Hoge studieschuld: pechstudent of gat in de hand?

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft nieuwe cijfers over studieschulden gepubliceerd. Dat het aantal schuldenaren sinds de invoering van het leenstelsel toenam, lag in de lijn der verwachting. Opvallender is dat ruim honderdduizend mensen een schuld van meer dan 50.000 euro hebben. Volgens Ruud Deijkers hebben megaschulden weinig te maken met het leenstelsel.

De oude basisbeurs voor studenten op kamers, die in 2015 werd afgeschaft, bedroeg 286,15 euro per maand. Een doorsneeopleiding duurde toen, net als nu, vier jaar. De maximale basisbeurs bedroeg daarom 13.735,20 euro (het maandbedrag maal 48 maanden). Het enige wat studenten daarvoor hoefden te doen, was binnen tien jaar hun diploma halen.

Voor het betalen van het resterende deel van de kosten voor studie en levensonderhoud – de gemiddelde uitwonende student geeft iets meer dan 1.000 euro per maand uit –  werd de verantwoordelijkheid gelegd bij de studenten en hun ouders. En als ouders te weinig verdienden, dan legde de overheid een aanvullende beurs bij.

Boven op de basisbeurs en eventuele aanvullende beurs konden studenten voordelig zeven jaar lang geld bijlenen. Studieschulden bestonden al voor het leenstelsel.

Wat er met de invoering van het leenstelsel per 1 september 2015 vooral veranderde, was dat studenten geen basisbeurs meer kregen. Zij kregen in het uiterste geval dus 13.735,20 euro minder cadeau tijdens hun gehele studieperiode dan hun voorgangers.

Meer schuldenaren, dat is logisch

Wat vertellen de studieschuldcijfers die het CBS publiceerde over de gevolgen van het leenstelsel? Dat is lastig te zeggen. Het aantal schuldenaren is toegenomen van ruim 1 miljoen in 2015 tot 1,6 miljoen in 2022. Van hen zullen velen zijn gaan lenen om het verlies van de basisbeurs te compenseren.

Maar het totaalaantal studenten groeide vanaf 2015 ook explosief. En in de statistieken worden oud-studenten meegerekend die hun schuld nog niet hebben afgelost: dat vertroebelt het beeld van wat studenten uit verschillende ‘cohorten’ leenden tot aan hun afstuderen.

Nog een verklaring voor de toename van het aantal studenten en alumni met een schuld is dat zij tijdens de coronapandemie soms noodgedwongen moesten stoppen met hun bijbaan. Daarbij moet worden opgemerkt dat er tijdens de lockdowns ook minder geld stukgeslagen kon worden in de studentenkroegen of aan backpacken in Thailand.