De wijze waarop landelijke politieke partijen omgaan met de financiering en subsidiëring van hun fracties is ronduit laakbaar, schrijft Dennis de Witte in een ingezonden opinie. Lokale partijen worden benadeeld.
Op het moment dat het over politieke partijen en geldstromen gaat, verlegt de aandacht zich algauw naar weinig transparante lijntjes lopend naar binnen- én buitenland. Schimmige bedragen afkomstig van een belangenorganisatie in de Verenigde Staten, via fiscale constructies aangereikte tonnen door ‘stichtingen’, en talloze giften die partijen ontvangen.
Dennis de Witte (1993) studeerde geschiedenis en heeft een brede interesse in de parlementaire geschiedenis en de politieke actualiteit. Hij werkt op opdrachtbasis als politiek consultant.
Dit is een artikel van EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week meerdere artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring willen bijdragen aan het publieke debat.
Wat maar weinig mensen weten, is dat de Nederlandse politiek middels de Wet financiering politieke partijen aan het infuus van de eigen overheid ligt. Subsidiëring van politieke partijen zou enkel reden mogen zijn voor discussie als de vraag voorligt of zoiets wenselijk is, maar door inadequate wetgeving en coalitiespelletjes is het verworden tot een machtsmiddel om een status-quo te handhaven. Er is een ongelijk speelveld ontstaan waarin landelijke partijen de subsidie verdelen en samen extra potjes met geld oppeuzelen, en tegelijkertijd wel de eisen voor giften aan lokale partijen verhogen.
Wie niet als ons doet, heeft een probleem
Het oogt als een scenario uit een verre bananenrepubliek: een overheid die bij het subsidiëren van politieke partijen door een sluwe coalitie geld vooral verdeelt onder het eigen soort beroepspolitici. Diezelfde overheid vergeet de lokale politieke partijen die in gemeenteraden vaak een grote bedreiging vormen voor de ‘gevestigde orde’, en scherpt vervolgens de eisen voor giften zelfs aan. Het is toch echt de juridisch kloppende, maar moreel dubieus aanvoelende realiteit van het dichten van de rijen door de landelijke partijpolitiek, en exclusie van wat wellicht niet wordt gezien als beroepspolitiek.
Lang was het ook als landelijke partij zelfs vrijwel onmogelijk om een flink aandeel te kunnen meepakken uit het subsidiepotje dat wordt verdeeld over de fracties – in 2017 bedroeg dit potje bijna 17 miljoen euro, verdeeld op basis van een combinatie van leden en behaalde Tweede Kamerzetels. Zo kreeg de PVV vanwege de gesloten organisatiestructuur geen rooie cent, maar wilden andere partijen wel haar financiering vanuit het buitenland onder de loep nemen.
Het is allemaal legitiem, maar het geeft wel het signaal af: wie niet als ons doet, heeft een probleem. Forum voor Democratie slaagde er als nieuwkomer in heel korte tijd in de grootste ledenpartij van Nederland te worden, waarna het ook met een substantieel bedrag wist mee te delen. Mede dankzij deze financiële impuls was de partij in staat om met professionele middelen in campagnes en op ledendagen een grote achterban aan zich te binden. Kortom, meedelen in de pot maakt werkelijk verschil.
Jetten-gelden
Lees ook: Parlement loopt risico met Jetten-gelden
Een ander typerend voorbeeld van de wijze waarop de Haagse politieke stulp omgaat met haar eigen financiering: op aandringen van toenmalig D66-leider Rob Jetten kreeg het parlement in 2019 nog zo’n 10 miljoen euro te verdelen. Dit geld ging onder meer op aan de al in groten getale aanwezige persvoorlichters. EW concludeerde vorig jaar dan ook dat het parlement vanwege de besteding van dit budget risico’s liep, aangezien een aantal fracties zich niet hield aan het uitgeven van hun deel aan werkontlastend personeel. Partijen als de VVD en FVD vonden zelfs dat zij helemaal niet hoefden te verantwoorden waaraan ze het geld dan wél uitgaven.
De situatie werd er nog schrijnender op doordat de Tweede Kamer met aanpassingen kwam in de wetgeving die lokale partijen er ‘in het kader van misdaadbestrijding’ toe dwingen om dezelfde transparantie te hanteren als landelijke partijen. Het hield in dat grote bedragen niet langer anoniem konden zijn, maar net als bij de landelijke partijen moesten worden geregistreerd. Dit betekende een terugloop in de inkomsten.
Voor grote lokale partijen als Leefbaar Rotterdam en Groep De Mos was dit een hard gelag. Het is dan ook te begrijpen dat zeker in relatie tot het wél (wellicht zelfs exorbitant) verhogen van de eigen budgetten door de Tweede Kamer, dit kan worden gezien als een poging om de lokale politiek te smoren. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen wonnen de lokale partijen telkens een steeds groter deel van de zetels die voorheen werden ingevuld door de landelijke partijen.
Bescherm de positie van de lokale partijen
De wijze waarop landelijke politieke partijen omgaan met de financiering en subsidiëring van hun fracties is ronduit laakbaar te noemen. Het heeft trekjes van het ondermijnende gedrag van machtsbolwerken die niet bereid zijn hun plekje in de Haagse stulp of in de gemeenteraden met nieuwkomers te delen. Met de verkiezingen in aantocht moet dit onderwerp terugkeren op de politieke agenda. Politiek dient te worden bedreven met als doel het verbeteren en dienen van het land.
Lees ook de blog van Roelof Bouwman: Wilders krijgt geld uit Amerika. So what?
Lokale politieke partijen hóren in dit land thuis, ze maken deel uit van onze politieke traditie. Geef hun dan ook waar ze recht op hebben. Bescherm de positie van de lokale partijen. De bestuurders van deze partijen hebben vaak meer binding met de gemeenten dan de politici van landelijke partijen. En zeker met alle decentralisaties van het laatste decennium zijn soepel werkende gemeenten met voldoende draagvlak voor Den Haag van groot belang. Ik roep oppositiepartijen in de Tweede Kamer dan ook op om in elk geval tijdens de verkiezingsdebatten de coalitie het vuur aan de schenen te leggen. Dit kan, dit mag en dit hoort niet thuis in Nederland.
Wil jij een reactie geven op dit artikel? Discussieer mee! Stuur een reactie van minimaal 200 woorden naar [email protected]. Inhoudelijke reacties die voldoen aan de algemene fatsoensnormen worden geplaatst onder dit bericht. Zie voorwaarden.