Het kalifaat is één grote frontlinie aan het worden. IS verandert in een verdedigingslinie. In Syrië wordt de omgeving van Raqqa, de hoofdstad van het kalifaat, aangevallen door een coalitie van Koerden en Arabische Syriërs, de Syrian Democratic Forces (SDF). Het zijn voornamelijk Koerdische strijders, die deel uitmaken van de Koerdische YPG-milities, die weer de militaire arm vormen van de Syrisch-Koerdische partij PYD.
Het Witte Huis is om: IS kan niet worden verslagen zonder de Koerden. Dit wekte de woede bij de sultan Recep Tayyip Erdogan, de president van Turkije. Het is de westerse landen onder leiding van Amerika niet gelukt om een geloofwaardig en sterk Arabisch-Syrisch leger op te bouwen tegen het regime van de Syrische president Bashar al-Assad en IS. De jihadisten daarentegen waren succesvol bij het rekruteren van Syriërs. Stap voor stap komen de Koerden in Irak en Syrië dichter bij een onafhankelijk Koerdistan.
Omsingeld
Al een paar maanden geleden staken de SDF – die rechtstreeks worden gesteund en geleid door commando’s uit Amerika en Frankrijk – de Eufraat over. Een paar weken geleden veroverden ze de Tishrin-dam, 30 kilometer ten zuidoosten van Manbij. De jihadisten sloegen op de vlucht.
Fallujah: wie temt wraakzuchtige sjiitische milities? Lees verder >
Nu is Manbij volledig omsingeld. De stad ligt aan de belangrijke bevoorradingsroute van Turkije naar Raqqa. IS heeft burgers voor het eerst toestemming gegeven om een stad, in dit geval Manbij, te verlaten. Vijftienduizend inwoners deden dat ook. Waarom IS juist deze mensen toestemming verleende, is niet duidelijk.
Meedogenloos
Als de berichten kloppen, hebben de SDF in de voorbije maanden zeventig Syrische dorpen gezuiverd van de jihadisten. Maar aan het andere front, in Irak, verbiedt IS de burgers van Fallujah om te stad te verlaten. In Irak vecht het Iraakse leger met tientallen milities, onder leiding van de terreurorganisatie Quds, tegen IS. De Quds-divisie is de buitenlandse arm van de Iraanse Revolutionaire Garde.
De afgelopen weken doken verschillende foto’s op van generaal Qasem Soleimani, leider van Quds-divisie. De sjiitische milities bestaan uit tuig, criminelen en de sjiitische jihadisten. Ze zijn hard en meedogenloos – in dit opzicht verschillen ze nauwelijks van IS.
Wraak
Iraakse burgers worden door het kalifaat gebruikt als menselijk schild. Datzelfde doet de Palestijnse terreurbeweging Hamas. Volgens de Verenigde Naties worden in Fallujah mogelijk negentigduizend Iraakse burgers gegijzeld. Zij mogen de stad niet verlaten. Overigens is Fallujah altijd al een bolwerk van soennitische jihadisten. De sjiitische milities weten dat en zinnen op wraak.
Eindelijk erkent de mensenrechtenchef van de Verenigde Naties dat de sjiitische milities onder leiding van Iran de mensenrechten op grote schaal schenden. Bij de belegering van Fallujah zou volgens de VN sprake zijn van afgedwongen bekentenissen en standrechtelijke executies. Ook vrouwen zijn niet veilig bij de zogenaamde ‘bevrijders.’ Nederlandse F-16’s bieden geregeld luchtsteun aan milities die in de omgeving van Fallujah de mensenrechten met voeten treden.
Zuid-Libanon
De val van het kalifaat zal in Irak leiden tot versterking van de sjiitische jihadisten. Irak verandert langzaam in een tweede Zuid-Libanon voor de Iraanse Revolutionaire Garde. Dit is een recept voor nieuwe oorlogen en conflicten. Ook de islamitische staat Iran brengt volkeren geen vrede of vrijheid – ze brengen vooral goedgeorganiseerde jihadistische tirannie voort. Bovendien is het de vraag hoe de rest van het Midden-Oosten op lange termijn zal reageren.
Raqqa en Fallujah onder vuur: wordt ‘kalifaat’ weggevaagd? Lees verder >
Het uiteenvallen van het kalifaat zal niet onmiddellijk leiden tot een afname van de jihadistische dreiging in Europa. De uiteengevallen organisatie zal zich over heel Europa kunnen verspreiden. En er zijn nu al voldoende gebieden waar jihadisten kunnen worden getraind, bijvoorbeeld bepaalde gebieden in Afrika, Afghanistan, Libië, et cetera.
Bizarre oorlog
Zo ver is het nog niet. Het IS-kalifaat beschikt nog steeds over een groot territorium met daarin de steden Mosul en Raqqa. Ook de druk op Aleppo zal kunnen toenemen.
Uit deze feiten leid ik af dat er geen aanvaardbaar toekomstscenario is. De vredesonderhandelingen zijn mislukt, omdat de Russische steun Assad onaantastbaar maakt. Voorlopig natuurlijk. Deze bizarre oorlog, waaraan ook westerse landen deelnemen, is even onduidelijk en chaotisch als de oorlog in Libië bij de verwijdering van kolonel Mu’ammar al-Khaddafi.
De oorlog in Syrië en Irak is een oorlog zonder uitzicht op vrede en politieke stabiliteit. Een oorlog zonder uitzicht op vrede, stopt niet als een der strijdende partijen verzwakt raakt of is verdreven.