Baudet legt bloemen bij beelden en Klaver wil excuses voor slavernij

Het racismedebat in Nederland blijft doorgaan. Bekladdingen van standbeelden roepen veel reacties op. Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet bijvoorbeeld legde bij een aantal beelden bloemen. Intussen groeit de Black Lives Matter-beweging in Nederland verder en wil GroenLinks-leider Jesse Klaver excuses aanbieden voor het Nederlandse slavernijverleden. Vier ontwikkelingen in het racismedebat in Nederland.

Baudet legt bloemen bij standbeelden

Thierry Baudet stond afgelopen weekeinde met een bosje tulpen bij standbeelden van Nederlandse ‘helden’. Zo legde de leider van Forum voor Democratie bloemen bij het beeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn en van Jan van Schaffelaar in Barneveld. Coen is een omstreden historische figuur. Hij was een belangrijke koopman en werd gouverneur-generaal van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC), maar moordde ook de inheemse bevolking uit van de Banda-eilanden, onderdeel van wat nu Indonesië is.

Maandag was Baudet in Rotterdam. Daar was vrijdagochtend het standbeeld ter nagedachtenis aan Pim Fortuyn beklad. Samen met Leefbaar Rotterdam-politicus Joost Eerdmans legde hij bloemen bij de beeltenis van Fortuyn die in 2002 werd vermoord. Op Twitter noemde Baudet Fortuyn een ‘grote held’.

Ex-GroenLinks-Kamerlid: neerhalen beelden is democratie

In veel westerse landen woedt een felle strijd over de beeltenissen van historische figuren die volgens activisten racistisch zouden zijn geweest. Dat gebeurde onder meer in de Engelse stad Bristol, waar de beeltenis van koopman, filantroop en slavenhandelaar Edward Colston van zijn sokkel werd getrokken en in het water werd gegooid. Het standbeeld van de Britse oud-premier Winston Churchill in Londen werd beklad met de leus ‘racist’, waarna het uit voorzorg werd ‘ingepakt’ in metalen panelen. In de Verenigde Staten werd in Saint Paul, de hoofdstad van de staat Minnesota, het standbeeld van ontdekkingsreiziger Christoffel Columbus neergehaald. In Brussel werd het standbeeld van de voormalige Belgische koning Leopold II besmeurd.

Lees ook het commentaar van Gertjan van Schoonhoven: Onderschat deze beeldenstorm niet

In Nederland zijn nog geen standbeelden omgegooid, maar wel vernield en/of beklad. In Rotterdam bekladde de actiegroep ‘Helden van nooit’ naast het beeld van Fortuyn ook dat van zeevaarder Piet Hein. In het Limburse dorpje Meers werd het borstbeeld van kapelaan en verzetsheld Jan Willem Berix (1907-1945) beklad door nog onbekende daders.

In actualiteitenprogramma Op1 van de NPO werd zondagavond 14 juni gediscussieerd over deze ‘nieuwe beeldenstorm’, de drang van activisten om de publieke ruimte te ‘zuiveren’ van standbeelden van ‘foute’ historische personen. Over dit onderwerp discussieerden neerlandicus Herman Pleij, cabaretier Steven Brunswijk – voorheen bekend als ‘Braboneger’ – en voormalig GroenLinks-Kamerlid en historicus Zihni Özdil.

Özdil noemde het ‘heel gezond’ als burgers ‘door de staat gesanctioneerde verering van zogenaamde helden uit het verleden (…) gaan bevragen’. Als activisten ‘erachter komen dat het geen helden waren, maar genocidale massamoordenaars, en ze besluiten vervolgens om die beelden neer te halen, vind ik dat een mooi voorbeeld van vreedzame democratie van onderaf’. Ondanks een storm van kritiek op Twitter bleef het gewezen Kamerlid achter zijn woorden staan. ‘Het is niet alsof ze een provinciehuis kapotrijden met een trekker,’ refereerde hij aan de boerenprotesten in Groningen in november. ‘Een stuk steen weghalen is de meest vreedzame vorm van democratie van onderaf. Ze verdienen een Nobelprijs voor zulke acties.’

Jesse Klaver wil excuses van premier Rutte voor slavernij

GroenLinksleider Jesse Klaver wil dat Nederland excuses aanbiedt voor het slavernijverleden. Hij deed de oproep tijdens het digitale GroenLinks-congres afgelopen weekeinde. Volgens Klaver zijn excuses hard nodig: ‘Een sorry voor toen is zoveel meer dan een excuus. Je kan alleen verder met de toekomst als wij ons verleden erkennen.’

Premier Mark Rutte (VVD) zou de excuses moeten aanbieden, vindt Klaver. Op die manier zou de Nederlandse overheid haar verantwoordelijkheid erkennen voor het slavernijverleden. Nog niet eerder bood een regeringsleider excuses aan. In 2013 zei toenmalig vicepremier Lodewijk Asscher (PvdA) over het Nederlandse slavernijverleden dat hij ‘diepe spijt en berouw’ had.

Volgens Klaver zou Rutte nog deze maand excuses moeten aanbieden. Keti Koti, de afschaffing van de slavernij, wordt deze maand herdacht. De slavernij werd officieel op 1 juli 1863 afgeschaft in Nederland.

Black Lives Matter blijft protesteren

Na demonstraties in Amsterdam en Rotterdam organiseert Black Lives Matter ook in kleinere steden betogingen tegen racisme. Afgelopen weekeinde trokken demonstraties in Leiden en Wageningen duizenden mensen meer dan verwacht. In Leiden waren zo’n 2.500 mensen op de been, in Wageningen zo’n duizend mensen.

Ook in de Friese hoofdstad Leeuwarden organiseerde Black Lives Matter een demonstratie. Daar luisterden zo’n 2.500 betogers naar Kick Out Zwarte Piet-leider Jerry Afriyie. Hij vroeg zijn publiek: ‘Burgemeester Sybrand Buma geeft geen moer om zwarte levens. Hij heeft gezegd dat Leeuwarden als laatste Zwarte Piet zal afschaffen. Zijn jullie het daarmee eens?’ Waarop het publiek ‘Nee!’ scandeerde.

Ook in Almere, Breda, Den Bosch en Deventer werd afgelopen weekeinde gedemonstreerd. Woensdag is er een protest gepland in Haarlem.