Jesse Klaver (GroenLinks) is de grote verrassing van de verkiezingen, maar dat maakt hem nog niet tot de grote overwinnaar. Een talent als hij kan beter tegen zichzelf worden beschermd, schrijft Eric Vrijsen.
Klaver heeft het uitstekend gedaan. Het aantal GroenLinkszetels in de nieuwe Kamer is drieënhalf keer groter dan de afgelopen jaren. Maar enige relativering is op zijn plaats en als je Klaver een beetje kent, dan lees je dat ook in zijn non-verbale gezichtsuitdrukkingen: Ho, Ho, Tut, Tut.
De meeste kranten en de Hilversumse omroepen bombarderen Klaver nu tot de nieuwe linkse Messias. Dankzij hem hoeven ze niet uitsluitend te treuren om de verkiezingsuitslag die de PvdA zowat van de kaart veegt. Er is een sprankje hoop. Klavertje heeft de eer van de progressieven gered.
Links is een voetbalploeg die vecht tegen degradatie
Maar in wezen is Links een voetbalploeg die jaar op jaar vecht tegen degradatie. Afgelopen woensdag stonden ze weer met 6-0 achter, toen er een jong talent in het veld werd gestuurd. Prompt maakte Klaver 2 doelpunten. Ja, dan mag je juichen. Maar doe nou niet of je het hele toernooi naar je linkse hand kunt zetten.
Zoals zo vaak is hier de wens de vader van de gedachte. Hilversumse presentatoren zijn natúúrlijk strikt objectief. Maar in hun intonatie en in hun terloopse bijzinnetjes hoor je toch de nadrukkelijke overtuiging dat GroenLinks straks moet meeregeren in Rutte III. Want dankzij Klaver was de verkiezingsuitslag echt niet zomaar een ruk naar rechts.
Even een paar nuchtere feiten
De PvdA verloor 29 zetels. De SP verspeelde 1 zetel. De gezamenlijke socialisten werden woensdag dus met -30 afgedroogd. Waar zijn die zetels gebleven? Er gingen er 3 naar de Partij voor de Dieren en 10 naar GroenLinks. De 17 overige zetels gingen naar rechts en het midden.
Er is dus geen enkele reden te claimen dat in de samenstelling van het nieuwe kabinet ook een linkse overwinning moet doorklinken. GroenLinks mag misschien aanschuiven, maar het moet niet per se.
Volle poptempels leveren geen restzetels op
Opvallend aan Klavers campagne was zijn op jonge generaties gerichte stijl die perfect flatteerde met zijn boodschap van hoop. Een verademing ten opzichte van de ouwe doemdenkers in zijn partij. Ook dat maakt hem tot een mediaheld. Maar let op: dit is voor een groot deel beeld.
Het is razend knap dat Klaver onlangs 5.000 enthousiaste jongelui in een Amsterdamse poptempel kon begeesteren met zijn politieke verhaal. Maar bij de Kiesraad – die volgende week de definitieve uitslag vaststelt – levert je dat heus geen extra restzetels op.
Op het Binnenhof stralen Klavers 14 zetels dus ook minder macht uit dan de 19 van D66 of de 19 van het CDA. In de dagelijkse gang van zaken aan de Hofvijver is niemand een rockster. Daar is politiek gewoon nuchter optellen tot 76 of meer.
Op zijn verkiezingsfeest in de Melkweg te Amsterdam sprak Klaver een dolenthousiaste menigte toe. Natuurlijk mocht hij grote woorden gebruiken. ‘Onze jonge partij heeft er nu meer zetels bijgekregen dan wij er ooit hebben gehad,’ zei hij. En inderdaad, het hoogtepunt van GroenLinks lag tot dusver op 12 zetels bij de verkiezingen van 1998. Dit keer stegen ze 12 zetels.
In de jaren ’70 scoorden voorgangers GroenLinks beter
Het slimme van die opmerking zat ‘m in de zinsnede ‘onze jonge partij’. GroenLinks deed inderdaad pas in 1989 voor het eerst mee aan verkiezingen als een bundeling van PPR, PSP, CPN en EVP. Die vier partijen hadden hun langste tijd wel gehad. Zeker de communisten en pacifisten waren over de datum. Maar gezamenlijk scoorden zij in de linkse jaren ’70 soms beter dan GroenLinks nu onder Jesse Klaver. Bij de verkiezingen van 1972 kregen PPR, CPN en PSP 16 zetels.
Dat is een score die Klaver woensdag alleen haalde in de eerste twee exitpolls van de NOS. Op dit virtuele resultaat – een verviervoudiging – was een deel van de feestvreugde gebaseerd. Het uiteindelijke resultaat was 2 zetels minder uitbundig.
In de sport moeten jonge talenten tegen zichzelf beschermd worden. Anders worden ze overmoedig. In de politiek moet een talent als Klaver al die kreten over ‘Jessias’ en ‘de Nederlandse JFK’ nuchter terzijde schuiven. Het is de fall-out van een enerverende campagne. Niet meer dan dat.