‘Motie van wantrouwen tegen Halsema onontkoombaar’

Politici hebben met afschuw gereageerd op het optreden van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Die greep maandag niet in toen een demonstratie op de Dam veel te druk werd.

De demonstranten kwamen om 17.00 uur bijeen om te protesteren tegen politiegeweld tegen zwarten, met name in Amerika. Dat gebeurde naar aanleiding van de dood van George Floyd door politiegeweld. Er was gerekend op twee- tot driehonderd mensen, het waren er uiteindelijk om en nabij de vijfduizend.

Klaas Dijkhoff, fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer, is boos en bezorgd over het voorval. Hij vroeg demonstranten om uit voorzorg twee weken in thuisisolatie te gaan.

‘Burgemeester Halsema heeft lak aan de 1.5 meter-afstand-regel voor de demonstranten in Amsterdam,’ twittert Geert Wilders. Daaruit trekt de PVV-leider twee conclusies: niemand in Nederland kan nu nog worden verplicht zich aan de anderhalvemeter-regel te houden en Halsema moet aftreden. 

Minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zei gisteravond dat de demonstratie ‘alle perken te buiten’ ging. ‘Het demonstratierecht is een grondrecht, maar er moet te allen tijde wel 1,5 meter afstand gehouden worden,’ onderstreept de minister.

Ook Amsterdamse oppositiepartijen zijn boos. Marianne Poot (VVD) vindt dat er met twee maten wordt gemeten: ‘Bij te veel drukte worden parken ontruimd en mensen beboet.’ Volgens Poot is de kans zeer groot dat een debat en een motie van wantrouwen volgen.

SGP-leider Kees van der Staaij zegt over de demonstratie: ‘Ongehoord dat dit geaccepteerd wordt.’ ‘Sinds wanneer is het een Grondwettelijk criterium of een demonstratie ‘te belangrijk’ is om te verbieden? Erg glad ijs.’

‘Hoe rechtvaardig je reden om te demonstreren ook is – en de strijd tegen racisme ís een rechtvaardige – het is nooit gerechtvaardigd om met jouw gedrag tijdens die demonstratie het leven van anderen in gevaar te brengen,’ twittert ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers.

‘Demonstreren is een grondrecht. Dat is belangrijk,’ twittert D66-leider Rob Jetten. ‘Ook in deze tijd. Maar belangrijk zijn ook de gezondheid en veiligheid van mensen. Het is ieders verantwoordelijkheid zich bij een demo aan de coronaregels te houden. Als dat massaal niet gebeurt, moet de overheid ingrijpen.’

D66-Kamerlid Kees Verhoeven erkent dat het gisteren ‘goed fout is gegaan’. Hij pleit ervoor dat we ‘ons nu weer samen aan de regels houden’.

‘In haar deugtunnelvisie liet Halsema dit gebeuren,’ twittert Forum voor Democratie-leider  in de Tweede Kamer Thierry Baudet. ‘FVD steunt demonstratierecht. Maar afgelopen negen weken dwong Halsema winkeleigenaren wél om te sluiten op straffe van torenhoge boetes. In Republiek Amsterdam is iedereen gelijk, maar GroenLinks-kartel is iets gelijker.’ Hij pleit voor aftreden.

Annabel Nanninga, voorzitter van de FVD-fractie in de gemeenteraad, is woedend over het optreden van Halsema en wil dat zij opstapt. ‘En dan zelf ook nog zonder mondkapje verschijnen,’ twitterde ze. ‘Anders herkennen de camera’s je misschien niet hè? Wat een klap in het gezicht van al die Nederlanders die zo hebben geleden onder de strikte regels.’

Ook haalt ze uit naar mensen die erop wijzen dat FVD tegen de anderhalvemeterregel is. ‘Halsema kan niet shoppen in wat zij toevallig wel of niet leuk vindt en zo rechtsongelijkheid creëren. Ongeacht wat je zelf van deze regel vindt.’

Toch klinkt ook hier en daar steun. Kick Out Zwarte Piet-activist Jerry Afriyie is trots op zijn burgemeester. ‘Ik ben blij dat ze de pijn van een deel van de Amsterdamse familie begrijpt en de ruimte geeft om deze pijn ook te uiten. Vandaag was historisch en alleen mensen die racisme goedkeuren, klagen over haar moed. Bedankt burgemeester Halsema!’

Ook GroenLinks-raadslid Zeeger Ernsting steunt Halsema. ‘Ik zag iedereen zijn uiterste best doen zich verantwoordelijk te gedragen. Niemand raakte elkaar aan; iedereen ging voor elkaar opzij.’

Hoogleraar financiële geografie aan de Universiteit van Amsterdam Ewald Engelen vindt het ‘stoer van Halsema’. ‘Recht op demonstratie is inderdaad te belangrijk. En 1,5-meter samenleving is sowieso onhoudbare illusie.’

Sylvana Simons, voorzitter van de BIJ1-fractie in de gemeenteraad noemt het de ‘enige juiste beslissing’.

Aboutaleb: geen demonstratie met meer dan tachtig

De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb heeft laten weten dat er woensdag niet meer dan tachtig demonstranten zijn toegestaan bij het aangekondigde protest tegen racisme op het Schouwburgplein in Rotterdam. Bij meer mensen is 1,5 meter afstand houden niet mogelijk.

Volgens de burgemeester heeft de organisatie aangekondigd met zo’n 150 mensen te komen. Op het Schouwburgplein is daar echter niet genoeg ruimte voor. De burgemeester hoopt op een gesprek met de organisaties, waaronder Kick Out Zwarte Piet, over alternatieven. ‘Er zijn genoeg parken en locaties in Rotterdam waar de anderhalvemeterregel wel te realiseren is,’ zegt de burgemeester.

Halsema: meer dan verwacht

In het programma OP1 gaf Halsema maandag uitleg over de situatie.

‘Vanaf gisterochtend was ik er onrustig over. Ik zie hoeveel emoties er zijn, in andere steden en in Amerika. Dus ik heb veel contact gehad met de politie. Ook in Berlijn en Londen zag je grote mensenmassa’s op de been komen. En je zag dat het in Amerika heel snel aanzwelde tot een massief en ook gewelddadig protest. Naast de aantallen maakte ik me ook zorgen om de boosheid.’

De politie is volgens Halsema in openbare bronnen als Facebook gaan zoeken naar aanwijzingen voor hoeveel mensen zouden komen. Maar was daaruit niet opgemaakt dat er een grote mensenmassa zou komen. Politie en dranghekken waren daarom niet geprepareerd. ‘Dan kun je het op een normale, zachtaardige manier wegleiden.’

‘Als wij hadden kunnen voorspellen dat dit zo’n populaire demonstratie zou zijn, dan hadden we andere maatregelen genomen,’ zei Halsema. De grote toestroom ‘overdonderde’ haar.

Recht van demonstratie in grondwet

Volgens de burgemeester zwol het protest binnen een uur aan tot enorme proporties, waardoor er alleen op een gewelddadige manier ingegrepen had kunnen worden. Halsema kwam naar eigen zeggen voor een duivels dilemma te staan. ‘Daar stonden heel veel mensen met zware emoties. Ik had alleen met zware politie-inzet kunnen ingrijpen, wat weer tot veel onrust en misschien rellen had kunnen leiden.’

Halsema vindt niet dat ze een fout heeft gemaakt met haar aanpak van het protest. Ze benadrukt dat het recht om te demonstreren in de grondwet zit. Het demonstratierecht mag volgens haar niet zomaar stopgezet worden. Volgens Halsema is het onmogelijk om mensen elk moment van de dag te dwingen zich aan de regels te houden.