Het is de era van de misleiding. Nadat Nederland vorig jaar werd opgeschrikt door het wetenschappelijk bedrog van een aantal pseudo-psychologen, is er inmiddels een rode draad in misleidend gedrag zichtbaar.
Voetbalwedstrijden waarvan de uitslagen op voorhand vast stonden, frauderende bestuurders en politici die met declaraties sjoemelen of gedane verkiezingsbeloften te grabbel gooien. Maar ook priesters en kinderbegeleiders die kwetsbare kinderen hebben misbruikt. En nu tevens producenten en retailers die willens en wetens andere producten verkopen, dan de fraai vormgegeven verpakkingen doen vermoeden.
De burger lijdt
De consument weet niet meer waar hij aan toe is. De burger lijdt hieronder, raakt onzeker en weet niet meer wat of wie hij kan vertrouwen. Dit collectieve wantrouwen verzwakt de maatschappelijke samenhang en zorgt voor verdere individualisering. Het algemeen belang boet aan waarde in.
Geef de burger eens ongelijk. In een samenleving waarin zelfs de groeperingen die voorbeeldgedrag zouden moeten vertonen dit nalaten, is er geen aanleiding meer zelf goed gedrag te vertonen. Politici, religieuze voorgangers, gerenommeerde wetenschappers en grote bedrijven, die het voortouw zouden moeten nemen als het gaat om het creëren én naleven van normen en waarden hebben hun verantwoordelijkheden massaal ontlopen.
Voldoende is niet genoeg
Waarom eigenlijk dit misbruik van machtsposities? De antwoorden zijn helaas simpel: méér winst, méér stemmen, méér invloed, méér status. Blijkbaar leven wij in een tijdperk waarin voldoende niet genoeg is.
De verleidingen die machtsposities met zich meebrengen zijn een gevolg van een te grote vrijheid, vervaging van grenzen en een overheersende rol voor het materiële.
Verwend
In deze tijden van ongekende mogelijkheden, waarbij competitie en individualisme hoogtij vieren, kunnen we geen genoegen nemen met wat voorhanden is. Zeker in ons, nog steeds, welvarende land, zijn we verwend geraakt en is het moreel besef door gemakzucht aan het verdwijnen.
Het is moeilijk geworden om simpelweg ‘mens’ te zijn, met al zijn kwaliteiten maar ook tekortkomingen. Het tonen van kwetsbaarheid, een krachtige menselijke eigenschap, wordt niet getolereerd. En het principieel achter idealen staan, lijkt niet meer te worden gewaardeerd.
Respect en fatsoen
Of toch wel? In de maatschappij en in de (sociale) media wordt de roep steeds luider om terug te keren naar een collectieve samenleving, waarin de sociale en morele componenten waarde hebben. Waar respect en fatsoen centraal staan.
Alle partijen, die een grote invloed uitoefenen op de burger en de maatschappij, moeten nu hun verantwoordelijkheid nemen. Niet morgen, maar vandaag. De overheid speelt hierbij een fundamentele rol als het gaat om regelgeving en het stellen van grenzen. Bij voorbeeldgedrag en duidelijkheid van de ‘elite’, zal het ‘volk’ vanzelf volgen. Wij zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Stem van het volk
Maar ook individuen, gesterkt door de traditionele media, zullen hun stem vaker moeten laten horen. De middelen zijn inmiddels, dankzij de opkomt van onder andere Twitter en Facebook, ruimschoots voorhanden.
De impact hiervan valt niet meer te onderschatten en de eerste consequenties van een digitale revolutie zijn bekend. Van T-Mobile tot aan het Tahrir-plein. Tot aan de inkomensafhankelijke zorgpremie.
Eerlijk duurt het langst
Kortom, politici, bestuurders en wetenschappers die het ware verhaal vertellen en vasthouden aan hun visie, kennis en ethische normen zullen juist geloofwaardig zijn en worden gewaardeerd.
Maar ook commerciële partijen die eerlijke producten verkopen of diensten verlenen zullen worden beloond. Want dit is de diepliggende behoefte van burger en consument die nu niet meer weten waar ze aan toe zijn. Daarom zullen degenen die fatsoenlijke principes hanteren duurzaam succes hebben. Immers, eerlijkheid duurt het langst.