Alleen de confrontatie met Baudet kan Jetten nog vleugels geven

Wil Rob Jetten (33) nu lijsttrekker van D66 worden of niet? Op 2 juni opent de interne kandidaatstelling, maar Jetten kan ook wachten tot de sluiting daarvan, op 3 augustus. Hijzelf zegt: ‘Ik ben rustig aan het nadenken.’ Zijn vermoedelijke tegenspeler bij het interne D66-referendum, minister Sigrid Kaag, houdt zich ook op de vlakte. In de partij neemt het ongeduld hierover toe.

Het beroerde voor Jetten is dat hij – na een tamelijk veelbelovende start – de laatste maanden in de versukkeling raakt. Hij doet ontzettend zijn best om zich te ‘profileren’, maar het is niet zo duidelijk wie daarop zit te wachten. Jetten spartelt de laatste weken in het luchtledige.

In deze kabinetsperiode gold tot dusver dat de fractieleiders van de regeringspartijen elke maandagochtend in overleg met enkele ministers de koers bepaalden. Vanwege de krappe meerderheid in het parlement bestierden de fractievoorzitters van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie de moeilijke punten. Junior Jetten – hij zat pas anderhalf jaar in de Kamer toen hij het schopte tot D66-leider – viel met zijn neus in de boter.

Maar nu de coronacrisis en een economische ramp moeten worden bestreden, leveren de vier fractieleiders hun macht in. Het kabinet is aan zet. En dan vooral premier Mark Rutte (VVD), vicepremier Hugo de Jonge en minister van Financiën Wopke Hoekstra (beiden CDA). Minister Wouter Koolmees (D66) van Sociale Zaken en minister Arie Slob (ChristenUnie) van Onderwijs werken vanuit de tweede linie.

Bij de ChristenUnie vallen ze geduldig terug op hun christelijke ideologie, maar D66 heeft van nature minder houvast. Er moet iets gebeuren, want stilstand is achteruitgang. Kijk maar naar de peilingen.

Het profileren loopt nogal eens verkeerd af

Partij en fractie sporen Jetten aan. Hij moet D66 en zichzelf laten gelden. Jetten is echter niet zo’n man van trucjes. Hij is geen gewiekste tacticus. Dus loopt het profileren nogal eens verkeerd af.

Toen de coalitie op zaterdag 14 april besloot dat de scholen dichtgingen en dat het nieuws op maandag 16 april zou worden bekendgemaakt, probeerde Jetten een puntje te scoren. Hij verstuurde op zondag 15 april een Twitterbericht: ‘Overweeg de sluiting van alle scholen.’ Op die manier zou het beeld ontstaan dat Jetten het kabinet dresseerde. Maar het zette kwaad bloed in de coalitie en in de wandelgangen kregen journalisten ingefluisterd dat ‘Jetten handelde met voorkennis’.

Zoiets werd hem in maart ook al verweten. Hij vond toen dat burgemeesters meer boetes moesten laten uitdelen, dan zouden mensen zich beter aan de coronavoorschriften houden. Hij moet hebben geweten dat het kabinet een dag later met die maatregel zou komen. Aan de vooravond ergens munt uit slaan, is een goedkoop trucje dat in Den Haag vaker wordt toegepast, maar Jetten krijgt het nu ingepeperd. Hij mist op dit moment de gunfactor.

Als Jetten geen interne informatie gebruikt en gewoon van buitenaf het kabinet tot iets oproept, valt het ook weer niet goed. Op 9 april hekelde hij Hoekstra en diens ‘boekhoudersbotheid’. De minister was naar de zin van Jetten zo streng voor Italië dat ‘Nederland nu de boeman was in Zuid-Europa’. Hij vond dat onverstandig: ‘We moeten deel zijn van de oplossing, niet van het probleem.’

’s Avonds in een tv-talkshow moest zijn partijgenoot Wouter Koolmees daar iets over zeggen. Hij keek erg ongemakkelijk. De interviewer drong aan. De minister zuchtte: ‘Nou, dat weet ik niet.’ Volgens D66 toonde Koolmees zich op geen enkele manier misprijzend tegenover Jetten. Integendeel, Koolmees was het met Jetten eens en had diezelfde dag in het kabinet een fiks conflict hierover gehad met de ministers van VVD en CDA.

Maar als dat al zo is, dan heeft D66 die slag verloren. Rutte en Hoekstra bleven hameren en Italië gaf toe. Jetten deed later een nieuwe poging. Hij wil het Regeerakkoord openbreken op het punt van Europese financiële samenwerking. Op de coalitiepartners maakt dat weinig indruk. Het kabinet verwerpt het Duitse en Franse plan om Zuid-Europa met 500 miljard euro te helpen.