De staat kan racisme verbieden, maar de harten van de mensen kunnen niet via wetten het bevel krijgen om niet te discrimineren. Dit heeft Martin Luther King ons geleerd.
De Amerikaanse strijd tegen racisme doorliep verschillende fasen: een burgeroorlog, gevolgd door een politieke en een juridische strijd. De afschaffing van Apartheid in enkele Amerikaanse staten werd in de jaren zestig van de vorige eeuw gekoppeld aan het idee van mensenrechten in het algemeen: de zogenoemde Civil Rights Movement. In de speelfilm All the Way (2016) wordt deze strijd verpersoonlijkt door twee bijzondere personen: president Lyndon B. Johnson en Martin Luther King. Na de fatale aanslag op president John F. Kennedy op 22 november 1963 werd vicepresident Johnson ingezworen als de nieuwe president.
Gertjan van Schoonhoven:
Doe’s normaal, witte man. Nederland is ook van Sylvana
Lees verder >
In 1964 bekrachtigde Johnson de Civil Rights Act of 1964, om daarmee segregatie tegen te gaan. Martin Luther King en anderen werkten samen met de president om racisme en Apartheid stap voor stap, hoe moeilijk dat ook was, uit de wet te verwijderen door het sluiten van compromissen. De grondslag voor de politieke rechten van de zwarte bevolking werd in 1965 gelegd met de Voting Rights Bill.
Schokkend
Natuurlijk is de situatie in Amerika niet te vergelijken met die in Nederland. Nederland heeft op een vreedzame manier, en zonder al te veel politieke compromissen discriminatie en racisme verboden. De Nederlandse staat mag burgers niet discrimineren of racistisch bejegenen. Er is dus geen sprake van bewuste staatsdiscriminatie of -racisme. Dit wil echter niet zeggen dat racisme niet voorkomt in de Nederlandse maatschappij.
De racistische aanvallen op Sylvana Simons op sociale media zijn schokkend. Ik heb het helaas eerder meegemaakt met Ayaan Hirsi Ali. Fundamentalistische moslims bestreden Ayaan met racistische taal.
Ayman al-Zawahiri, de leider van Al-Qa’ida, bracht na de installatie van de Amerikaanse president Barack Obama een boodschap uit die tal van racistische aanvallen bevatte. Racisme is dus niet een fenomeen dat zich exclusief voordoet in Europa. Ook binnen de Turkse en Marokkaanse moslimgemeenschap in Nederland komen uiteenlopende vormen van racisme voor die zijn gericht op zwarte mensen.
Schuilnaam
Syp Wynia: In Nederland loont het om je als slachtoffer op te stellen Lees verder >
Sylvana Simons was slachtoffer van wat ik ‘toetsenbordhooligans’ noem. Dat zijn mensen die, vaak onder een schuilnaam, in buitengewoon ranzige en discriminerende woorden hun mening uiten. Een deel van dergelijke uitspraken is naast verwerpelijk ook strafbaar. Hun mening is echter niet de mening van een serieus deel van de Nederlandse bevolking.
Terecht stelden VVD en PvdA dat we niet ineens moeten denken dat de meeste Nederlanders racisten zijn. Sociale media worden door sommige gebruikers ervaren als een territorium zonder moraal en zonder wetten. Dat is een misvatting. Sociale media moeten niet worden verward met wetteloosheid. De talige barbarij moeten we als burger en als gebruiker van sociale media bestrijden.
Tegelijkertijd moeten we niet in de valkuil belanden waarin toetsenbordhooligans worden voorgesteld als representanten van onze beschaving. Dat is niet het geval. We moeten het racistische taalgebruik en de incidenten niet overdrijven.
De aanhouding van rapper Typhoon is een heel ander verhaal. De mannen en vrouwen die bij onze politiemacht werken, zijn geen racisten. Etnisch profileren behoort niet tot de geldende principes bij de politie. Ja, jonge mannen en vrouwen die in de dure auto’s rijden kunnen, ongeacht hun afkomst en uiterlijk, de politie nieuwsgierig maken. Dat is iets anders dan etnisch profileren.
Maar bij de arrestatie van Typhoon ging het behoorlijk mis. Bewust of onbewust werd iemand op grond van slechts zijn uiterlijke kenmerken staande gehouden. Dat werd al decennia geleden in de jurisprudentie bestempeld als onrechtmatig optreden. In het Hollende kleurling-arrest stelt de Hoge Raad dat een redelijk vermoeden van het begaan van een strafbaar feit moet voortvloeien uit feiten en omstandigheden.
Genocide
Wat met Sylvana Simons gebeurde, is onaanvaardbaar. Maar daaruit moeten we vooral ook niet afleiden dat de partij DENK, die zich gedraagt als filiaal van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, een bolwerk van antiracisme is. Een partij die de genocide op weerloze Armeniërs niet erkent, een partij die de onderdrukking van Koerden, journalisten en andere dissidenten in Turkije niet veroordeelt, een partij die de willekeurige aanhouding van een Nederlandse opiniemaker niet veroordeelt, staat de facto aan de kant van een mensenrechtenschender, namelijk het Turkse regime.
Kortom niet overdrijven, Nederland is geen racistisch land.