In vier gemeenten in Noord-Brabant en drie gemeenten in Groningen krijgen de inwoners vandaag, woensdag 18 november, een voorproefje: daar worden raadsverkiezingen gehouden wegens voorgenomen gemeentefusies. EW-redacteur Eric Vrijsen, inwoner van het Brabantse Vught, ging naar de stembus en doet verslag.
‘Heeft u het kunnen vinden?’ vraagt de gastvrouw van het stembureau bezorgd. Het is inderdaad even wennen, dat stemmen in coronatijd. Bordjes en pijlen geven een nogal ingewikkelde looproute aan en voordat je de kiezerspas mag tonen, moet je de handen ontsmetten. Daar wordt vriendelijk en strikt op toegezien. Mondkapje niet verplicht, wel aanbevolen. Elk rood potlood gaat na gebruik in een apart bakje om te worden gedesinfecteerd.
Herindelingsverkiezingen
In vier gemeenten in Brabant (Boxtel, Haaren, Oisterwijk, Vught) en drie gemeenten in Groningen (Appingedam, Delfzijl, Loppersum) worden in verband met gemeentefusies vandaag raadsverkiezingen gehouden. Het is een generale repetitie voor de Kamerverkiezingen van maart. De strijd om de stembus op anderhalve meter afstand. Democratie onder het nieuwe normaal. De toegang naar het stembureau in een leegstaand bejaardenhuis in Vught wordt met bouwlampen verlicht.
Lees meer over stemmen in coronatijd: verkiezingen worden driedaagse happening
Het maakt een geïmproviseerde indruk, maar dat versterkt natuurlijk het democratisch plichtsgevoel. De gastvrouw moet erop toezien dat iedereen onderling afstand houdt, maar dat is omstreeks half 9 geen enkel probleem. Er is geen massale toeloop. De gastvrouw kijkt naar de opkomende zon die de eikenbomen in een gouden gloed zet en dadelijk erbovenuit zal steken. De landelijke partijen kijken woensdagavond natuurlijk scherp naar de uitslag. Maar tot een echte campagne kwam het onder de huidige omstandigheden niet. In Vught viel op dat D66 huis-aan-huis een kleurrijk tijdschrift liet bezorgen; dat de VVD een stunt uithaalde door de voorpagina van weekblad Het Klaverblad te kopen en dat de grootste partij Gemeentebelangen nog altijd vertrouwde op grote reclameborden in de voortuinen van de partijleden.
Lokaal verschilt van landelijk
Normaal zouden landelijke kopstukken de campagne hebben komen opfleuren, maar zij werden dit keer niet gesignaleerd. Echte verkiezingen voelen toch belangrijker dan opiniepeilingen. Vandaar die interesse van de landelijke partijen. Al vertroebelt de populariteit van de lokale groeperingen natuurlijk het beeld. In de oude situatie bezetten lokale partijen meer dan de helft van de zetels in de raad van Delfzijl. In Boxtel is dat ook het geval. Daar hebben de VVD en de combi PvdA-GroenLinks ocharm 1 zetel. CDA, D66 en SP hebben er elk 3. In Oisterwijk hebben vijf lokale fracties samen een driekwartmeerderheid: 15 van de 21 zetels. In dit villadorp moeten VVD en CDA zich in elk geval tot vandaag tevredenstellen met 4 en 2 zetels.
Lees de column van Geerten Waling: Tweede Kamer, kap met fusies van gemeenten!
Grote kans dat er uit de lokale verkiezingen van vandaag geen landelijke trend naar voren komt, al zullen de partijen elk gewonnen zeteltje aangrijpen om te beweren dat ze op koers liggen.
En dan de opkomst. Zonder echte campagne met nieuwsflitsen over toespraken en debatavonden, kwamen de lokale verkiezingen de laatste weken niet echt tot leven. Het is ook weinig gepast om in tijden van corona over verkiezingskoorts te spreken.
Het stemmen zelf verliep vlotjes. Nieuw was alleen dat je het stembureau aan de achterkant moest verlaten om geen andere kiezers tegen het lijf te lopen. Dat risico was niet zo groot. In het stembureau in het leegstaande bejaardenhuis te Vught kwamen in het eerste uur na de opening slechts zo’n twintig stemgerechtigden opdagen. Sommigen met twee volmachten. Dat dan weer wel.