Knot gooit steen in vijver over euro en EU: dit zijn de reacties

Dinsdagavond sprak Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, de twaalfde HJ Schoo-lezing uit. In zijn lezing zei Knot dat meer Europese integratie nodig is. Zonder die integratie dreigen nieuwe schuldencrises, grotere economische ongelijkheid tussen eurolanden en het einde van de euro. Hoe wordt er op zijn lezing gereageerd?

1. Wat zei Knot in zijn HJ School-lezing?

Volgens Klaas Knot heeft de euro voor Nederlanders en de Nederlandse economie goed uitgepakt, maar ontstaat er ‘gevaarlijke scheefgroei’ tussen landen in de Europese Unie. De coronacrisis versterkt die scheefgroei, aldus Knot.

Knot noemde de euro ook een politiek project, en waarschuwde dat ‘gewone mensen opnieuw de prijs betalen, als er geen verdere Europese integratie komt’. Daarom pleitte Knot voor loonsverhogingen, zodat mensen de voordelen van de interne markt beter merken. De euro moet volgens Knot geen ‘ondernemersfeestje’ zijn.

Ook gaf Knot advies aan de Nederlandse politiek over wat er tijdens de coronacrisis moet gebeuren: ‘Wat we nu wel moeten doen, is het groeipotentieel van de Nederlandse economie versterken met structurele hervormingen en tijdelijke, gerichte investeringen. Dat laatste is uiteraard geen pleidooi voor ongeremde groei van de overheidsuitgaven. Er zullen immers altijd weer nieuwe, onverwachte tegenslagen komen. Daarom lijkt het mij wel verstandig om voorlopig terughoudend te zijn met nieuwe beleidswensen die de overheidsfinanciën structureel belasten.’

2. Wat zei Knot bij Op1?

Bij talkshow Op1 lichtte Knot gisteren zijn lezing toe. Tweede Kamerlid Theo Hiddema (Forum voor Democratie) vroeg hem of de euro niet beter kon worden afgeschaft en de gulden opnieuw ingevoerd. Volgens Knot lost dat niks op, omdat een nieuwe gulden direct aan de euro zou worden verbonden en het Europese economisch beleid alsnog zou gelden. Maar Nederland zou dan wel zijn invloed daarop kwijt zijn.

Knot: ‘Dat is ons welbegrepen eigenbelang. We zijn een open handelsnatie. Voor ons is wisselkoersstabiliteit nog belangrijker dan voor al die andere Europese landen.’ Hiddema zei dat hij alsnog een deugdelijk advies wil: ‘Ik voel op m’n klompen aan dat het zo simpel niet ligt’.

3. Hoe reageren politici?

Politici van 50-Plus verwijten Knot niet naar de positie van gepensioneerden te kijken in zijn pleidooi voor een loonsverhoging voor werknemers. Volgens Eerste Kamerlid Martin van Rooijen tellen die voor Knot niet mee:

Tweede Kamerlid namens die partij, Corrie van Brenk, vraagt zich af of gepensioneerden op een houtje moeten bijten:

Het partijaccount van Forum voor Democratie schrijft op Twitter dat de euro juist moet worden ontvlecht in plaats van meer integratie:

Voormalig CDA-Tweede Kamerlid en Europarlementariër Wim van de Camp voelt zich bevestigd door Knots verhaal. Volgens de CDA’er houdt Knot een eerlijk verhaal over het Europese financiële systeem en moet Nederland daarin constructief samenwerken:

Ook de pro-Europese partij Volt, die volgend jaar wil meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen, is positief over Knots verhaal. Voormalig lijsttrekker Reinier van Lanschot vindt dat iedereen van de EU moet profiteren:

4. Hoe reageren economen?

Economen reageren op Twitter wisselend op de lezing van Knot. Bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen Laurens Sloot zegt dat Nederland aan de ketting van Duitsland en Frankrijk zit, en dat een Europa-debat in Nederland dus weinig zin heeft.

De Groningse hoogleraar Lex Hoogduin is het eens met Knots analyse dat de euro onhoudbaar is zonder verdere integratie, maar vindt dat dat uiteindelijk meer een politieke dan economische keuze is. Ook merkt hij op dat die verdere integratie niet kan zonder verdragswijziging:

Econoom en directeur van het Sustainable Finance Lab aan de Universiteit Utrecht, Rens van Tilburg, pleit voor een Italiaanse vertaling van Knots lezing. Ook vindt hij de cover van EW waar gepleit wordt tegen Europese coronasteun misleidend: