De vaccinatiestrategie van de Europese Unie lijkt te falen. Het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Israël vaccineren veel sneller dan Europese lidstaten. Brussel en farmaceut AstraZeneca ruziën over wie de schuldige is, maar individuele lidstaten kijken intussen verder. In Nederland rijst de vraag of de vaccinatiestrategie opnieuw moet worden omgegooid. Wat gaat er allemaal mis?
Farmaceut AstraZeneca stelde de levering uit van liefst 60 procent van de 31 miljoen vaccins die tot eind maart zouden worden geleverd. Er zouden productieproblemen zijn. Dat nieuws is in Brussel ingeslagen als een bom. De farmaceut moest zich halsoverkop afgelopen maandag 25 januari verantwoorden bij de Europese Commissie.
De commissie had twee vragen: zijn de vaccins wel geproduceerd volgens afspraak, of heeft AstraZeneca ze doorverkocht aan een andere partij? De Europese Unie kijkt met argusogen naar het Verenigd Koninkrijk dat wel genoeg bevoorrading heeft van het vaccin dat door de Europese medicijnautoriteit EMA nog niet is goedgekeurd.
Europese Commissie dreigt met exportverbod
AstraZeneca-topman Pascal Soriot zegt in een interview met de Italiaanse krant La Repubblica dat het contract met het Verenigd Koninkrijk drie maanden eerder was getekend dan met de Europese Unie. Een maand later volgden afspraken met het consortium van Nederland, Duitsland, Italië en Frankrijk, maar een écht koopcontract zou pas later door de Europese Commissie zijn getekend. Soriot zei dat de Europese Unie zich ‘emotioneel’ gedroeg.
De Europese Commissie wil nog altijd antwoord op haar vragen. De Commissie had een afspraak met AstraZeneca, maar de farmaceut zegde die woensdag 27 januari op het laatste moment af. De Europese Commissie eist dat de farmaceut het volledige contract openbaar maakt en dreigt met sancties: een exportverbod van in Europa gemaakte vaccins zou op tafel liggen, schrijft nieuwssite Politico. De Duitse minister van Gezondheidszorg, Jens Spahn, is daar voorstander van.
Een heuse vaccinatie-handelsoorlog kan zo worden ontketend. De productieketen van vaccins is ingewikkeld en vereist samenwerking tussen verschillende handelspartners. Als de Europese Unie restricties opwerpt, kan de productieketen van AstraZeneca in het Verenigd Koninkrijk in de problemen komen: de productie van miljoenen vaccins zou dan in gevaar komen.
Nederland onderaan
Wat zeker lijkt, is dat Nederland zijn vaccinatiestrategie moet wijzigen. Nederland bungelt onder aan het lijstje van Europa als land met de laagste vaccinatiegraad – op Bulgarije na. Slechts 173.000 mensen hebben in Nederland een vaccin gehad.
Instellingen klagen over de bureaucratische gang van zaken. In de Volkskrant klaagt Hans Buijing, voorzitter van thuiszorgvereniging Zorgthuisnl, over ‘de administratieve Kafka van Nederland’. Per zorginstelling kan het per kamer verschillen welk vaccin een bewoner krijgt en wie dat inspuit.
Bewoners die zelf naar een priklocatie moeten reizen, maar in een gezamenlijke thuiszorginstelling wonen, krijgen verschillende priklocaties toebedeeld. Dat ontdekte Nieuwsuur.
‘Scherpe keuzes’
Gezondheidseconoom Xander Koolman pleitte in het tv-programma voor een terugkeer naar de eerste vaccinatiestrategie van de Gezondheidsraad. Die adviseerde al in november om de eerste vaccins in te zetten om ernstige ziekte en sterfte te verminderen. Daarom zouden 60-plussers en mensen met ernstige aandoeningen de hoogste prioriteit verdienen.
Het kabinet week van die strategie af uit logistieke overwegingen. Zo kreeg het zorgpersoneel voorrang. Pas deze week is begonnen met het vaccineren van de risicogroep: de eerste 90-plussers werden dinsdag 26 januari gevaccineerd. Bijna vier weken nadat de eerste prik werd gegeven.
Het ministerie van Volksgezondheid beraadt zich op de nieuwe vaccinatiestrategie. Minister Hugo de Jonge (CDA) van Volksgezondheid zei afgelopen maandag dat er ‘scherpe keuzes’ moeten worden gemaakt.