Het onbehagen over de Europese Unie waart als een spook door Europa. Ten onrechte reduceren sommigen dit onbehagen tot irrationele emoties. Evenmin is het zo dat het anti-EU-sentiment slechts te maken heeft met de leugens van eurofoben.
De Brexit (2016), afwijzing van het associatieverdrag met Oekraïne (2016) en eerdere afwijzingen van het Europese Grondwetsverdrag (in Nederland en Frankrijk in 2005) zijn geen op zichzelf staande incidenten. De tijd is aangebroken voor eurorealisme en eurorealisten.
Arrogant
De eurocraten gaan arrogant om met het onbehagen onder de Europese volkeren. Het is de vraag of de eurocraten in staat zijn om de burgers serieus te nemen. Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans baalt van de negatieve houding van veel nationale parlementen jegens Brussel: ‘Er is een gewoonte ontstaan in de lidstaten om als iets goed gaat het naar je toe te trekken en als iets niet goed gaat, heeft Brussel het gedaan.’
Hoe Brussel reageerde op Brexit: zweet, paniek en veel bellen Lees verder >
Timmermans neemt het onbehagen kennelijk niet serieus. Anders zou hij de kritische houding van de nationale parlementen juist toejuichen.
Timmermans komt ook nog met een valse, typisch eurocratische oplossing: ‘Politici moeten in het vervolg juist verantwoordelijkheid durven nemen voor het EU-beleid. Ga je voortdurend zeggen dat alles wat Brussel is, in feite van iemand anders is. Of zeg je: ik zit ook aan tafel in Brussel en ben medeverantwoordelijk.’ Hij gaat hier voorbij aan de vraag of het EU-beleid op een bepaald gebied verantwoord is. Want wat niet verantwoord is, kan ook niet of nauwelijks worden verdedigd.
Eigenlijk zegt Timmermans dat nationale politici hun domme burgers nog beter moeten uitleggen hoe fantastisch het EU-beleid is. Dat heeft de Britse premier David Cameron gedaan, maar de burgers hebben dat beleid afgewezen. Toch komt Timmermans tot de conclusie dat het Britse besluit vooral een leermoment voor de Unie én de lidstaten moet zijn. Wat houdt dat precies in? Wat hebben de eurocraten geleerd?
Stofzuigers
Er wordt gezegd dat de EU moet worden hervormd, maar niemand zegt precies wat die hervorming inhoudt. Dat kunnen ze in Brussel ook niet uitleggen, omdat ze niet willen hervormen. Timmermans kreeg een hoge positie om institutionele hervormingen in te voeren. Hij heeft nog niets gedaan.
Arend Jan Boekestijn: na Brexit is Merkel de enige die rustig blijft
Lees verder >
Terecht kan een eurocraat mij vragen welke hervormingen moeten worden ingevoerd. Eerst moeten we vaststellen wat het kernprobleem van de EU is. Dat is het tekort aan democratische legitimatie. Het eerste niveau waarop dit tekort betrekking heeft, is het niet nakomen van het noodzakelijkheidsbeginsel, waarvan het subsidiariteitsbeginsel is afgeleid.
Het noodzakelijkheidsbeginsel bepaalt wat grensoverschrijdend is en dus door de Unie moet worden gedaan, en wat door de nationale staten moeten worden geregeld. Dit betreft dus de verdeling van bevoegdheden. Te veel zaken worden al dan niet op basis van verdragen – of een ruime interpretatie daarvan – door Brussel geregeld. Waarom bemoeit de EU zich met de afmetingen van stofzuigers?
Overbodige taken
De Europese Unie, als de opvolger van de Europese Economische Gemeenschap, heeft een eigen rechtsorde met een eigen rechtspraak. Het domein van de wetgevende activiteiten, dus ook de rechtspraak van de Unie, moet worden ingeperkt. Zo’n inperking zal ook budgettair tot een bescheidener EU-begroting leiden, en dus ook tot minder Brusselse ambtenaren.
Dat is bepaald geen ramp: een compactere bureaucratie met minder ambtenaren zal zich juist beperken tot fundamentele, grensoverschrijdende zaken. Zodoende moeten landen zelf armoede en achterstand bestrijden. Ook hoeft de EU geen wetenschapsagenda te hebben, dat geld kunnen de lidstaten zelf verdelen. Er zijn vele voorbeelden van de overbodige taken en bevoegdheden van de EU.
De Unie moet zich in haar wetgevende activiteiten beperken tot grote zaken die goed zijn uit te leggen aan alle Europese burgers. Een belangrijk voorbeeld is de bewaking van de Europese buitengrenzen. Niemand zal bezwaar maken wanneer de Unie een eigen marechaussee opricht. Ook kan niemand iets inbrengen tegen een effectieve antiterreur-coördinatie.
Na Brexit: Timmermans wil dat politici EU gaan omarmen Lees verder >
Over bepaalde economische vraagstukken kan ook geen discussie bestaan: het vrije verkeer van goederen en diensten. Durf uw geliefde Unie uit te kleden, meneer Timmermans! Als u dat doet, ontstaat voldoende legitimatie voor het noodzakelijkheidsbeginsel.
Gestrande schip
Timmermans is teleurgesteld in het verstand van de burgers. Maar de burgers hebben gelijk: de EU moet fundamenteel veranderen, voordat het te laat is. Ik ben bang dat we niet over wijze en moedige politici beschikken die de EU kunnen hervormen. Als dat niet gebeurt, zal de EU-chaos zich op den duur als een olievlek over Europa verspreiden.
Het eurorealisme is de redding voor het gestrande schip van de EU. Vrijdag meer over de tweede hervorming, namelijk het democratisch tekort. Ofwel, de kloof tussen de Europese burgers en de EU.