Zwarte activisten slagen er steeds beter in om met terugwerkende kracht de rassenstrijd te importeren in Nederland. Het gevaar dreigt dat Nederlanders zich in zelfhaat gaan wentelen over de rijkdom en cultuur die het juist mogelijk maken dat ze zo gastvrij zijn.
Voor buitenlanders is Nederland een gastvrij en genereus land. Het eerste artikel van de Grondwet zet de toon: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld’. Iedere buitenlander mag na zeven jaar legaal verblijf Nederlander worden.
Vluchtelingen krijgen voorrang boven Nederlanders bij huisvesting. Toen in 1975 Suriname onafhankelijk werd, kregen alle Surinamers tot 1980 de gelegenheid om de Nederlandse nationaliteit aan te vragen. Het mag niet verbazen dat Nederland zo’n beetje de populairste bestemming is voor immigranten uit Azië en Afrika.
Toch ontstaat langzaam een ander, venijnig beeld van Nederland, vaak afkomstig van nieuwe Nederlanders en niet zelden gretig ondersteund door ‘oude’ Nederlanders: een land dat ten diepste racistisch en discriminerend is. Dit beeld wordt onderschreven door het Comité tegen Rassendiscriminatie van de Verenigde Naties in Genève, waar Nederland afgelopen week verantwoording moest afleggen.
Airplay
Sinds de Antilliaanse acivist Quinsy Gario in juni 2011 het kunstproject ‘Zwarte Piet Is Racisme’ begon, is er de jaarlijkse zwartepietdiscussie. De nooit eerder betwiste traditie toont volgens Gario en andere activisten aan dat het onderhuidse racisme in Nederland levensgroot is. Vorige week maakte de Bijenkorf bekend voortaan gouden pieten te gebruiken.
Het debat beperkt zich niet meer tot Zwarte Piet. Zo is de Nederlands-Antilliaanse rapper Fresku woedend omdat de publieke radio alleen rapmuziek van blanke artiesten zou draaien. Hij rapt zijn frustraties wit geschminkt van zich af: ‘je moet loekoe als een witmang’ – eruitzien als een blanke – om airplay te krijgen.
NRC Handelsblad kreeg het via een omweg te verduren. Na wat gedoe op Twitter viel een – zwarte – blogster van The Washington Post over een NRC-recensie van drie boeken over Amerikaanse zwart-wit-toestanden. De kop was ‘Nigger, are you crazy?’ (citaat uit het besproken boek) en de afbeelding een illustratie van een naakte zwarte met roodgestifte lippen. ‘The N-word‘? Dat mag je als blanke niet gebruiken!
Weelde
De gesel was meteen bestemd voor heel Nederland. In wat ooit een natie van slavenhandelaren was, werd de zwarte in NRC uitgebeeld zoals, schreef ze, de doorsnee-Nederlander hem graag ziet: ondergeschikt, koloniaal, bedroefd en met theaterschmink – blackface.
Ook de architectonische weelde van de Amsterdamse grachtengordel wordt steeds vaker gekoppeld aan slavenhandel. Historisch onjuist, maar de suggestie is duidelijk: Nederland heeft zijn rijkdom verdiend over de ruggen van kwetsbare, ongeschoolde zwarten.
Zo slagen zwarte activisten er, met steun van clubs als de Internationale Socialisten, steeds beter in om met terugwerkende kracht de rassenstrijd met al zijn gevoeligheden te importeren in Nederland. De Amerikaanse organisatie Black Lives Matter (opgericht in 2012 en bekend na de rassenrellen in Ferguson in 2014) heeft al een afdeling in Nederland.
Toen in juni tijdens een popfestival in Den Haag de Arubaan Mitch Henriquez omkwam door een nekklem van de politie, probeerden de activisten dit als een racistische moord te bestempelen en Nederlands eigen Ferguson te creëren.
Zelfhaat
Het volgende hoofdstuk in de herschrijving van de geschiedenis met de Nederlander als racistische onderdrukker in de hoofdrol dient zich alweer aan: het koloniale verleden moet opnieuw worden bestudeerd. Schrijver Arnon Grunberg vindt nu al dat de Nederlandse militairen eind jaren veertig in Indonesië niet onderdeden voor de Waffen-SS.
De activisten weten de gevoelige snaren feilloos te bespelen. Deze overwegend witte, rijke, calvinistische natie waant zich nu eenmaal graag schuldig aan alle misstanden in de wereld. Maar het gevaar dreigt dat Nederlanders zich in zelfhaat gaan wentelen over de rijkdom en cultuur die het juist mogelijk maken dat ze zo gastvrij zijn.
Elsevier nummer 34, 22 augustus 2015