Zeehonden krijgen een betere bescherming dan Groningers

27 januari 2014Leestijd: 4 minuten

Wat voor bedreigde natuur geldt, zou ook voor de Groningers moet gelden. Waar kans op schade bestaat, moeten alle gevaarlijke activiteiten worden gestaakt.

Met de Olympische Spelen in Sotsji in het vooruitzicht zien we de komende tijd ongetwijfeld meer klapschaatsen dan klapmutsen. Klapmutsen zijn buitengewoon aandoenlijke dieren.

Het zijn de grote en zware leden van de zeehondenfamilie en ze leven in de diepe, ijskoude oceaan bij Groenland en Canada. Volwassen mannetjes hebben een kop die lijkt op die van een boxer – en wie houdt daar niet van?

Soms raken ze de weg kwijt en spoelen aan op ons Wad. Vanzelfsprekend worden ze liefdevol opgevangen en teruggebracht naar waar ze horen.

Voorzorg

Hoe anders is het in Canada, waar elk jaar duizenden jonge klapmutsen worden doodgeslagen. Rond 1980 verbood Europa de import van zeehondenproducten, onder meer om de klapmuts te beschermen.

Het was niet wetenschappelijk aangetoond dat de klapmuts met uitsterven zou worden bedreigd als de jacht onverminderd zou doorgaan. Maar omdat in wetenschappelijke kringen niet duidelijk was of de klapmutsenpopulatie voldoende weerbaar was tegen voortgaande jacht en exploitatie, besloten de Europese landen tot een een compleet verbod op de import van zeehondenproducten. Uit voorzorg dus.

Dat voorzorgsbeginsel is al meer dan dertig jaar leidend in het internationale milieurecht. Bij ‘twijfel (over de kans op en omvang van belangrijke schade aan het milieu) niet inhalen’ zou je kunnen zeggen.

Onzekerheid

Op alle grote internationale milieuconferenties – zoals Rio en Kyoto – is dat voorzorgbeginsel in verklaringen kracht bij gezet. Rechters van het Europese Hof van Justitie passen het met regelmaat toe. Uit voorzorg worden vergunningen geweigerd of activiteiten beeindigd.

De kokkelvisserij in de Waddenzee wordt uit voorzorg voor de natuurwaarden van dit unieke gebied verboden en de overheid koopt de vissers uit voor meer dan 200 miljoen euro.

De klapmuts, de Waddenzee en andere waardevolle natuurwaarden; allemaal worden ze uit voorzorg beschermd tegen menselijke activiteiten. Zodra bij bepaalde activiteiten onzekerheid bestaat over kans op en omvang van  belangrijke schade, worden die activiteiten uit voorzorg gestaakt of niet van een vergunning voorzien.

Waarom staakt de regering dan ook niet per direct de winning van gas uit het gasveld onder het meest bedreigde gebied, de regio Loppersum?

Paniek

Want dat is het advies van de onafhankelijke experts van de regering. Niet dat onderzoeken eenduidig zijn en zekerheid bieden over de kans op en precieze zwaarte van de aardbevingen en de gevolgen. Maar het voorzorgbeginsel duidt juist op dergelijke situaties.

Er zijn volgens het Staatstoezicht op de Mijnen goede gronden – en dat is voor de toepassing van het voorzorgsbeginsel voldoende – om aan te nemen dat zich bevingen kunnen voordoen tussen 4 en 5 op de schaal van Richter.

Internationale autoriteiten omschrijven de gevolgen van dergelijke bevingen: zwaarbeschadigde gebouwen, ingestorte gebouwen, mensen die in paniek hun huizen uitvluchten en kans op dodelijke slachtoffers.

De overheid legt het advies – per direct stoppen met gaswinning uit het gebied Loppersum – gedeeltelijk naast zich neer terwijl het voorzorgbeginsel maar tot één conclusie kan leiden: advies onverkort opvolgen. De minister redeneert zelfs precies andersom: omdat er nog onzekerheden zijn over risico’s en schade wordt nu volstaan met gedeeltelijke stopzetting van de winning.

Europa

Groningers zijn kennelijk geen klapmutsen. Maar als het om risico’s op andere gebieden gaat, worden Groningers wel uit voorzorg beschermd. Het voorzorgbeginsel wordt wel toegepast als het gaat om twijfels over veiligheid van voedsel en medicijnen.

Het Europese Hof van Justitie gaat nog verder en koppelt het voorzorgbeginsel aan het Europese Verdrag van de Rechten van de Mens. In dat verdrag hebben de Europese landen samen bepaald dat de lidstaten het recht op een veilig prive- en familieleven moeten waarborgen.

Uit recent onderzoek blijkt dat voor de Groningers dat veilige leven is verstoord en er zelfs verhoogde kans is op stress en daaruit voortvloeiende ziekte. Die situatie is voor het Europese Hof in een ander geval al reden geweest om autoriteiten te verplichten het voorzorgbeginsel te hanteren.

Barricaden

Een baby-klapmuts wordt in vier dagen door de moeder gezoogd en op sterkte gebracht. Het dier groeit dan 40 kilo en na die vier dagen moet het zichzelf redden, in de hoop dat het aan jagers kan ontkomen.

Groningers hadden minder dan vier dagen nodig om te beseffen dat 1,2 miljard euro veel geld is, maar eigenlijk gewoon een raming is van wat de NAM en het Rijk verplicht zijn te betalen.

En als er al een extraatje in zit, het gaat totaal voorbij aan het existentiële rechtsgevoel dat je bij de Groningse aardbevingsrisico’s van de overheid in een rechtsstaat mag verwachten, namelijk dat het het voorzorgbeginsel wordt gevolgd.

Klapmutsen en Groningers aller landen verenigt U. Op de barricaden voor het voorzorgbeginsel!