Honderdvijftig man betoogden een jaar geleden, 10 augustus 2014, in de Haagse Schilderswijk tegen IS. Ze noemden zichzelf Pro Patria: ‘voor het vaderland’. Sindsdien is het stil rond Pro Patria. Gaan ze dit najaar verder als Pegida Nederland?
Grimmig, zo kan de stemming op 10 augustus 2014 het best worden omschreven. Op de Haagse Hoefkade stond een groep radicale moslims uit de Schilderswijk tegenover de anti-IS-demonstratie van gelegenheidscollectief Pro Patria (wat ‘voor het vaderland’ betekent).
Vooraf draaide de geruchtenmachine op volle toeren. Pro Patria zou een Koran verbranden en radicale moslims en Schilderswijkers – onder wie een groepje Marokkaanse Nederlanders en een bekeerling – zouden brandbommen op de demonstratie van Pro Patria willen gooien.
Aan beide zijden weet nu niemand meer wie de geruchten verspreidde. Maar het leidde er wel toe dat beide groepen op de Hoefkade in het hart van de Schilderswijk recht tegenover elkaar kwamen te staan. De Schilderswijkers gooiden met meegebrachte bakstenen in wat zij uitriepen tot ‘de slag om de Schilderswijk’.
Cameraman Ernst Lissauer kon op film vastleggen hoe hij werd belaagd door Mimoun D. Pro Patria scandeerde leuzen als ‘geen jihad in onze straat’ en ‘IS krijg de tyfus’.
En toen de IS-sympathisanten en Schilderswijkers de weg versperden, wilde Pro Patria doorlopen om de oorspronkelijke route van hun ‘Mars voor de Vrijheid’ te kunnen afleggen – en een deel wilde sowieso graag in de Schilderswijk knokken. Er moesten stokslagen aan te pas komen om Pro Patria een zijstraat in te dirigeren.
Een ME’er die op die dag tussen beide groepen stond, herinnert het zich nog levendig. ‘De Haagse club IS-sympathisanten heeft de boel die middag ontzettend opgestookt. Doordat de radicale moslims en de Schilderswijkers zoveel stennis schopten, hebben ze de demonstratie van Pro Patria groter gemaakt dan die was.’
Hoewel de Haagse groep radicale moslims de overwinning claimde, bleef hun versperring en het belagen van de ME niet zonder gevolgen. Een van hen werd veroordeeld tot zes weken cel, vijf anderen kregen taakstraffen. Enkele weken later werden leidersfiguren Azzedine C. en Rudolph H. gearresteerd; ze zitten inmiddels bijna een jaar in voorarrest en worden onder meer verdacht van haatzaaien en ronselen voor de jihad.
Burgemeester Jozias van Aartsen (VVD) greep de gelegenheid aan om demonstraties in de Schilderswijk voorlopig te verbieden. Daarmee kwam er ook een einde aan een reeks demonstraties van de radicale groep die in juli vorig jaar nog met IS-vlaggen door de Schilderswijk liep en opriep tot het vrijlaten van islamitische gedetineerden.
Voor Pro Patria was met het demonstratieverbod een doel bereikt, zegt mede-initiatiefnemer Paul Peters (36) nu. ‘Het hele land sprak schande van de openlijke pro-IS-betogers in de wijk, maar niemand deed iets. Onze Mars voor de Vrijheid was van meet af aan een win-winsituatie. Als we zonder problemen door de Schilderswijk zouden lopen, dan gaven we het signaal af dat we als Nederlanders genoeg hadden van de openlijke steun aan IS. En als we zouden worden belaagd, dan zou dat aantonen dat je als Nederlander niet meer normaal door de wijk kan lopen.’
Extreem-rechts
De oproep van Pro Patria om te komen, had tot gevolg dat vorig jaar augustus volgens de politie ruim 150 mensen door de Schilderswijk trokken, al waren het er volgens Pro Patria meer dan 250.
De stoet vormde een bont gezelschap van bekende gezichten uit het extreem-rechtse milieu (10 tot 20 procent), zo’n tien fans van ADO Den Haag die net terugkwamen van een verloren thuiswedstrijd tegen Feyenoord, een handjevol Koerden en Assyrische christenen, en verder Vlaamse sympathisanten en bezorgde burgers.
Een kale man in een T-shirt met daarop de tekst ‘Haags Bloed’ legde aan een cameraploeg van GeenStijl uit dat het geen demonstratie tegen de islam was. ‘Het is gericht tegen individuen voor wie wij straks moeten gaan wijken. Dat kan toch niet?’
Dennis de Bruijn (40), toenmalig voorzitter van de supportersclub van ADO Den Haag, liep zelf niet mee, en had deelnemende ADO-supporters gevraagd geen clubkleding te dragen.
‘We moeten ons als ADO-supporters niet met politiek bemoeien of laten gebruiken door een organisatie met politieke doeleinden. Ik vond het prima dat supporters als bezorgde Nederlanders mee wilden lopen, maar ik wilde niet dat er een verband zou worden gelegd tussen ADO-supporters en Pro Patria. De jongens die gegaan zijn, houden van het extreme. Die hebben geen politieke reden nodig om met de politie te knokken hoor.’
Ondanks de komst van een aantal bekende mensen uit het extreem-rechtse milieu, kondigde Pro Patria vooraf strenge regels af: geen extreem-rechtse uitingen en alleen Nederlandse vlaggen.
Het Haagse ex-PVV-raadslid Paul ter Linden liep mee met een Israëlische vlag en werd naar eigen zeggen om die reden aangevallen door mededemonstranten. ‘Jammer dat een paar hersenlozen de anti-ISIS-demonstratie verzieken,’ twitterde hij.
Over het algemeen verliep de demonstratie ordentelijk, op het optreden van enkele bekende rechtse activisten en ADO-hooligans na die vaker bij acties voor problemen zorgen. Was er een nieuwe rechtse beweging geboren, wars van extreem-rechtse retoriek en symbolen? Of was Pro Patria een poging van extreem-rechts om salonfähig te worden?
Schuilnamen
In de aankondiging van de Mars van de Vrijheid op de Facebookpagina van Pro Patria noemden de organisatoren zichzelf ‘Patrick, Suus en Mounir’. Paul Peters geeft toe dat dit schuilnamen zijn.
‘Extreem-links gaat heel ver in het aan de schandpaal nagelen van rechtse, nationalistische en patriottische deelnemers aan demonstraties. Daarom wilde het bestuur niet naar voren treden in de pers.
‘Mijn vriendin is zelfs haar baan kwijtgeraakt nadat een foto van haar bij de Pro Patria-demonstratie op de extreem-linkse website Kafka was gekomen. Vandaar dat ik het gezicht van de demonstratie werd. Maar ik heb die echt niet in mijn eentje georganiseerd. Ik heb twee banen en niet eens tijd om het in mijn eentje te doen.’
Peters is geen onbekende in het extreem-rechtse milieu, al is hij volgens zijn omgeving gematigder geworden. Hij groeide op in het Haagse Transvaalkwartier en sloot zich al jong aan bij de destijds als extreem-rechts aangemerkte politieke partij CP’86.
Toen deze in 1998 werd verboden, ging Peters mee met de radicale vleugel, naar eigen zeggen ‘vooral vanwege mijn sociale omgeving, niet zozeer omdat ik de idealen deelde’.
Het keerpunt vormde zijn veroordeling voor de vernieling van een joodse begraafplaats in 2001. ‘Het was een schanddaad, en heeft me met de neus op de feiten gedrukt. Ik heb er een celstraf voor uitgezeten, de schade vergoed, excuses gemaakt en er een schepje bovenop gedaan door vrijwilligerswerk te doen.’
Na zijn celstraf was Peters onder meer actief bij de Nieuwe Nationale Partij en de nationalistische beweging Voorpost. Hij is niet meer extreem-rechts, zegt hij.
‘Ik wil de democratie niet omverwerpen en ik voer enkel actie volgens de regels voor thema’s waar ik me zorgen over maak: islamisering, de multiculturele samenleving, de EU en het illegalenprobleem. Ik beschouw mezelf als radicaal-
rechts.’
Peters wil niet ingaan op de geruchten dat hij eveneens is betrokken bij acties van de nationalistische actiegroep Identitair Verzet, die onder meer een moskee in Leiden bezette afgelopen februari.
Het is vreemd dat Pro Patria na de Mars voor de Vrijheid geen demonstraties meer heeft gehouden. Voor de demonstratie op 20 september 2014 in Den Haag kwamen er via Facebook zo’n zesduizend aanmeldingen binnen. Pro Patria werd als beweging direct door andere groepen serieus genomen. De extreem-linkse Antifascistische Aktie (AFA) kondigde aan met een tegendemonstratie te komen, evenals de Muslim Defence League (MDL).
Om niet achter te blijven, organiseerde ook de extreem-rechtse politieke partij Nederlandse Volksunie (NVU) een demonstratie met als titel ‘Baas in eigen land!’ De gemeente Den Haag gaf elke demonstratie een andere plaats in de stad en maakte vooraf een uitgebreid plan om rellen tegen te gaan.
Maar de angst werd niet bewaarheid. Pro Patria zei op het laatste moment af, uit ergernis over het feit dat de groep niet in de Schilderswijk en Transvaal mocht demonstreren. Wel probeerden Tom (30) en Willem (29), twee bekende gezichten in het rechtse milieu die met Pro Patria in de Schilderswijk demonstreerden, de AFA-demonstratie te bereiken.
Maar op Plein 1813 werden ze meteen tegengehouden door de politie. ‘We zien onszelf niet als Pro Patria, we zijn eerder een soort freelance rechtsen. Als er een demonstratie is en we kunnen vrij krijgen van ons werk, dan proberen we er vaak wel bij te zijn,’ zei Willem die dag. Ze hadden geen zin zich bij de NVU-demonstratie aan te sluiten, want ze voelen zich niet verwant met de NVU.
Speechen
In februari kondigt Pro Patria opnieuw een demonstratie aan, in samenwerking met de Dutch Defense League (DDL) van Raffie Chohan (63). ‘Defense met een s,’ zegt ze. ‘Niet te verwarren met de opgeheven Dutch Defence League met een c.’ Pro Patria wilde in Gouda demonstreren tegen de komst van ‘megamoskee’ El Wahda.
Chohan: ‘Ik wilde graag speechen. In de Schilderswijk ontbraken de speeches waardoor we als demonstranten niet konden overbrengen waarvoor we stonden.’
Chohan is een uitgesproken PVV-stemmer en ziet zichzelf als een bezorgde burger. ‘Ik word door extreem-links weggezet als nazi, maar het is een manke vergelijking. Ik kom uit Indonesië en ben opgegroeid met een Pakistaans-islamitische vader. Ik heb in mijn jeugd zelf ondervonden hoe het is als moslims jou hun waarden opdringen.’
Dat een eerdere Pro Patria-demonstratie hardliners uit het extreem-rechtse circuit aantrok – onder wie één demonstrant van de Nationale & Socialistische Aktie (N&SA) – is voor Chohan geen bezwaar.
‘Ze waren in de Schilderswijk ver in de minderheid. En je staat samen sterker wanneer je onderlinge verschillen naast je neer kan leggen. We hebben dezelfde vijand: de Islamitische Staat. Daar moet je geen andere zaken bij betrekken.’
Chohan vroeg de demonstratie op haar naam aan. ‘De Goudse burgemeester Milo Schoenmaker en de politie waren ons erg ter wille. Maar vlak voor de demonstratie heeft Paul Peters me laten weten dat Pro Patria zich terugtrok. Ik vond het erg teleurstellend. Het lijkt wel alsof Pro Patria na die ene middag in de Schilderswijk van de aardbodem is verdwenen.’ De speech die ze had voorbereid, heeft ze uiteindelijk online gepubliceerd.
Peters zegt dat Pro Patria zich in Gouda heeft teruggetrokken omdat de situatie onveilig was. ‘Ook de AFA had aangekondigd die dag te komen. Ik vond dat de politie niet genoeg maatregelen nam om hen bij ons vandaan te houden.’
De suggestie dat Pro Patria er niet in slaagde om opnieuw zo veel mensen op de been te krijgen en daarom beide demonstraties annuleerde, wijst Peters van de hand. ‘Het was in Gouda echt een veiligheidskwestie.’
Pro Patria komt niet meer terug. Facebook heeft de pagina opgeheven. Peters: ‘Pro Patria was een gelegenheidscollectief. Publicitair gezien hebben we het goed kunnen uitmelken, zeker als je kijkt naar de hoeveelheid aandacht die we hebben gekregen. Het heeft dingen in beweging gezet. Er werd pas actie ondernomen tegen die pro-IS-sympathisanten in de Schilderswijk nadat wij er waren geweest. Maar de naam is besmet geraakt met het stigma van extreem-rechts en leidt af van de boodschap.’
Voor toekomstige acties hoopt Peters op nieuwe initiatieven door anderen. ‘En laat nu net Pegida Nederland voor dit najaar de eerste demonstratie hebben aangekondigd…’ Waarna hij zich haast te zeggen dat zijn terloopse opmerking niet betekent dat hij bij Pegida Nederland is betrokken.