Zondag 20 september is het precies 71 jaar geleden dat Amerikaanse soldaten de Waal bij Nijmegen overstaken..Als eerbetoon aan de geallieerden lopen veteranen elke avond over derde Waalbrug.
Het is tien voor half negen ’s avonds als veteraan Tim Ruijling (63) begint aan zijn herinneringstocht. De drukbevaren Waal onder hem, de overkant in zicht. Een felle oostenwind teistert een paar hardlopende studenten. Tim Ruijling lijkt het niet te merken. Hij oogt kwiek. Kaarsrecht en met een onberispelijke tred begint hij aan de overtocht.
Onder heel andere omstandigheden staken 71 jaar geleden 260 Amerikaanse soldaten de Waal over. ‘De hel’ werd het genoemd. In 26 canvas bootjes voeren velen van hen de dood tegemoet. De operatie, onderdeel van Market Garden, slaagde uiteindelijk, maar kostte 48 mensenlevens.
Toen in 2013 Nijmegens derde Waalbrug werd geopend, op precies dezelfde plaats als waar de bevrijders overstaken, was de gemeenteraad het snel eens over de naam: De Oversteek. Een hommage aan de geallieerden.
Dat ontging ook Ruijling niet. Hij las in de krant dat in de nieuwe brug een eerbetoon aan de geallieerden was verwerkt. In het artikel stond dat de 48 lichtmasten op de brug één voor één aangaan op het tempo van een langzame pas. Dat leek hem vreemd, dus besloot hij op een avond tijdens zonsondergang over de brug te wandelen.
‘Toen kwam ik erachter dat de lichten niet ontsteken in het tempo van een langzame pás, maar een langzame márs.’ Tegelijk ontstond het idee om elke avond te lopen, zodat het lichtmonument meer waarde zou krijgen. ‘Zo verstevigen we de symboliek van de brug. Mijn collega’s van Veteranen Overbetuwe reageerden meteen enthousiast.’
Nieuwe traditie
De zon is inmiddels ondergegaan, maar de lampen zorgen voor nieuw licht. Ruijlings tempo is in perfecte harmonie met de aanflitsende lichten. Zodra de veteraan bij een volgende lamp is, springt deze zonder enige hapering aan. Het is een prachtig beeld: Ruijling loopt in een baan van licht naar de overkant.
Het is een van de redenen waarom de dagelijkse overtocht op veel belangstelling van veteranen kan rekenen. Uit heel Nederland en van ver daarbuiten lopen ze mee. ‘Er hebben al Amerikanen, Canadezen, een Noor en een Fransman meegelopen. Iedereen mag meedoen, zolang het maar waardig en respectvol gebeurt.’
De wandeling mag inmiddels met recht een nieuwe traditie worden genoemd. Sinds 19 oktober 2014 heeft hier elke dag een veteraan gelopen. Ruijling, die zelf in het Midden-Oosten en in Joegoslavië diende, vindt het telkens weer bijzonder.
‘Op een gegeven moment kom ik tijdens het lopen in een cadans en denk ik: waarom ben ik hier? Wat heeft zich hier afgespeeld? Dan gaan mijn gedachten naar die heroïsche Amerikaanse jongens, die soms niet eens wisten dat Europa bestond, maar die hier wel hun leven gaven voor onze vrijheid.’
Duisternis
Nadat de oversteek is volbracht, loopt Ruijling naar beneden. Aan de oever van de Waal staat een gedenksteen met de namen van de 48 gesneuvelde Amerikanen. De steen ligt vol bloemen en wat foto’s. Ruijling zet zijn baret nog wat steviger op zijn hoofd, neemt de houding aan en brengt een eregroet.
Na een korte stilte begint hij weer met praten. ‘Ik heb nog geen onvertogen woord gehoord over dit eerbetoon. Er is veel sympathie. Op een dag belde Patrick O’Keefe, een van de weinige nog levende Amerikaanse soldaten die deelnamen aan de Waalcrossing. Hij wilde zijn waardering en dank uitspreken. Dat raakt me.’
De duisternis is ingevallen, maar in de verte is Nijmegen te zien. Zondag 20 september is het precies 71 jaar geleden dat hier de oversteek werd gemaakt. De Sunset March zal die dag worden gelopen met alle veteranen die dit jaar hebben meegedaan. ‘Dankzij hen en de reserves kunnen we dit volhouden. En er komen ook wat Amerikaanse veteranen. Het zal weer een mooie tocht worden.
‘Weet je wat ik misschien nog wel het mooiste vind? Je loopt van licht via schemering naar duisternis, maar komt uiteindelijk weer in het schijnsel van de brugverlichting terecht.’ Het licht dat 48 Amerikanen niet meer zagen. Zij stierven in het donker.
Elsevier nummer 38, 19 september 2015