Het ‘voltooid leven’ brengt de totale staat dichterbij

02 juni 2017Leestijd: 4 minuten
Voltooid Leven Foto: ANP

Het leven dat voltooid is, noemen wij dood. De dood is de ontkenning van het leven. Het is ook een taboe om over de dood te praten. Sinds het ontstaan en de ontwikkeling van de civilisatie doodt de mens de medemens en toch is de dood een taboe. De dood is het taboe aller taboes.

Het is ook een sacraal taboe: gij zult niet doden! Het taboe veronderstelt dat niemand zich het leven kan toeëigenen. Het leven, het naakte leven, is vrij zonder een baas of een eigenaar.

Maar de moderne Europeaan zegt: ik bepaal mijn leven! Deze hoogmoed, deze taboe-brekende toeëigening van het leven is voorbij de redelijke grenzen van decadentie. Daar begint het nihilisme: de radicale onverschilligheid met als uiterste consequentie de ontkenning van het eigen zijn.

Het ik dat het eigen zijn bepaalt, kent geen andere maatstaf dan zichzelf. Wat zou dat zijn? Niks (nihil), daar komt namelijk het zijn van een ik vandaan. In alle mythologische verhalen was in den beginne niks. Ook de wetenschappelijke mythologie houdt vast daaraan: in het begin was niks, een black hole.

Argumenten ten gunste van de soevereiniteit van het leven

Nee, wij willen zelf bepalen wanneer het leven eindigt! Wat is er mis met dat verlangen? Als ik zeg, genoeg is genoeg, voltooid is voltooid, dan ben ik echt klaar en wie bent u om mij te bevelen, om voort te leven? Ik ken niet alle antwoorden, maar ik zal proberen in het woud van het denken en onze traditie naar concrete tastbare argumenten te zoeken ten gunste van de soevereiniteit van het leven. Ja, dat basisbeginsel, het soevereine leven.

Niemand kan beslissen om te worden geboren. Het is een gegevenheid. Daarom wordt het leven beschouwd als een gift. Het leven is aan het ik gegeven. Vanaf het moment dat het leven wordt geschonken, heeft niemand zeggenschap over het geschonken leven. Alle anderen hebben selchts één taak: het zorgdragen voor het geschonken leven.

Het duurde niet lang totdat de mensen doorhadden dat wat ze ter wereld brengen, moet worden verzorgd en beschermd. Uit de dood komt niets voort. In de mens, net als in elk ander levende wezen, bestaat de drang tot het leven. Het individuele zelfbehoud verandert in het collectieve zelfbehoud. De strijd om te leven, is elementair voor het menszijn. De oneindige zoektocht naar de grenzen van deze strijd heeft de civilisaties voortgebracht: de bescherming van alle levens. Er zijn uitzonderingen: oorlogen en interne veiligheid. Aanvankelijk lag de grens bij eigen familie, daarna de eigen stam, en dan het eigen volk, de eigen natie en langzamerhand alle mensen.

Het voltooid leven is geen leven, het is al dood

Ja, maar als ik vijfenzeventig ben, en ik voel dat mijn leven is voltooid, dan moet ik waardig kunnen doodgaan. In deze stelling ligt een grote denkfout: niemand kan logischerwijs de voltooiing van het eigen leven aanschouwen, tenzij die dood is. Vanuit de horizon van de dood wordt pas de voltooiing van iemands leven zichtbaar en bespreekbaar. Het voltooid leven is geen leven, het is al dood. Ik heb het hier niet over de situatie van ondragelijk en uitzichtloze ziekte (euthanasie).

 

[tweet_box design=”box_04″ float=”right” width=”40%”]

Het ultieme doel van het nihilisme was en is te ontsnappen aan de dood door de dood naar zijn hand te zetten.[/tweet_box]

Waarom vijfenzeventig? Waarom niet negenenveertig, of zelfs achttien of jonger? Als het ik de voltooiing van het eigen leven kan bepalen, dan is het niet onlogisch om het aan alle leeftijdscategorieën toe te staan. Wij zijn immers als mens niet meer of minder sterfelijk, ook niet meer of minder voltooid.

Het ultieme doel van het nihilisme was en is te ontsnappen aan de dood door de dood naar zijn hand te zetten. En wanneer de dood zijn soevereine macht verliest, verlies ook het leven zijn soevereiniteit: waar geen dood is, is ook geen leven. De onvoorspelbaarheid van de dood maakt van de dood een waardige tegenstander van de mens.

Het oer-verlangen naar onsterfelijkheid

Het voltooid leven geeft het oer-verlangen naar onsterfelijkheid op. Het zelfbehoud wordt opgegeven. De collectieve strijd om het zelfbehoud van allen zal vervolgens ook worden opgegeven. En omdat het ik niet zelf kan bepalen wanneer het leven is voltooid, zal de staat er een bepaalde procedure voor moeten ontwikkelen. De staat zal de criteria moeten ontwikkelen om de voltooidheid van het leven van een individu vast te stellen. De criteria worden onderworpen aan het efficiëntiemechanisme. Dat is eigen aan de moderne staat.

De omkering van waarden in het ‘voltooid leven’ brengt de totale staat dichterbij. Het voltooid leven overschrijdt de ultieme grenzen van deze prachtige Hellenistische joods-christelijke beschaving.

Wees dus voorzichtig met de kracht van nihilistische voorstellen. Het voltooid leven verdient geen enkele steun.