Rond de dag dat Mark, haar vriend en de vader van hun kind, Vivica Spong ten huwelijk vroeg, werd op zijn computer gezocht naar mogelijkheden voor de perfecte moord. Hoe er een einde kwam aan het sprankelende leven van de mooie Vivica en haar bijna voldragen zoontje Julian Jonathan Kane. Sluwe moord of een ongeluk?
Dit artikel verscheen op 13 juli 2013 in weekblad Elsevier.
Tijdens een familiebezoek aan Curaçao, Kerst 2011, voorziet de dan 30-jarige Vivica Spong een zonnige toekomst. In het nieuwe jaar gaat ze in Utrecht samenwonen met haar vriend Mark in zijn fraaie herenhuis, en nog belangrijker: ze is drie maanden zwanger! De mooie Vivica – donker haar, schitterende ogen – straalt.
In zijn huisartsenpraktijk maakt vader Rob Spong een echo. Hij verheugt zich op zijn eerste kleinkind en is – hoewel het allemaal wel erg snel is gegaan – trots op zijn enige dochter. Die heeft hij zelf ter wereld gebracht, op 24 januari 1981.
Mark is niet meegekomen: Vivica wil haar ouders eerst alleen zien. In haar dagboek schrijft Vivica: ‘Elke dag hou ik meer van jou en je papa. Jullie zijn mijn alles en ik kan niet wachten om een gezin te vormen. Een heel bijzonder en speciaal jaar gaat het worden. Ons jaar!’
Maar maandag 2 juli 2012 krijgen de ouders van Vivica een vreselijke boodschap: Mark heeft haar rond het middaguur dood thuis aangetroffen, onder aan de trap in een plas bloed. Het lijkt erop dat ze met een wasmand vol stoelhoezen van de trap is gevallen. Al snel zijn er vragen over de werkelijke doodsoorzaak.
Uit de verhalen van familie en vrienden van Vivica Pamela Spong rijst het beeld op van een onbezorgde jeugd op Curaçao. Vader Rob – jongere broer van de bekende strafpleiter Gerard Spong – draagt zijn ‘princess Viv’ op handen. Een levendig meisje dat met alles en iedereen kwebbelt. Vlug als water en niet bang. Ze springt zo van de rotsen in het water.
Haar vader is een geliefd huisarts, moeder Smyrna geeft Spaans. Ze hechten aan omgangsvormen, hebben veel vrienden en staan volop in het leven. Na de Albert Schweitzer-basisschool – waar ze uitblinkt in gym en opvalt door haar snelheid – doet Vivica havo op het Peter Stuyvesant College in Willemstad. Ze maakt indruk met haar natuurlijke schoonheid en innemende karakter. Haar glimlach laat iedereen smelten. Een zonnetje voor haar omgeving. Op de atletiekbaan wint Vivica medailles op de 50, 100 en 200 meter.
In 2000 volgt het onvermijdelijke afscheid van Curaçao: Vivica vertrekt naar Nederland om in Den Haag aan de Hogere Hotelschool te studeren. Ze geniet van de borrels en feestjes, maar is ook ambitieus en heeft een eigen wil. Ze sport nog steeds veel en komt een paar keer per week bij InTension Health Club in Scheveningen. Als de eigenaar van de sportschool een mooie meid zoekt voor achter de bar, vallen zijn ogen meteen op Vivica.
In 2001 leert ze medestudent Rick kennen en in mei van dat jaar krijgen ze een relatie. Zij leert hem woordjes Papiamento, hij leert haar haring en boerenkool eten. Na haar afstuderen in 2005 werkt Vivica als recruiter voor onder meer Manpower, YER en Vips Recruitment. In 2010 begint ze aan de Zuidas bij Accenture, een internationaal organisatieadviesbureau voor management, technologie en outsourcing.
Haar relatie met Rick – met wie ze een appartement in Utrecht heeft gekocht – loopt in 2010 op de klippen. Begin 2011 proberen ze het nog even, maar besluiten dan definitief uit elkaar te gaan. Bij Accenture wordt Vivica verliefd op de tien jaar oudere Mark van D. Hij is groot en blond, en vader van twee jonge kinderen. Een stoere vent met een vlotte babbel. Sportief en zelfverzekerd.
Mark is op 5 juli 1971 geboren in Amstelveen. Door het werk van zijn vader verhuist hij vaak. Via Londen en Hoorn – waar zijn zus wordt geboren – belandt het gezin in 1975 in het Duitse Kronberg. Mark vermaakt zich met skelteren, boomhutten en dammetjes bouwen, sleeën en rolschaatsen. Op zijn tiende keert het gezin terug naar Nederland, naar Bussum. Mark begint met drummen, en speelt tennis en baseball. Hij doet havo op het Sint Vitus College, speelt in een bigband en leert surfen.
Als hij zestien is, verhuist het gezin naar België. Hij speelt nu ook piano, zit op hockey en tennis en leert zeilen. Mark wil patholoog anatoom worden en gaat in Antwerpen medicijnen studeren. Hij stopt al in het eerste jaar. Inmiddels heeft hij zijn eerste vrouw leren kennen. Hij stopt met zijn studie, werkt als kok en bij een autoverhuurbedrijf. Van 1993 tot 1996 doet hij logistiek aan de Hogeschool Amsterdam en de Open Universiteit.
In 1996 kan Mark aan de slag als computerprogrammeur bij Ericsson. Via CMG, IBM en Logica belandt hij in 2008 bij Accenture. Voor 6 ton koopt hij met zijn vrouw – met wie hij inmiddels twee kinderen heeft – een herenhuis aan de Van Brakelstraat in de Utrechtse Zeeheldenbuurt.
Het huwelijk van Mark begint scheuren te vertonen. Op Koninginnedag 2011 zegt Mark dat hij wil scheiden. Ze blijven wel in hun huis wonen. Mark trekt steeds meer op met Vivica. Als blijkt dat Vivica zwanger is, moet zijn vrouw zo snel mogelijk weg. Begin 2012 doet ze haar sleutel door de brievenbus.
Twee dagen later – vlak voor haar 31ste verjaardag – trekt Vivica bij Mark in. Met zijn twee jonge kinderen heeft hij een bezoekregeling. Die verloopt niet altijd even soepel door de zwangerschapsperikelen van Vivica.
Vivica en Mark bestoken elkaar dag en nacht met lieve sms’jes. Mark heeft het druk en reageert tot haar teleurstelling soms wat gereserveerd op de stortvloed aan liefdesbetuigingen.
In maart 2012 brengen Vivica en Mark een korte vakantie door op Curaçao. Vivica heeft een tweede echo afgesproken, maar daar komt het niet van. Haar ouders hebben moeite met Mark. Ze vinden hem dominant en ergeren zich dat zij alles moeten voorschieten: van de huur van een auto tot het hotel.
Mark moet na een week weer werken, Vivica blijft nog een weekje. Maar de verhoudingen blijven koel. Vivica heeft een betonnen muur om haar gevoelens, zegt haar vader later. Hij noemt haar koppig en egocentrisch, charmant, fantastisch mooi en vriendelijk.
Terug in Nederland heeft Vivica af en toe last van haar zwangerschap. Dinsdag 29 mei wordt zij onwel op een terras aan de Oude Gracht. Ze kan niet meer lopen of praten. Een ambulancebroeder stelt vast dat ze hyperventileert en brengt haar naar huis.
Vivica kijkt vol spanning uit naar haar baby. Tot haar grote vreugde vraagt Mark haar zaterdag 16 juni ten huwelijk. Ze willen op Curaçao trouwen met een groot feest. Vivica is uitgerekend op 31 juli. Met haar vriendinnen spreekt ze af om zondag 8 juli bij haar thuis een babyshower te vieren, een feestje waar de zwangere in het zonnetje wordt gezet. In het bijzijn van Vivica zegt Mark tegen een overbuurman dat zij last heeft van ‘trapangst’. De trap naar de eerste verdieping maakt halverwege een knik en is steil.
Maandagochtend 2 juli 2012 ergens tussen 8.15 en 9.10 uur horen omwonenden een knallende ruzie. Vivica – gekleed in een hemdje en een onderbroek – zit huilend in een hoekje in de achtertuin en schreeuwt dat Mark haar met rust moet laten. Ze spartelt tegen als Mark – blauw T-shirt met opdruk en een blauwe boxershort – haar naar binnen draagt. Vivica loopt direct weer de tuin in. Op een gegeven moment stopt het geschreeuw.
Mark is weg bij Accenture en net begonnen als directeur Benelux bij de Utrechtse vestiging van softwarebedrijf Oracle. Om 10.44 uur is op de camera te zien dat hij in een gekleurd overhemd en een blauwe spijkerbroek incheckt. Zijn grijze Peugeot 508 staat boven op het parkeerdek van The Wall, een architectonische ‘geluidswal’ langs de A2 waar Oracle is gevestigd. Om 10.58 uur rijdt hij weg en komt dan om 11.39 weer terug. Een paar minuten later gaat hij snel naar huis. Hij maakt een vrolijke indruk.
Om 12.06 uur belt een huilende en schreeuwende Mark vanuit huis 112: ‘Mijn vrouw ligt hier. Ze is van de trap…’
Meldkamer: ‘Ze is van de trap gevallen.’
Mark: ‘Ja.’
Op de vraag van de centralist of Mark nog contact kan maken met zijn vrouw, zegt hij: ‘Nee, ze is al koud.’
Na het telefoontje begint Mark toch Vivica te reanimeren, naar hij later zal verklaren omdat hij het kind nog wilde redden. Als de ambulance arriveert, probeert Mark haar nog steeds te reanimeren. Hij zegt tegen de politie dat hij naar huis was gegaan om zijn kinderen van school te halen. Onderweg had hij een paar keer geprobeerd Vivica te bellen. Thuis vond hij haar dood onder aan de trap.
De schouwarts geeft een verklaring van niet-natuurlijk overlijden af. Het vermoedelijke tijdstip van overlijden: ergens tussen 8 en 10 uur. Later wordt na nieuwe berekeningen als ‘beste schatting’ 8.40 uur genoemd.
De politie gaat aanvankelijk uit van een ongeval. Maar buurtbewoners verklaren over de ruzie die ochtend en er worden bloedsporen aangetroffen in de badkamer op de eerste verdieping. Mark wordt ter plekke kort als verdachte gehoord en de volgende dagen langer. Hij ontkent.
Woensdag 4 juli verricht een patholoog anatoom van het Nederlands Forensisch Instituut in Den Haag sectie. Vivica heeft onder meer in beide ogen stipvormige bloeduitstortingen. Haar neus is gebroken en over haar hele lichaam heeft ze oppervlakkige huidbeschadigingen. In haar hartbloed wordt een verhoogde concentratie thyreoglobuline gemeten ‘die zeer goed kan passen bij een geweldsinwerking aan de hals’.
De sectiebevindingen passen bij verstikking, al dan niet in combinatie met smoren. Een andere doodsoorzaak is niet aangetoond, ‘maar kan niet geheel worden uitgesloten’. De ongeboren baby – een jongetje – is ongeschonden. Hij krijgt postuum de naam die Vivica en Mark hadden bedacht: Julian Jonathan Kane.
Maandag 9 juli wordt onder leiding van officier van justitie Ferry van Veghel onder de naam 09Hoes12 een Team Grootschalige Opsporing in het leven geroepen. De verdenkingen tegen Mark worden sterker: zijn verstrekte alibi strookt niet met de onderzoeksbevindingen. Met luminol vindt de politie in de verzegelde woning nog veel meer bloedsporen van zowel Mark als Vivica: in de badkamer, de ouderlijke slaapkamer, op het traphek en in het souterrain.
Achter in een klerenkast op de slaapkamer liggen een verfrommelde blauwe onderbroek en een blauw T-shirt met de opdruk ‘Muchachomalo’ (stoute jongen). Er zitten bloedsporen op van Vivica. Mark verklaart dat Vivica zondag een bloedneus had.
Donatie
In de rouwbrief schrijft Mark: ‘Lieve Vivica, lieve Julian, de kinderkamer was bijna klaar. Het heeft niet zo mogen zijn, samen.’
Vlak voor de begrafenis op 9 juli op Curaçao ontstaat ook bij de familie Spong het vermoeden dat Mark te maken heeft met de dood van Vivica. Mark eist dat Vivica en Julian niet in dezelfde ruimte worden opgebaard, omdat hij het lichaam van Vivica niet wil zien. De familie vraagt in plaats van bloemen een donatie voor de oude atletiekvereniging van Vivica. Bij de uitvaart is het nummer Gracias a la Vida te horen van de op Curaçao geboren zangeres Izaline Calister.
Vivica wordt begraven met Julian in haar linkerarm. De pagina van Vivica en Julian op CondoleanceRegister stroomt vol met honderden steunbetuigingen van familie, vrienden en onbekenden van over de hele wereld. Op 7 december 2012 schrijft vader Spong: ‘Elke dag vult de vijver met tranen zich, want je zit eeuwig in mijn hart, wat gebroken is. Je Papa.’
Na een half jaar onderzoek, met onder meer taps en observaties, wordt Mark op maandagochtend 14 januari 2013 om 7.40 uur thuis alsnog aangehouden op verdenking van moord c.q. doodslag op Vivica. Ronduit belastend vindt de recherche het zoekgedrag op zijn computers in de weken voorafgaand aan de dood van Vivica. In de vroege ochtend van 16 juni – nota bene de dag dat Mark Vivica ten huwelijk vroeg – is onder meer gezocht naar de termen ‘bedwelmen ethanol’, ‘chloroform’ en ‘lachgas’. In de avond van 17 juni is gezocht op ‘Nek breken doe je zo’ en ‘nekbreken’ en 18 juni in de middag naar ‘How to kill someone and leave no trace’ en ‘Ways to kill without a trace’ .
Mark zegt dat de bewuste tablet geen wachtwoord had en voor algemeen gebruik in het souterrain lag. Hij ontkent op de termen te hebben gezocht. Op zijn zakelijke laptop is op 15 en 24 juni onder meer gezocht naar ‘bedwelmen’ en ‘Welke stof zorgt voor verlies bewustzijn’. Zijn kinderen waren op alle genoemde tijdstippen bij hun moeder.
Na de aanhouding vindt de politie bij de doorzoeking van de woning allerlei notities van Mark over het weekeinde voorafgaand aan het overlijden van Vivica. Zaterdagnacht was hij op de fiets uitgegleden toen hij sigaretten wilde halen: hand kapot en knie beschadigd. Vandaar zijn bloedsporen.
Over de slaande ruzie met Vivica die ochtend zegt Mark dat hij de volgende dag voor zijn werk naar België moest. Vivica eiste dat hij thuisbleef en meeging naar de kraamzorg. In een notitie schrijft hij dat Vivica bezitterig is, dat ze hem graag voor zich alleen wil, dat ze lang blijft hangen in negatieve dingen en veel bevestiging zoekt. ‘Vivica is niet gelukkig en wil dit wel zijn.’
Na de ruzie is hij naar zijn zeggen bij de gemeente geweest voor een parkeervergunning en rond 10.00 uur heeft hij voor zijn werk een conference call gevoerd vanuit zijn auto op de parkeerplaats van The Wall. In werkelijkheid straalde zijn mobiel een paal aan vlak bij zijn huis, ruim 8 kilometer van zijn werk.
Uit afgeluisterde telefoongesprekken blijkt dat Mark na de begrafenis van Vivica niet wil weten waaraan ze is overleden. Hij is er klaar mee. Tegen een onbekende zegt hij op 29 augustus 2012 dat Vivica ‘gewoon naar beneden gelazerd was en ongelukkig terechtgekomen’.
Die zomer gaat hij bijna elk weekeinde naar Friesland om te zeilen. De eigenaar van een restaurant in Woudsend hoort hem op 28 juli tegen een man zeggen dat de politie klootzakken zijn. ‘Ze denken dat ik zeker wat heb gedaan.’ Hij denkt niet dat hij snel weer aan een andere relatie begint, ‘want er zijn genoeg lekkere wijven’.
Mark praat hard. De vrouw van de eigenaar hoort hem op het terras zeggen ‘dat stikken de minst erge manier van doodgaan is’.
Op 12 december 2012 gaat Mark met een vriendin in Amsterdam naar André Hazes, de musical . Een observatieteam hoort hem in café Saloon aan de Lijnbaansgracht over Vivica zeggen: ‘Ze heeft lang voor me verzwegen dat ze zwanger van me was.’ Een tante van Vivica sluit niet uit dat Julian niet van hem was, maar van een ontslagen collega bij Accenture met wie Vivica een korte verhouding had gehad. Uit DNA-verwantschapsonderzoek na het overlijden van Vivica blijkt dat de verdachte wel degelijk de biologische vader was.
Motief
Claimde Vivica hem te veel? Wilde zij niet zo lang wachten op haar huwelijk? Mark van D. houdt vol dat hij onschuldig is, zegt hij tijdens een pro-formazitting in april. Volgens zijn advocaat Willem Jan Ausma was er geen enkel motief om Vivica te vermoorden. ‘Hij had haar net ten huwelijk gevraagd en ze waren dol op elkaar. Mijn cliënt is een normale man, met twee kinderen en een goede baan.’
Officier van justitie Ferry van Veghel is ervan overtuigd dat Vivica om het leven is gebracht door verwurging of verstikking. Niets wijst op een val van de trap: ‘Ze heeft haar nek niet gebroken en er was geen sprake van hersenletsel. Alleen haar neus was gebroken.’ De rechtszaak dient komend najaar.