Koen Lenaerts: ‘Een hek mag wel, maar geweld nooit’

Als volwassen mannen zeggen dat zij zich nog jong voelen, is dat meestal een beetje potsierlijk. Niet bij de Belg Koen Lenaerts. De president van het Europees Hof van Justitie in Luxemburg ‘voelt zich heel jong’ en dat lijkt niet gelogen. Zijn energie vult de ruime werkkamer, een das van een betere Italiaanse firma verraadt een voorliefde voor elegantie.

Zo’n aards trekje is erg nodig in deze kantorenjungle op de Luxemburgse Kirchberg. Steeds meer diffuse gebouwen met duizenden ambtenaren van de Europese Unie (EU), van de Raad, het Parlement, de Investeringsbank, de Rekenkamer, het Stabiliteitsmechanisme en het Hof worden hier opgetrokken. Samen maken ze van Luxemburg de onbekende én onderschatte tweede EU-hoofdstad.

Lenaerts staat in EU-hiërarchie op dezelfde hoogte als Tusk en Juncker

Er is veel macht geconcentreerd. Hof-president Lenaerts staat in de EU-hiërarchie op de zelfde hoogte als de Poolse Raadsvoorzitter Donald Tusk en de Luxemburgse Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker. Deze gelijkwaardigheid symboliseert de macht van het Hof van Justitie als hoeder van het EU-recht dat bestaat uit allerlei verdragen, richtlijnen en verordeningen. Formeel, aldus Lenaerts, is ‘de centrale taakstelling, zoals neergelegd in artikel 19 van het Unieverdrag, dat het Hof de eerbiediging van het recht verzekert. Zo staat het er letterlijk. Wij zijn niet pro-EU of pro-lidstaten, maar pro-recht.’

Aan Lenaerts de verplichting om die taakstelling nog eens drie jaar waar te maken. Hij werd in 2015 Hof-president en in oktober dit jaar herverkozen door zijn collega-rechters. Zo blijft hij tot zeker 2021 de baas van 2.300 mensen, 700 onderaannemers, 90 magistraten en de jaarbegroting van 430 miljoen euro. Maar belangrijker: hij is dé man die eindverantwoordelijk is voor uitspraken die heel Europa beroeren. Van asielzaken tot de vraag of staatshervormingen in Polen en Hongarije democratisch door de beugel kunnen.

Wie hij is? Wat verrast, zegt hij lachend: ‘Waar moet ik beginnen? Ik ben al 63 jaar, dat is een lang verhaal. Heel belangrijk, als ik zeg wie ik ben: ik ben gehuwd, bijna veertig jaar. Wij hebben zes dochters en negen kleinkinderen. En dat is belangrijk, want uiteindelijk heeft een groot gezin harmonieus samenhouden ook iets te maken met eenheid in verscheidenheid. Iedereen heeft gedegen rechten op zijn of haar eigenheid, maar deelt ook gemeenschappelijke waarden waardoor een gevoel van toebehoren bestaat aan het grotere gezin- en familiegebeuren.’

‘Europese Unie is óók eenheid in verscheidenheid’

Hij maakt de vergelijking met de Europese Unie. ‘De Europese Unie is óók eenheid in verscheidenheid. De verscheidenheid staat aan de oorsprong en wordt volledig gekoesterd en geëerbiedigd. Het gaat hier niet alleen om respect voor de nationale identiteit, maar ook voor de regionale identiteit – voor landen als België zeer belangrijk.