In navolging van een groot aantal organisaties doen ook openbare bibliotheken Zwarte Piet in de ban. Kinderboeken over Zwarte Piet gaan van de plank. Hoewel sinterklaasintochten komend weekeinde in het hele land zijn afgelast wegens het coronavirus, kondigen actiegroepen aan zaterdag en zondag weer te demonstreren tegen Zwarte Piet. Vier vragen en antwoorden over de zwartepietendiscussie dit jaar.
1.Waar ging Zwarte Piet dit jaar in de ban?
Deze week werd bekend dat openbare bibliotheken op grote schaal bezig zijn kinderboeken over Zwarte Piet te verwijderen uit hun collectie. Bibliotheken nemen zelf die beslissing. Het zou niet gaan om landelijk beleid. Sommige halen zwartepietboeken van de plank, maar lenen ze wel uit wanneer ernaar wordt gevraagd.
Eerder dit jaar besloot webwinkel Bol.com geen boeken over Zwarte Piet meer te verkopen, tenzij ze zijn bestemd voor educatieve doeleinden. Dat geldt ook voor ander producten in het assortiment van Bol.com. De webwinkel veranderde in artikelen de naam ‘Zwarte Piet’ in ‘Piet’.
Ook de Belgische kinderboekenuitgever Claris verkoopt dit jaar geen zwartepiet-boeken meer. Net als Bol.com schrapt de uitgeverij de naam ‘Zwarte Piet’ en gebruikt alleen nog ‘Piet’. Een voorraad van zevenduizend boeken waarin Zwarte Piet voorkomt, is vernietigd.
Bioscoopketen Pathé vertoont geen films meer waarin Zwarte Piet voorkomt. Films met roetveeg- of regenboogpieten worden wel vertoond.
Online verwijdert het sociale mediaplatform Facebook sinds dit jaar groepen die voorstander zijn van Zwarte Piet. Ook is het op Facebook en Instagram verboden afbeeldingen van Zwarte Piet te plaatsen. Wel zijn afbeeldingen van Zwarte Piet toegestaan bij neutrale boodschappen, zoals nieuwsberichten. Google besloot advertenties waarin Zwarte Piet voorkomt te verbieden.
Daarnaast organiseren steeds meer gemeenten en scholen – zowel in als buiten de Randstad – sinterklaasvieringen zonder traditionele Zwarte Piet. Alleen roetveegpieten of Pieten zonder schmink zijn geaccepteerd. Bij een enkele school wordt zelfs het woord ‘Piet’ niet meer gebruikt, omdat de naam Piet een connotatie zou houden met Zwart.
2.Waarom doen organisaties Zwarte Piet in de ban?
Directeur Anton Kok van de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) noemt tegenover AD het verwijderen van boeken die verhalen over Zwarte Piet: ‘passend bij de tijdgeest’. Kok: ‘Overal groeit het besef dat Zwarte Piet een stereotiep beeld geeft van een bepaald deel van de bevolking en de bibliotheken bewegen daarin mee.’ Opmerkelijk is Koks tegenargument voor het feit dat een meerderheid voor Zwarte Piet zou zijn: ‘Sommigen zien fascisme ook zitten. En, ja, dat klinkt cru, maar ik bedoel dat een smaldeel niet ons beleid kan bepalen.’
Bol.com concludeert dat Zwarte Piet als kwetsend kan worden ervaren en wil voorkomen dat het assortiment aanzet tot discriminatie of haat. Ook Pathé wil voorkomen dat mensen zich gediscrimineerd voelen. ‘Iedereen is bij ons welkom en moet zich ook welkom voelen!’ aldus de bioscoopketen op Instagram. Veel schoolbesturen delen de opvatting dat iedereen zich welkom moet kunnen voelen en plezier kan beleven aan het sinterklaasfeest.
3.Hoe populair is Zwarte Piet?
Deze week publiceerde nieuws- en actualiteitenprogramma EenVandaag de resultaten uit een jaarlijkse rondvraag onder 29.000 leden van zijn opiniepanel. Een kleine meerderheid, 55 procent, is van mening dat het uiterlijk van Zwarte Piet niet moet veranderen. Een flinke daling ten opzichte van een jaar eerder. Toen was dat nog 71 procent. Van de ondervraagden vindt 34 procent dat Zwarte Piet moet worden aangepast en 11 procent twijfelt daarover. Sinds 2013, toen EenVandaag begon met peilen, neemt het draagvlak voor een traditionele Zwarte Piet af. Dat is overigens geen reden voor actievoerders tegen Zwarte Piet om hun protest op te geven.
4.Zijn er dit jaar weer demonstraties tegen Zwarte Piet?
De organisatie Kick Out Zwarte Piet (KOZP) wil komend weekeinde gaan demonstreren. In Breda, Maastricht, Venlo, Eindhoven en Weert zijn demonstraties aangekondigd. KOZP roept betogers die afgelopen zomer bij Black Lives Matter-demonstraties aanwezig waren ook in actie te komen tegen Zwarte Piet. ‘Het is niet mogelijk om Black Lives Matter te steunen zonder tegen Zwarte Piet te zijn,’ schrijft KOZP op Facebook.
Niet alleen Zwarte Piet ligt onder vuur, ook tegen zijn vervanger ‘Grijze Piet’ gaat worden gedemonstreerd. Dat is op 21 november in Venlo het geval. Enkele gemeenten hebben als alternatief voor Grijze Piet gekozen. KOZP vindt dat geen verbetering en accepteert alleen roetveegpieten, zonder stereotiepe kenmerken als rode lippenstift en kroeshaar.