Het aantal inwoners in Nederland met een migratieachtergrond neemt naar verwachting de komende jaren fors toe. Volgens prognoses groeit het aantal van 4,2 miljoen inwoners in 2020 naar tussen de 5,3 en 8,4 miljoen in 2050. Er wordt vooral een groei van het aantal arbeidsmigranten verwacht.
Dat meldt het demografisch instituut NIDI dinsdag 7 juli. Dat maakte samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zeven scenario’s.
Op verzoek van de Tweede Kamer brachten zij in kaart hoe de Nederlandse samenleving er in 2050 uitziet. De Kamer wil een beeld hebben van de maatschappelijke gevolgen van veranderingen in de omvang en samenstelling van de bevolking halverwege deze eeuw.
Lees ook over dit onderwerp: Kamerleden willen onderzoek naar bevolkingsgroei
Wat staat er in het rapport?
In alle zeven varianten neemt het aantal mensen met een migratieachtergrond toe. Dat heeft volgens de onderzoekers grote invloed op de bevolkingsgroei, meer dan het aantal geboortes en sterfgevallen. In het behoudendste scenario telt Nederland in 2050 zo’n 17 miljoen inwoners, bij de meest verstrekkende optie bijna 22 miljoen. Op dit moment telt Nederland zo’n 17,4 miljoen inwoners.
De zeven scenario’s:
| Variant | Kenmerken | Inwoners in 2050 |
| Krimp | Laag kindertal, levensverwachting en migratie | 17,1 mln |
| Lage migratie | Laag migratiesaldo | 17,6 mln |
| Grijs | Laag kindertal en hoge levensverwachting | 19,2 mln |
| Groen | Hoog kindertal en lage levensverwachting | 19,4 mln |
| Asiel | Hoge asielmigratie | 19,9 mln |
| Arbeid | Hoge arbeids- en studiemigratie | 20,6 mln |
| Groei | Hoog kindertal, levensverwachting en migratie | 21,8 mln |
Meer arbeidsmigranten
Volgens het CBS is de verwachting dat meer arbeidsmigranten en studenten naar Nederland komen. ‘Uit Oost-Europa, en we zien een hogere instroom uit Latijns-Amerika en Azië.’ Van de studenten gaat een deel terug, en een groep blijft in Nederland.
Lees het veelbesproken essay van Jan Latten en Jan van de Beek: De saamhorigheid staat op het spel
De migranten komen ook uit steeds meer verschillende landen. Nu vormen de ‘klassieke’ migrantengroepen – mensen met bijvoorbeeld een Surinaamse of Marokkaanse achtergrond – nog 40 procent van de bevolking met een migratieachtergrond. Dit aantal daalt naar verwachting tot eenderde of zelfs een kwart. In 2050 komt de helft of meer uit arbeidsmigratielanden. De onderzoekers voorspellen verder dat er de komende decennia meer mensen asiel aanvragen, afhankelijk van het aantal brandhaarden in de wereld.
Verdere krapte op de woningmarkt
Het NIDI voorspelt daarom verdere krapte op de woningmarkt. WNL meldt dinsdag op basis van cijfers van makelaarsorganisatie Makelaarsland dat het aantal woningbezichtigingen ondanks de coronacrisis naar een nieuw record is gestegen.
De makelaarsorganisatie is verbaasd over de ontwikkeling. ‘Onze makelaars geven aan dat veel huizenkopers juist nu een koopwoning willen bemachtigen. Er is behoefte aan een goede, ruimere stek in deze tijd,’ zegt directeur Jeroen Stoop van Makelaarsland.
Corona-effect onduidelijk
De berekeningen voor dit onderzoek werden vóór het uitbreken van de coronacrisis gemaakt. De pandemie veroorzaakt extra sterfgevallen en de uitbraak heeft ertoe geleid dat de migratie enorm is ingezakt, door de sluiting van grenzen en de beperkte mogelijkheden. Het is onduidelijk of er een blijvend effect is.
Daarnaast kan arbeidsmigratie nadelige gevolgen hebben voor innovatie. Goedkope arbeidskrachten staan de noodzaak tot vernieuwing in de weg.
Ook flinke vergrijzing
Niet alleen het aantal migranten blijft toenemen, in alle zeven scenario’s stijgt ook het aandeel ouderen. Door de hogere levensverwachting en vergrijzing zal het aantal 80-plussers verdubbelen van 5 naar 10 procent, of zelfs verdrievoudigen.
Onderzoekers werken nog aan een vervolgrapport, over de gevolgen van de veranderingen in bevolkingsgroei voor wonen, onderwijs, arbeidsaanbod en zorg. Dat onderzoek wordt rond de jaarwisseling verwacht.
Belangrijkste factor is migratie
Volgens voormalig hoofddemograaf van het CBS Jan Latten heeft de bevolkingsgroei naast de woningtekorten ook nadelige gevolgen voor verkeerscongestie, drukte in de steden, milieuproblematiek en integratie, zegt hij tegen Elsevier Weekblad. De belangrijkste motor achter de vraag of we te maken krijgen met krimp of met groeistuipen is volgens de onderzoekers migratie. Migratie heeft een grotere invloed op de bevolkingsgroei dan kindertal en levensverwachting.
Gertjan van Schoonhoven maakte een historisch overzicht: Bevolkingspolitiek in Nederland: al veertig jaar van taboe naar taboe
In de afgelopen jaren is dat volgens Latten ook het geval geweest. Met een gemiddeld jaarlijks migratiesaldo van bijna 90 duizend in de periode 2016-2019 was de bevolkingsgroei vooral voor de woningbouw nauwelijks bij te benen.
Politiek moet standpunten verduidelijken
De onzekerheid in uitkomsten van het rapport biedt een kans voor politici om hun standpunten te verduidelijken, vindt Latten. ‘Bevolkingspolitiek wordt een issue bij de aanloop naar de verkiezingen. Wat zien de verschillende partijen als behapbare bevolkingsomvang in 2050: 17 miljoen, 22 miljoen, iets daartussen? Of kiest men voor een ‘ik-laat-mij-verrassen’-visie?’
De belangrijkste vraag blijft volgens Latten hoe vol, druk en divers Nederlanders het zouden willen hebben. ‘Wat zien de mensen in het land als de toekomst van dit land? Die toekomst wordt vooral bepaald door de knop migratie. Genoeg te doen voor de politici, want de kiezer smacht naar een antwoord.’