Met de bombardementen op Syrië is ook het Kremlin in het moeras van godsdienstoorlogen terechtgekomen. Het is buitengewoon twijfelachtig of deze luchtaanvallen, die toch vooral Bashar al-Assad moeten helpen, vrede in het land dichterbij brengen.
Het is een drukte van belang in het Syrische luchtruim. Bommenwerpers van alle landen die ertoe doen, vliegen af en aan. Het Syrische regime zelf is vooral actief met helikopters.
Een aantal NAVO-landen onder leiding van Amerika bombardeert onophoudelijk doelen in Syrië en Irak. In de westerse coalitie zit ook een aantal islamitische landen zoals Oman en Jordanië. Rusland voert een eigen coalitie aan, die eveneens bommen werpt op Syrië. Onlangs hebben Rusland en Iran, dat zich bij het Kremlin heeft aangesloten, erkend dat er Russische bommenwerpers in Iran zijn gestationeerd. Ze bevinden zich op de Iraanse vliegbasis Nojeh in de stad Hamadan. Dit vliegveld kent een bijzondere geschiedenis.
Innige relatie tussen Iran en Rusland
Ruim drie decennia geleden, in 1980, wilde een groep van militairen een staatsgreep plegen tegen het islamitische regime, dat na de Islamitische Revolutie in 1979 nog maar een jaar in het zadel zat. De coup was voorbereid door de laatste premier van de sjah, Shapour Bakhtiar (1914-1991). Hun poging faalde. De rebellerende militairen werden geëxecuteerd, waarmee een definitief einde werd gemaakt aan het leger van de sjah. Nu zitten de Russen dus op deze vliegbasis. Hoewel niet helemaal duidelijk is of de stationering Rusland echt voordelen biedt, laat het wel zien hoe innig de relatie is tussen beide landen.
De stationering van de Russische bommenwerpers in Hamedan is niet onproblematisch. De Iraanse grondwet (art. 146) bepaalt immers dat geen enkele militaire basis op het Iraanse grondgebied aan buitenlandse strijdkracht ter beschikking mag worden gesteld. Ook geldt dit verbod voor vreedzame doeleinden: ‘The establishment of any kind of foreign military base in Iran, even for peaceful purposes, is forbidden,’ valt er te lezen.
De kwestie leidde al tot vragen van een aantal Iraanse parlementsleden. Die vroegen aan de regering of de stationering van Russen in Hamadan niet in strijd is met de grondwet. De minister van Defensie weerlegde dat door te beweren dat Iran geen basis aan de Russen ter beschikking heeft gesteld. Ze mogen alleen in het kader van de strijd tegen het terrorisme hun vliegtuigen in Iran tanken – natuurlijk een absurde redenering.
Geen precisiebombardementen
De Russische vliegtuigen staan – blijkens de foto’s – gewoon geparkeerd op het militaire vliegveld. Er zijn ook nog Russische officieren op het vliegveld. Daarnaast worden ze ook daar voorzien van bommen. Ze zijn echt niet in Iran om alleen te gaan tanken. Daarnaast vuurde Rusland een aantal raketten af vanaf de Kaspische zee op doelen in Syrië.
Rusland bombardeert IS wel degelijk, maar de meeste bombardementen zijn er toch op gericht om het bewind van Bashar al-Assad, Hezbollah en Iraanse grondtroepen te ondersteunen. Daarom worden deze bombardementen op diverse plaatsen zoals in de nabijheid van Aleppo uitgevoerd. Het zijn geen precisiebombardementen. Door de Russische acties zijn te veel burgerslachtoffers te betreuren.
De alliantie tussen Iran (inclusief de sjiitische terreurgroepen), Assad en Rusland wordt getolereerd door de regering in Bagdad. Russische bommenwerpers vliegen vanuit Iran boven Irak. Dat is zonder de toestemming van de Iraakse regering niet mogelijk. Al eerder heb ik erop gewezen dat ayatollah Khamenei’s beleid erop is gericht om Irak onder de paraplu van Rusland te brengen.
Wil Rusland wel vrede?
Wat wil Rusland bereiken met het wegbombarderen van de tegenstanders van Assad? Vrede? Iran heeft zijn neutraliteit prijsgegeven ter bescherming van Assad waardoor nu in Syrië naast een jihadistische oorlog ook een sektarische oorlog gaande is. Zelfs als Assad kan winnen, is de vraag wat hij echt heeft gewonnen, of zou kunnen winnen: een vernietigd land en een soennitische meerderheid die hij nooit zonder fors geweld kan regeren. Dit is niet de weg naar vrede of stabiliteit in Syrië.
De nieuwe commandant van het Amerikaanse leger in Syrië en Irak had dit weekeinde een stevige waarschuwing voor Rusland en het Syrische regime. ‘Als onze troepen…’ Lees meer >
Wat Assad vandaag verovert, kan hij morgen weer verliezen, tenzij Khamenei nog meer grondtroepen naar Syrië gaat sturen om de veroverde gebieden te controleren. Hiervoor zijn op dit moment geen aanwijzingen. Bovendien zullen andere landen zoals de Golfstaten en Saoedi-Arabië een dergelijke uitkomst niet aanvaarden. Assad kan in potentie van Syrië een stabiel en regeerbaar land maken. Maar dan alleen wanneer daar duizenden buitenlandse militairen zouden worden neergezet. Niet echt een realistisch scenario. De miljoenen Syrische vluchtelingen zijn in meerderheid soennitisch, mensen die de Syrische dictator toch al haten. Ook dat brengt stabiliteit natuurlijk niet dichterbij.
Opdeling van Syrië
De belangrijke spelers in dit conflict – Amerika, Rusland en ook islamitische landen – zullen langzamerhand moeten aanvaarden dat Syrië na deze gruwelijke burgeroorlog niet als eenheidsstaat kan voortbestaan. In plaats daarvan zouden drie staten kunnen worden gevormd: een alevitisch-christelijke, een soennitische en een Koerdische staat.
Die laatste is voor de omringende landen, en vooral voor Turkije, geen optie. Wat kan, is voor een tussenoplossing kiezen: een alevitisch-christelijke staat en een staat voor de rest. De Russen en Iraniërs kunnen de ministaat van Assad steunen, en de Arabische landen zouden zich met de rest kunnen bezighouden.
De bombardementen hebben alleen nut als het de slagkracht van jihadisten verzwakt. Voor de rest is het buitengewoon twijfelachtig of de Russische bommen vrede dichterbij brengen. Ook het Kremlin is in het moeras van godsdienstoorlogen terechtgekomen.