VVD-premier Mark Rutte zegt een paar weken nodig te hebben om een nieuwe minister van Buitenlandse Zaken te vinden. In de VVD is duidelijk meer aan de hand dan de opvolging van Halbe Zijlstra alleen.
Zijlstra struikelde over een oude leugen: zijn verzonnen aanwezigheid in de datsja van Vladimir Poetin. Hoe kon het dat VVD’ers afgelopen jaar dat verhaal maar bleven pluggen om Zijlstra een internationale reputatie te bezorgen, terwijl iedereen op zijn klompen kon aanvoelen dat het niet waar kon zijn?
Rutte is scherpte kwijt
Dinsdagavond gaf iemand uit de VVD-top enigszins besmuikt toe dat Zijlstra ook in kleine kring zijn verzinsel weleens had opgedist. ‘Hij vertelde zelfs dat er in die datsja flink werd gezopen.’ Op dat moment hadden alle alarmbellen moeten gaan rinkelen, want het is vrij algemeen bekend dat Poetin geen alcohol drinkt. Kennelijk raken VVD’ers verblind door hun electorale succes. Ook Rutte – zo bleek gisteren in het Kamerdebat – heeft aan scherpte verloren.
Sowieso heeft hij geen gelukkige hand in het selecteren van VVD-bewindslieden voor het internationale werk. Uri Rosenthal had het in 2010-2012 zwaar als minister van Buitenlandse Zaken, Jeanine Hennis trad in de slotfase van Rutte II af als minister van Defensie en Halbe Zijlstra zakte al na vier maanden door het ijs. Zegt dit iets over de managementkwaliteiten van Rutte?
Rutte rekruteert doorgaans mensen uit zijn eigen entourage die géén specialist zijn op het beleidsterrein waarop hij ze inzet. Op die manier zijn ze plooibaar en zo druk met de departementale besognes dat ze Rutte niet voor de voeten lopen. Rutte heeft ook geen behoefte aan een staatssecretaris van Europese Zaken. Dat doet hij zelf wel.
‘Een goede minister gedijt op elk ministerie
De oude regel bij de VVD is: een goede minister gedijt op elk ministerie. Vandaar dat dinsdagavond ook de namen rondzongen van Stef Blok (voorheen op Justitie en Wonen) en Edith Schippers (Zorg). Ook werd gespeculeerd over echte buitenlandexperts als Kamerlid Han ten Broeke en europarlementariër Hans van Baalen. Ten Broeke is van de generatie-Zijlstra en – onder meer als voormalig campagneleider – zeer dienstbaar aan Rutte. Van Baalen is zo ongeveer de laatste der Bolkesteinianen in de VVD-top. Hij is een man die de leider zo nodig keihard durft tegen te spreken.
Ook de topdiplomaten Renée Jones-Bos (ambassadeur in Moskou) en Ed Kronenburg (Peking) worden genoemd, maar dan zou Rutte kiezen voor mensen zonder partijprofiel en dat doet hij niet graag. Over Kronenburg wordt in de VVD-top gezegd dat hij ‘ook bij D66 of het CDA had kunnen zitten’.
Ruttes uiteindelijke keuze zal duidelijk maken of de VVD echt iets heeft geleerd van de ‘halbewaserbij-affaire’ of liever doorgaat op de oude manier.