Waarom CDA’er Omtzigt boos is over gebrekkig functionerende Tweede Kamer

Woensdag debatteerde de Tweede Kamer opnieuw over de ontspoorde toeslagenaffaire. De Belastingdienst vorderde van duizenden ouders onterecht de kinderopvangtoeslag terug, maar een oplossing van het probleem is voorlopig niet in zicht. Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) raakte zichtbaar gefrustreerd over de obstructie van de staatssecretaris, maar ook over het functioneren van de Tweede Kamer.

Volgens Omtzigt trekt staatssecretaris van Financiën Alexandra van Huffelen (D66), belast met toeslagen en douane, een rookgordijn op waardoor de Tweede Kamer haar controlerende taak niet kan uitvoeren. In de toeslagenaffaire is nog altijd veel onduidelijk over het handelen van de Belastingdienst en op wiens aansturing de Belastingdienst te rigoureus toeslagen van ouders afnam.

Zeldzame aangifte

Vorige week deden Van Huffelen en haar collega-staatssecretaris van Financiën Hans Vijlbrief (D66), belast met fiscaliteit en Belastingdienst, een zeldzame aangifte tegen ambtenaren van de Belastingdienst. Volgens de aangifte hebben ambtenaren zich van 2013 tot 2017 mogelijk schuldig gemaakt aan ‘beroepsmatige discriminatie’ door in zaken te oordelen op basis van afkomst en knevelarij: het vorderen van een betaling, terwijl de ambtenaar weet dat de persoon die niet is verschuldigd. Het Openbaar Ministerie gaat onderzoeken of ambtenaren de wet hebben overtreden.

Omtzigt hekelde in het debat het optreden van het kabinet in de toeslagenaffaire: ‘De Belastingdienst liet informatie weg en vertelde onwaarheden aan Hoge Colleges van Staat — bij de Ombudsman, bij de Autoriteit Persoonsgegevens en soms zelfs in rechtszaken.’

Hoe kon de Belastingdienst zo ontsporen?

Ondanks herhaaldelijke verzoeken van Omtzigt, samen met Kamerlid Renske Leijten (SP), krijgt de Tweede Kamer niet alle stukken over de affaire boven tafel. Ook ouders die hun eigen dossier bij de Belastingdienst opvragen, krijgen vaak geen gehoor. Omtzigt vindt dat het de rechtsstaat schaadt: ‘Ik moet verdorie journalist worden om de regering te kunnen controleren.’

Hoe kon de Belastingdienst zo ontsporen? De controle op fraude bij toeslagen werd strikter nadat in 2012 grootschalig fraude was gepleegd. Oost-Europese bendes lieten mensen zich inschrijven als inwoner van een Nederlandse stad, waarna die terugkeerden naar Oost-Europa. De bendes vroegen vervolgens toeslagen aan voor deze personen, die dus niet langer in Nederland waren.

Kamer overspoeld met debatten

Volgens Omtzigt heeft de Tweede Kamer te weinig oog voor de wetgeving die ze invoert: ‘Dit is een Tweede Kamer die twee derde van haar tijd doorbrengt met wat op de voorpagina van de Volkskrant stond voor de Kamerleden die links zijn, en met wat op de voorpagina van De Telegraaf stond voor de Kamerleden die rechts zijn.’

Dat Kamerleden gretig op de waan van de dag ingaan, is al langer bekend. Uit onderzoek van het Algemeen Dagblad bleek dat Kamerleden per dag twee keer ‘geschokt’ zijn door een bepaalde gebeurtenis. Zo vaak spreken zij dat woord gemiddeld op een dag uit. In totaal zijn nu 235 debatten aangevraagd in de Tweede Kamer, maar die moeten nog worden ingepland.

Kamervoorzitter Khadija Arib (PvdA) is de lange lijst debataanvragen al langer een doorn in het oog. In haar kersttoespraak constateerde zij dat de Kamer nog altijd veel ‘scorebordpolitiek’ bedrijft. De vraag is of de toeslagenaffaire en de oproep van Omtzigt daarin verandering kunnen brengen.