Teruglezen: Teevendebat loopt met sisser af

Premier Mark Rutte (VVD), minister Ard van der Steur en staatssecretaris Klaas Dijkhoff (allebei Justitie) lagen woensdag onder vuur in de Tweede Kamer. De ChristenUnie diende, met brede steun van de oppositie, een motie van afkeuring in tegen de premier. Lees hieronder de hoogtepunten uit het debat terug.

Een overzicht van de hoogtepunten uit het debat over de overeenkomst met drugscrimineel Cees Helman in 2000, die stevig werd bekritiseerd door de commissie-Oosting. Eerder traden de toenmalige minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven al af vanwege de miljoenendeal. Dit weekeinde was het de beurt aan Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg.

* 23.14 –Rutte reageert en zegt de motie van afkeuring als ‘belangrijk signaal’ te zien: ‘We zullen gaan werken aan herstel van het vertrouwen. Het kabinet zal zijn best doen om de grote minderheid in de Kamer die zeer kritisch is, te laten zien dat we dat serieus doen’.

* 22.40 – De motie is verworpen: 65 leden stemden voor, en 77 stemden tegen.

* 22.35 – Een motie van afkeuring is niet zo erg als een motie van wantrouwen. Het heeft geen directe politieke gevolgen, maar kan wel worden opgevat als een zware klap voor het kabinet en speciaal voor Rutte.

* 22.29 – De vergadering wordt voor vijf minuten geschorst, waarna er gestemd zal worden over de motie.

* 22.27 – Rutte mag reageren. Het kabinet heeft de fouten erkend en er is geen enkel moment geweest waarop het beleid er niet op was gericht om de waarheid boven tafel te krijgen, zegt hij. Hij ontraadt de motie.

* 22.06 – ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers dient een motie van afkeuring in tegen Rutte en wordt gesteund door de andere partijen in de oppositie. Een motie van afkeuring ‘veroordeelt het beleid van een bewindspersoon of het kabinet. De ernst van de verwoorde kritiek kan reden zijn voor ontslagaanvraag’.

* 21.43 – De schorsing wordt verlengd tot 22.00 uur.

* 20.56  – Op verzoek van Pechtold schorst de voorzitter het debat voor drie kwartier.

* 20.45 – ‘Er is een crimineel stinkend rijk gemaakt via de rekening van het OM,’ zegt D66-leider Pechtold. ‘Het is gewoon een witwasdeal’. Rutte blijft bij zijn standpunt over Fred Teeven als crimefighter. ‘Ik zet hem niet bij het grofvuil.’

* 20.33 – Emile Roemer vraagt zich af of Rutte zelf niet de ‘zwaarste conclusie moet trekken’. Rutte reageert door te zeggen dat hij op elk moment heeft gedacht dat hij de Kamer goed heeft geïnformeerd. Wat hij zichzelf verwijt is dat hij ‘de onhandigheid’ is begaan dat hij inhoudelijk was ingegaan op de deal zelf.

* 20.10 De oppositie reageert. Wilders (PVV) stelt dat Nederlanders het vertrouwen in de politiek zijn kwijtgeraakt door VVD’ers die ‘de boel hebben belazerd’. ‘En ik ben dat ook.’ Ook Pechtold (D66) is kritisch over de rol van Rutte: ‘Een jaar lang, na de uitzending van Nieuwsuur, heeft de premier zich niet met de kwestie bemoeid. U had overal de informatie over het bedrag kunnen halen, maar pas toen wij (de Kamer, red.) gingen doorvragen, kwam u in actie.’

* 20.00 Tijd voor premier Mark Rutte. Hij opent met de opmerking dat dit ‘het zwaarste debat uit mijn politieke loopbaan is.’ Hij zegt lessen te willen trekken uit hoe werd omgegaan met de hele Teevendeal. ‘Ik had meer op de bal had moeten zitten om zeker te weten dat in het proces alles werd gedaan om de onderste steen boven te krijgen,’ aldus Rutte. ‘Daardoor liep de de zaak langer door dan nodig.’ Ook zegt hij te balen van zijn opmerkingen afgelopen vrijdag, toen hij impliceerde dat bij de Teevendeal geheime tegenprestaties zijn geleverd door Cees Helman.

* 19.46 Naar aanleiding van vragen van Alexander Pechtold (D66) zegt Van der Steur uit te gaan zoeken of Fred Teeven zich schuldig heeft gemaakt aan medeplichtigheid bij het witwassen van geld. Ook wil de minister gaan kijken of er belastinggeld kan worden teruggevorderd van Cees Helman.

* 19.22 De oppositie neemt geen genoegen met de excuses van Van der Steur. ‘Het is niet normaal om als Kamerlid naar het ministerie te gaan om daar te klussen aan een persbericht,’ zegt CDA-fractievoorzitter Sybrand Buma. Roemer (SP) vraagt zich af waarom de Kamerleden ‘op 4 maart niet tegen elkaar zeiden: deze informatie moet naar de Kamer.’

* 19.00 Minister van Justitie Ard van der Steur spreekt nu. Hij is in maart 2015 meermalen naar het ministerie van Justitie geweest, om daar te spreken over de afwikkeling van de Teevendeal. Na Dijkhoff geeft ook hij toe dat hij ‘daar niet bij had moeten blijven‘. Van der Steur: ‘Terecht zijn er stevige woorden gevallen over de wijze waarop ik als Kamerlid heb geopereerd.’

* 18.32 Fractievoorzitters van verschillende oppositiepartijen vragen zich hardop af of Dijkhoff en Van der Steur als Kamerleden informatie hebben achtergehouden. ‘U heeft meegewerkt aan het belazeren van Nederland,’ zei PVV-leider Geert Wilders. Volgens Wilders had Dijkhoff de Kamer moeten informeren over de bedragen die hij op het ministerie hoorde.

* 18.18 Dijkhoff zegt dat hij op 4 maart 2015 op het ministerie van Veiligheid en Justitie hoorde dat met de Teevendeal een bedrag van ‘4,7 of 4,8 miljoen gulden’ zou zijn gemoeid. Dijkhoff werd echter verteld dat dit niet het gehele bedrag was, en dat niemand precies wist wat het juiste getal was. Een paar dagen later werd ‘het bonnetje’ gevonden en stapten Opstelten en Teeven op.

* 18.05 Het debat is herstart door staatssecretaris Klaas Dijkhoff. Over zijn rol bij de afwikkeling van de Teevendeal zegt hij dat hij ‘een grens heeft overschreden.’ Dijkhoff was op 4 maart 2015 op het ministerie toen bekend werd dat Nieuwsuur die avond nieuwe details over de deal met Helman bekend zou maken. Hij hielp minister Ivo Opstelten bij het bespreken en redigeren van een persbericht naar aanleiding van die berichtgeving. ‘Ik zeg nu: het is zuiverder om als Kamerlid niet te adviseren over persberichten,’ aldus Dijkhoff.

* 17.18 Premier Mark Rutte zou wel degelijk op de hoogte zijn geweest van het geldbedrag dat naar Cees Helman was overgemaakt. Tijdens een Kamerdebat in maart dit jaar zou Rutte ‘met een boos oog’ een bedrag hebben zien staan op een aantekening van topambtenaar Gerard Roes. Daar stond een bedrag van 4,8 of 4,9 miljoen gulden op, aldus Rutte in het gesprek dat hij had met de commissie-Oosting. In de notitie van dat gesprek staat dat Rutte ‘het niet zijn rol vond’ om die informatie in te brengen in het debat, onder meer omdat het een persoonlijke aantekening betrof.

* 16.48 Alle fractievoorzitters hebben gesproken, de voorzitter schorst de vergadering tot 18.00 uur.

* 16.45 Ook de kleine politieke partijen zijn uiterst kritisch over de afwikkeling van de Teevendeal. Onafhankelijk parlementslid Norbert Klein zegt dat Nederland ‘steeds meer op een bananenrepubliek gaat lijken, waar Kamerleden ministers adviseren bij de uitvoering.’

* 16.29 ‘Had de PvdA, als coalitiepartner, niet meer moeten doen om de waarheid te achterhalen?,’ vraagt Emile Roemer (SP) zich af, naar aanleiding van het persbericht dat vorig jaar naar buiten werd gebracht. Daarin werd berichtgeving van Nieuwsuur ontkend. Pechtold (D66) valt hem bij: ‘De PvdA had toch moeten zeggen: kap eens met dat soort persberichten en laten we de waarheid eens proberen.’

* 16.14 Na Zijlstra is het de beurt aan PvdA-voorman Diederik Samsom om een oordeel te vellen over de Teevendeal. ‘Er is te veel misgegaan, daar moeten we van leren,’ aldus Samsom. Het CDA wil meteen weten of de PvdA op de hoogte was van het feit dat Kamerleden Van der Steur en Dijkhoff een actieve rol speelden bij de afwikkeling van de deal. ‘Nee, dat wist ik niet,’ reageerde Samsom. Na het aftreden van minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven namen de twee Kamerleden hun posities over.

* 15.58 Zijlstra houdt de optie open dat er geheime tegenprestaties zijn geleverd door Cees Helman in ruil voor de 4,7 miljoen gulden. ‘Geheime tegenprestaties kan ik niet beoordelen, want daar heb ik geen kennis van.’ Afgelopen vrijdag hintte premier Mark Rutte daar ook al op. ‘Hou eens op met die mist,’ reageert Alexander Pechtold (D66). ‘De VVD lijkt de waarheid helemaal niet te wíllen weten.’

* 15.31 Verschillende oppositiepartijen zeggen niet te snappen dat Zijlstra de rol van toenmalig Kamerleden Van der Steur en Dijkhoff probeert goed te praten. ‘Volksvertegenwoordigers moeten het kabinet controleren, ze moeten niet fungeren als een soort voorlichters van de minister,’ aldus SP-leider Emile Roemer.

* 15.11 Halbe Zijlstra zegt dat zijn VVD zich kan vinden in de conclusies van de commissie-Oosting. ‘Er is veel misgegaan. Ook ik ben geschrokken,’ laat hij weten. Hij verdedigt wel het handelen van VVD’ers Ard van der Steur en Klaas Dijkhoff, die adviseerden bij het opstellen van een persbericht nadat Nieuwsuur een bedrag van 4,7 miljoen gulden had gemeld. Van der Steur en Dijkhoff zouden de toenmalige minister hebben geadviseerd de berichtgeving van Nieuwsuur niet te ontkennen, maar bewust vaag te blijven over het precies betaalde bedrag. Zijlstra noemt dat ‘verstandig.’

* 15.04 Ook SGP-leider Kees van der Staaij is kritisch. ‘Zit er nog een boetekleed in de garderobe van de premier?’ wil hij weten. De premier moet door het stof. Hij noemt de hele kwestie een ‘rommeltje’.

* 14.55 ‘Rutte, van der Steur en Dijkhoff zouden ‘hoeders van de rechtsstaat moeten zijn. Maar het is een voor een, en allen tezamen’, zegt Alexander Pechtold (D66) tijdens zijn bijdrage. Waarom probeert u het vandaag niet eens met de waarheid, vraagt hij aan Rutte.

* 14.50 Dit heeft veel weg van een politieke witwasoperatie, zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver.

* 14.45 Nederland werd massaal misleid, zegt Geert Wilders (PVV). Het zijn allemaal ministers van de VVD die de Kamer verkeerd hebben ingelicht. Premier Rutte keek weg. Hij wilde de waarheid niet weten. Wilders noemt de VVD een maffiafamilie met Rutte als Don Corleone. De premier moet aftreden, vindt Wilders.

* 14.35 Dit was echt geen superdeal, zegt CDA-voorman Sybrand Buma. Niet de ambtelijke top faalde, maar de VVD-top. Rutte moet de geheimen op tafel leggen. Van der Steur en Dijkhoff ‘wisten de sporen die leidden naar de waarheid’ aldus Buma. Hier is maar een ding gebeurd: en ‘dat is de bescherming van het VVD-belang’.

* 14.25 ‘Het lijkt erop of Rutte drukker is geweest met beschermen partijgenoten dan met beschermen rechtstaat,’ zegt SP-leider Emile Roemer. Het kabinet zegt de conclusies te aanvaarden, maar wat betekent dat, wil Roemer weten.

* 14.15 Gert-Jan Segers van de ChristenUnie voert als eerste het woord. ‘Wat is nog het verschil tussen de overheid en een roversbende?’ vraagt hij zich af. De aanzien van de politiek is volgens hem in het geding. De onderste steen moet boven, als de premier er meer vanaf weet. We kunnen er alleen een punt achter zetten als de rook is verdwenen. Wat prevaleert eigenlijk: gaat het hier voor het kabinet om de positie van crime fighters of om de rechtstaat?