare migratiestromen en de pijlsnelle digitalisering van krijgsmiddelen.

Onttakeling van defensie is amper van tevoren geanalyseerd

Veel van die argumenten golden overigens een paar jaar geleden ook al, maar toen werd er toch nog flink bezuinigd. Zo relatief is het in de politiek. De grote maatschappelijke lobby’s concentreren zich op zorg, onderwijs en sociale zekerheid, niet op veiligheid. Aan de onttakeling van defensie heeft amper een analyse ten grondslag gelegen. Het was gewoon gemakkelijk geld, het werd ingeboekt en er verscheen geen demonstrant op het Binnenhof.

Tijdens de afgelopen kabinetsformatie is er noodwetgeving toegepast omdat het eigen risico in de zorg met een tientje dreigde te stijgen. Noodwetgeving betekent dat zo’n wetsvoorstel in één dag zowel door Tweede als Eerste Kamer gaat. De laatste keer dat dit gebeurde was in de meidagen van 1940. Noodwetgeving, nota bene omdat de zorg de burger een tientje (!) meer zou kosten. Bij defensie moesten tijdens Rutte I vanwege de Griekse crisis twaalfduizend mensen worden ontslagen, en geen burger of politicus is er voor uit zijn stoel gekomen. Het is precies daarom dat defensie een sterkere bescherming van zijn begroting moet krijgen, een ‘cordon budgettair’.

Werkelijke uitgaven aan defensie nog lager dan officiële cijfers

Het zijn niet alleen bezuinigingen die de defensiebegroting dwars zitten. De werkelijke uitgaven aan onze veiligheid zijn eigenlijk nog lager dan de officiële cijfers suggereren:

  • 600 miljoen euro zal naar verwachting dit jaar als btw terugvloeien naar het ministerie van Financiën.
  • Van de begroting van ruim 8 miljard euro is 1,3 miljard bestemd voor pensioenen en wachtgeld.
  • 180 miljoen euro is voor de Uitkering Gewezen Militairen. Terecht dat er goede nazorg wordt gegeven, maar ook dit geld is voor actuele veiligheid dus niet inzetbaar.

Ruim 25 procent van de begroting voor defensie gaat dus niet naar actuele veiligheid. Feitelijk besteedt Nederland zelfs minder dan 1 procent van het nationaal inkomen aan defensie, dat is minder dan de helft van wat met de NAVO is afgesproken. Dat is in onze gevaarlijke wereld ronduit onwijs.

Laten we defensie verdedigen, voor wanneer defensie ons moet verdedigen

Een solide en vastberaden landsverdediging imponeert en schrikt af. Slapte en halfhartigheid zijn een invitatie voor gewelddadige avonturiers. Het lam roept ook nu nog de wolf op. Als defensie ons in geval van nood moet verdedigen, laten wij dan defensie verdedigen, nu daar de nood hoog is.

Lees ook dit commentaar van Eric Vrijsen:

Krijgsmacht is zo chronisch verwaarloosd dat 1,5 miljard zo op is

Ook de komende kabinetten zullen nog veel meer moeten doen dan nu op papier staat. De norm is 2 procent, en 1,5 miljard is pas de eerste van vijf stappen. De Tweede Kamer moet in grote meerderheid precies dát overtuigend uitspreken bij de behandeling van de defensienota. Een goede verzekering tegen geweld en oorlog is misschien wel de beste investering die de politiek kan doen om de economie en de welvaart van ons land te waarborgen en te stimuleren.

Ton Welter is oprichter en directeur van de Coalition For Defense Europe. Zie ook www.coalitionfordefense.com