Vier uitwassen van het Black Lives Matter-debat

De dood van de zwarte George Floyd door Amerikaans politiegeweld op 25 mei heeft in de hele wereld tot protesten geleid, ook in Nederland. De vorm van het protest is intussen zelf onderwerp van discussie. Is zeggen dat je zwarte piet ‘op zijn gezicht gaat trappen’ oproepen tot geweld? Vier uitwassen op een rij.

Aanzetten tot geweld?

Vrijdag werden beelden op sociale media gedeeld van de toespraak van rapper Akwasi op de Dam in Amsterdam afgelopen maandag. Daarin doet hij een aantal opvallende uitspraken.

‘Ik heb een witte vrouw die voor mij schoonmaakt, dat is zwart privilege,’ begint Akwasi zijn toespraak. ‘Het is tijd voor zwart privilege,’ gaat hij verder.

‘We are not our anchestors, we will fuck you up (in elkaar slaan, red.),’ zegt hij even later. En: ‘Zwarte Piet kan dit jaar niet meer overleven. (…) Op het moment dat ik in november een zwarte piet zie, trap ik hoogstpersoonlijk op zijn gezicht.’

De rellen zijn volgens Akwasi ook geen rellen. ‘De Nederlandse media fokt met ons. Geloof niet wat je ziet, geloof niet alles wat je leest. Het zijn geen rellen, het is opstand!’

Bekijk de volledige toespraak hieronder:

Poseren voor de likes op sociale media

Dinsdag deelden onder de hashtag #Blackouttuesday influencers en andere socialemediagebruikers massaal zwarte blokjes.

Maar een aantal activisten is daar niet tevreden mee. Een van hen is Chanel Lodik, oprichter van Meer Kleur in de Media, een platform dat Nederlanders van kleur koppelt aan media. ‘Influencers deelden het, en het werd massaal geliket. Het is goed dat je aandacht vraagt, maar door al die zwarte nietszeggende blokjes werd alle belangrijke informatie op sociale media weggeveegd,’ zegt ze tegen de NOS.

Lodik geeft vrijdag een webinar over wat mensen tegen racisme in Nederland kunnen doen. Ruim 700 deelnemers betalen 30 euro voor haar uitleg over hoe je omgaat met racisme in je persoonlijke omgeving. Ook geeft ze praktische tips. ‘Daarna is het aan hen.’

Ook rapper Akwasi was niet onder de indruk van de zwarte vlakken die sociale media afgelopen dinsdag overspoelden. ‘Als je dat deelt, zegt dat alleen dat je een schaap bent. Je hebt aan iets meegedaan dat in de Verenigde Staten is bedacht. Een zwart vierkantje zegt niets. Ik heb niet voor het zwarte vierkantje gekozen. Ik heb mijn speech gedeeld.’

Lodik benadrukt dat het belangrijk is om nu niet jezelf centraal te stellen op sociale media, zoals normaal wel veel gebeurt. ‘Iemand deelde dat sommige Amerikaanse influencers doen alsof ze bij de protesten zijn. Dat ze snel beelden maken en dan weer weggaan.’

Voorbeelden daarvan worden gedeeld op sociale media:

In het Amerikaanse Santa Monica liet een vrouw zich fotograferen alsof ze een zwarte ondernemer hielp een winkel dicht te spijkeren:

En de burgemeester van Minneapolis liet zich uitgebreid wenend vastleggen bij de kist van George Floyd:

Schuld van het kapitalisme?

Ook Jazie Veldhuyzen, duoraadslid van de Bij1-fractie in Amsterdam, kreeg kritiek na een serie tweets over racisme en kapitalisme.

‘Racisme is onlosmakelijk verbonden met het kapitalisme,’ twitterde Veldhuyzen. ‘Radicale gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid zijn niet haalbaar in een systeem waarin niet de belangen van mensen, maar winstmaximalisatie en economische groei centraal staan.’

‘De strijd tegen racisme moet verbonden zijn met de strijd tegen het kapitalisme, een internationaal economisch systeem dat massale en extreme ongelijkheid produceert en in stand houdt, waar mensen van kleur vaak het hardst door worden geraakt,’ gaat hij verder.

‘Het kapitalisme is ook de motor achter de klimaatcrisis, waar mensen van kleur ook het hardst door worden geraakt. Als een bedrijf winst moet maken om te overleven, dan raken de belangen van dieren en de planeet al snel ondergeschikt aan de belangen van aandeelhouders.’

‘Het gaat niet alleen om het verbeteren van ons denken en handelen en zaken zoals representatie en beeldvorming, alhoewel dat zeker belangrijk is. Het gaat ook om het organiseren van (internationale) solidariteit en collectieve strijd, online, op straat en op de werkvloer. Wat heb je aan diversiteit en inclusiviteit in een beursgenoteerd bedrijf dat wapens produceert en verkoopt?’

‘Dit trek ik dus niet, Jazie,’ reageert columnist Peter Breedveld. ‘Ik beschouw mezelf nog steeds als kapitalist, maar dat kan dus niet volgens jou, als ik ook tegen racisme wil zijn. Daarmee sluit je dus een grote groep mensen uit die en voor gelijkwaardigheid en kapitalist zijn.’

Zwarte demonstranten vooraan bij protest

Journalist Marten Nauta stuurde dinsdag een opvallende tweet over het Black Live Matters-protest in Groningen. Daarbij zou de organisatie zelf onderscheid hebben gemaakt in huidskleur en zwarte mensen hebben gezegd dat zij vooraan moesten gaan zitten terwijl witte mensen achteraan moesten plaatsnemen.