Hoe riskant zijn permanente vullers voor gezichtsverjonging?

12 december 2014Leestijd: 4 minuten

Twee verenigingen van plastisch chirurgen maken zich zorgen over artsen die te pas en te onpas botox en fillers inspuiten. Volgens de verenigingen is de veiligheid van patiënten niet altijd gewaarborgd. Daarom pleiten zij voor een nieuwe richtlijn.

Het leek zo’n mooie uitvinding, die onoplosbare vulmiddelen voor gezichtsverjonging. Maar ze blijken ook jaren later nog ernstige complicaties te kunnen geven, schreef José van der Sman eerder in Elsevier.

Het was goedbedoeld eind jaren negentig van de vorige eeuw – de ontwikkeling van permanente weke-delenvullers voor gezichtsverjonging en andere doeleinden, waaronder medische. Want voortaan zouden cliënten en patiënten niet meer elke drie maanden nieuwe injecties met een tijdelijke, oplosbare ‘filler’ nodig hebben om het effect in stand te houden.

Helaas: de niet-biologisch afbreekbare vulmiddelen blijken vaker complicaties te geven dan de vulmiddelen die wel biologisch worden afgebroken. Bovendien zijn die complicaties vaak ernstiger en moeilijker op te lossen, zo valt te lezen in het proefschrift Complications after permanent soft-tissue fillerswaarop dermatoloog-in-opleiding Jonathan Kadouch (35) van het VUmc in Amsterdam deze week promoveert.

Eerst even dit: fillers mogen niet worden verward met botox. Beide zijn zogeheten injectablesdie worden gebruikt voor cosmetische of medische behandelingen. Botulinetoxine is een middel om de spiertjes te verlammen die rimpels veroorzaken. Vulmiddelen worden vooral gebruikt om verlies van onderhuids vetweefsel en huidverzakkingen te bestrijden.

Fillers kunnen allemaal, vooral als ze niet goed worden ingebracht, in de eerste dagen of weken complicaties geven als roodheid, zwelling van de huid, pijn en beknelling van een bloedvat. Maar bij tijdelijke fillers lossen deze zeldzame problemen zich vanzelf op doordat het lichaam ze binnen enkele maanden afbreekt. Permanente fillers daarentegen blijven tot in lengte van jaren riskant.

Veroudering

Wat is er mis? Permanent is eigenlijk een misleidend woord, zegt Kadouch. ‘Een onoplosbare filler kan nooit het gewenste permanente effect geven, want de processen van veroudering gaan gewoon door. Het enige permanente aan zo’n filler is dat het in het lichaam aanwezig blijft en een voortdurend risico vormt.’

In zijn proefschrift staan afschrikwekkende foto’s van wat er mis kan gaan met permanente fillers die, om wat voor reden dan ook, zijn ingespoten in het gelaat, de borsten, de billen en de penis. Volgens de promovendus schuilt het gevaar van permanente fillers vooral in de late complicaties, die pas na jaren ontstaan.

‘De populariteit van niet-chirurgische cosmetische ingrepen, en ook van fillers, is de afgelopen twintig jaar enorm gestegen. In de Verenigde Staten vervijfvoudigde het aantal cosmetische ingrepen tussen 1997 en 2013. Na de eeuwwisseling nam het gebruik van permanente fillers enorm toe. Pas nu wordt pijnlijk duidelijk hoe groot de risico’s op de lange termijn zijn. Zelfs twintig jaar later kan het nog misgaan,’ aldus Kadouch.

Zo kan in de omgeving van de filler een inwendige ontsteking ontstaan die leidt tot roodheid, zwelling, pijn en soms zelfs tot een onderhuids abces. Waarom dat gebeurt, is nog niet duidelijk. Verschillende wetenschappelijke studies suggereren dat het te maken kan hebben met overgevoeligheidsreacties of afstotingsreacties van het lichaam.

Ook wijst nieuw onderzoek uit dat fillerproducten mogelijk ongewenste reacties van het immuunsysteem uitlokken. Vaak wordt zo’n ontsteking voorafgegaan door ‘een invasief moment waarop in de buurt van de filler de huidbarrière wordt doorbroken’ vooraf, zoals Kadouch het omschrijft. Denk aan een wondje, piercing of tatoeage. Maar denk ook aan ingrepen bij de tandarts waarbij de huid in de mond beschadigd raakt.

Kapsel

Ten tweede kunnen permanente fillers zich gaan verplaatsen in het lichaam. ‘Vooral bij ontstekingen is het vulproduct sneller geneigd te migreren,’ aldus Kadouch. En verder is er de kans dat het spul wordt ingekapseld en een harde bult gaat vormen. Hoe groot dat risico is, verschilt per gebruikte filler en per patiënt, want het ene lichaam is meer geneigd kapsel te vormen dan het andere.

Naar de oorzaken van de complicaties moet nog veel onderzoek worden gedaan, maar het lijkt erop dat het om een stapeling van uitlokkende factoren, zogeheten triggers, gaat. De problemen kunnen zich overal in het lichaam voordoen waar vulmiddel is geïnjecteerd, maar vooral op plekken waar veel beweging van de huid is, zoals het gelaat of de penis.

Hoe vaak de complicaties voorkomen, is niet exact te zeggen omdat dit nergens wordt geregistreerd. Maar de wetenschappelijke onderzoeken die ernaar zijn gedaan, meestal klein van omvang, wijzen uit dat het percentage patiënten die vroeg of laat last krijgen van complicaties, kan oplopen tot wel 25.

Kadouch adviseert mensen die zijn ingespoten met een permanente filler daarom ook heel voorzichtig te zijn en hun huid goed te beschermen. Want verwijdering van het vulmateriaal en behandeling van ernstige complicaties zijn moeilijk, en veroorzaken vrijwel altijd schade en littekens.

Littekens

Op de vraag of deze permanente vulmiddelen onderhand niet moeten worden verboden, zegt de dermatoloog-in-opleiding: ‘Ze worden gelukkig al veel minder gebruikt. Voor cosmetische doeleinden zou een verbod op z’n plaats zijn. Maar voor patiënten met ernstige aangeboren of verworven deformiteiten of littekens, moet het een behandeloptie blijven waarvoor zij kunnen kiezen nadat ze goed zijn voorgelicht over de risico’s.’

Kadouch heeft een helder advies voor iedereen die om cosmetische redenen permanente fillers overweegt: ‘Tegen mijn moeder zou ik zeggen: doe het niet! Tegen mijn vrouw: je hebt het niet nodig!’