Omdat Rutte II het eerste kabinet is, dat – waarschijnlijk – zijn termijn zal volmaken, wacht ons een lange verkiezingsperiode. Met alle gevaren van dien.
De verkiezingsperiode is aangebroken. De kabinetten van de eenentwintigste eeuw waren niet tot nu toe echt duurzaam. Het eerste kabinet van premier Balkenende duurde zevenentachtig dagen. Het tweede kabinet-Balkenende (2003-2006) heeft langer kunnen regeren en het lukte Balkenende ook een aantal hervormingen in te voeren.
Het kabinet-Balkenende III was een demissionair kabinet. En het vierde kabinet van Balkenende was het eerste vechtkabinet van deze eeuw (2007-2010). Balkenende IV bestond uit een coalitie tussen PvdA, CDA en ChristenUnie. De ChristenUnie had voorheen nooit geregeerd.
Hieruit bleek ook dat ze niet in staat zijn om te regeren en vooral een coalitie bijeen te houden. Dat is het nadeel van de kleine partijen: ze missen het bestuurlijke ambacht op het landsniveau. Dat geldt ook voor GroenLinks.
Op verzoek van de vicepremier Wouter Bos (PvdA) reisde het kabinet-Balkenende IV gedurende 100 dagen het land af om naar de wensen en problemen van het volk te luisteren. Deze trektocht was een belachelijke vertoning. Ze waren door het volk gekozen en ze wisten precies wat de wensen van hun eigen kiezers waren.
Alles over de verkiezingen in ons dossier #TK2017
Geen keuzes
Balkenende IV was 100 dagen met niks bezig. Daarna brak de economische crisis uit. De overheidsuitgaven moesten worden teruggedrongen. Het kabinet vroeg aan ambtenaren om met voorstellen te komen. Die kwamen met alle mogelijke scenario’s.
Die scenario’s waren niet echt onbekend: variaties op zorg, woningmarkt, veiligheid en arbeidsmarkt. Ook hier verloor het kabinet een aantal kostbare maanden. En daarna? Er gebeurde niks. Het kabinet kon geen keuzes maken. En toen begonnen de bewindslieden met elkaar te ruziën. Het kabinet viel.
Een lange verkiezingsperiode in het verschiet
Eigenlijk was Balkenende II het enige effectieve kabinet tussen 2000 en 2010: slechts drie jaar dus. Daarna kwam het gedoogkabinet Rutte I . Dit kabinet duurde van oktober 2010 tot april 2012. Kabinet Rutte II is het eerste kabinet van de eenentwintigste eeuw dat waarschijnlijk een kabinetsperiode uitzit.
Vanwege de korte duur van de kabinetten waren ook de verkiezingsperiodes beperkt. Het waren korte en heftige campagnes. We zullen nu voor de eerste keer sinds 2001-2002 weer een lange verkiezingsperiode beleven. En als ik aan 2001-2002 denk, dan denk ik natuurlijk aan wijlen Pim Fortuyn.
Een lange periode voor de politieke campagne is op zich niet slecht, maar we moeten de lessen niet vergeten uit de Fortuynperiode. Er vallen dan twee belangrijke kwesties op: demonisering en veiligheid.
Gaan ze elkaar voor fascisten uitmaken?
De demonisering van politici zou tot een grimmige sfeer kunnen leiden. In deze lange verkiezingsperiode is de verleiding groot om elkaar voor nazi’s en fascisten uit te maken.
Ook de ernstige verdachtmakingen vallen onder de categorie demonisering. Niet alleen de politici, maar ook de media kunnen ten prooi vallen aan deze verleiding. Daarbij denk ik aan NPO-onderdelen zoals de NOS en kranten zoals NRC Handelsblad.
Die laatste heeft een rijke ervaring met de demonisering van andersdenkenden. De eerste stappen daartoe zijn al gezet door journalist Frits Abrahams. Hij maakte gebruik van het referendumrapport van Thierry Baudet en Paul Cliteur om vervolgens de schrijvers en een aantal andere academici die daarmee niks te maken hadden te demoniseren: zie je wel, ze deugen niet! Hij prikkelt de fantasieën van de lezers om de andersdenkenden als de nieuwe nazi’s te beschouwen. Deze verzuurde man heeft geen enkele achting voor de academische vrijheid.
Gerry van der List over de politieke campagnes van het linkse NRC Handelsblad
Abrahams is niet een buiten-columnist, maar een journalist van NRC Handelsblad. Het is een krant die tegenwoordig trots mag zijn op de pennenvruchten van een prominent Hezbollahaanhanger.
Overigens is mijn geduld met NRC Handelsblad opgeraakt. En daarom vind ik het niet meer verantwoord om een cent bij te dragen aan een dergelijke krant met een sterke neiging tot de opheffing van de journalistieke onpartijdigheid en professionaliteit. Derhalve heb ik mijn abonnement opgezegd.
Wilders tegenspreken, is niet per se demonisering
Tegelijkertijd moet het begrip demonisering niet worden misbruikt. Kamerlid Wilders en anderen moeten niet continu en vooral zonder geldige reden van demonisering spreken. Zij hebben strenge en scherpe opvattingen en dat kan tot een scherp debat leiden.
Wie Wilders tegenspreekt, is niet echt bezig met demonisering. De opvattingen van politici zijn niet onfeilbaar. Wat we wel nodig hebben, is een inhoudelijk en scherp debat over de belangrijke maatschappelijke en politieke onderwerpen.
Ja, ik waarschuw voor politieke aanslagen
Er is nog een risico. Deze lange verkiezingsperiode kan bij sommigen tot heftige gemoedstoestanden leiden. Dat zou al dan niet politiek gemotiveerd kunnen zijn. Ja, ik waarschuw voor politieke aanslagen.
Daarom rust op de NCTV de taak om politici en andere deelnemers aan het politieke debat waar het nodig is bescherming te bieden. Er zullen nooit heldere aanwijzingen zijn voor een politieke moord. Niemand kon weten dat Volkert van der Graaf op 6 mei Pim Fortuyn 2002 zou vermoorden. Daarom is na deze afschuwelijke moord het beveiligingssysteem geprofessionaliseerd voor het maken van een risico- en dreigingsanalyse.
De Nederlandse verkiezingen zijn psychologisch gezien belangrijk voor de latere verkiezingen in Duitsland en Frankrijk. De uitslag van de Nederlandse verkiezingen creëert een bepaalde sfeer in andere landen en het is daarom te hopen dat we scherpe maar bovenal inhoudelijke debatten mogen beleven.