Tweede Kamerleden hebben hun Ruslandreis afgezegd. Het kabinet sluit zich op in verontwaardiging vanwege de MH17. Calimero rommelt maar wat aan. De inlichtingendienst pikte nog even 40 mille in van de Russen.
Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) mag Rusland niet in en dat veroorzaakt een nieuwe crisis in de betrekkingen met Rusland. Sjoerdsma, voormalig diplomaat, heeft zich samen met Pieter Omtzigt (CDA) vastgebeten in de MH17-kwestie en tilt zwaar aan mensenrechtenschendingen in Rusland. Kennelijk stelt Moskou dat niet op prijs.
Wilders neemt het op voor Rusland in onthullend interview met Elsevier Weekblad
De Commissie voor Buitenlandse Zaken wilde volgende maand op reis naar Rusland, maar nu Sjoerdsma er niet in komt, is die afgezegd. Andere Kamerleden zijn solidair: ‘Dan ik ook niet.’ VVD-minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken roept de Russische ambassadeur Alexander Shulgin op het matje.
Tot zover het Calimero-complex. Tegenover een uitgestrekt land met kernwapens staat Nederland tamelijk zwak. Maar wat Den Haag aan harde macht tekortkomt, probeert het met morele verontwaardiging te compenseren. Daar is op zich niks mis mee, maar het werkt van geen kanten en dat komt ook door Nederlandse slordigheden. Laten we even kijken naar een paar onbekend gebleven struikelblokken in de relatie tussen beide landen.
Wilders en Baudet welkom in Moskou
Moskou verwelkomt graag Tweede Kamerleden, althans de fractieleiders Geert Wilders (PVV) en Thierry Baudet (Forum).
In november 2017 onthulde Elsevier Weekblad dat PVV-leider Geert Wilders op uitnodiging van de Doema, het Russische parlement, een bezoek zou brengen aan Moskou. Wilders bevestigde dit bezoek in een interview met Elsevier Weekblad. Volgens hem hadden ook volksvertegenwoordigers een rol bij het onderhouden van relaties tussen landen.
Deze week actueel: Forum streeft CDA en PvdA voorbij als grootste ledenpartij
Ook Thierry Baudet, leider van Forum voor Democratie, kreeg vorig jaar kort na de overwinning van zijn partij bij de Statenverkiezingen een uitnodiging om naar Moskou te komen. De voorzitter van de Doema wilde hem verwelkomen op een eind juni in de Russische hoofdstad Moskou gehouden bijeenkomst: het Internationaal Forum voor Internationaal Parlementarisme. Baudet bevestigde tegenover Elsevier Weekblad dat hij de uitnodiging ontving, maar was niet naar Moskou gegaan. Hij had het in die periode kennelijk te druk met de Haagse politiek.
Voor zover bekend deed Buitenlandse Zaken geen enkele poging om het bezoek van Wilders of het eventuele bezoek van Baudet te benutten voor het verbeteren van de relatie.
Meevallertje: 40 mille van de spionnen
In oktober 2018 maakte Defensieminister Ank Bijleveld (CDA) en het hoofd van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), luitenant-generaal Onno Eichelsheim, op een persconferentie in Den Haag bekend dat vier Russische spionnen waren betrapt bij een hackersaanval op de OPCW, het in Den Haag gevestigde hoofdkwartier van de VN-organisatie voor het verbod op chemische wapens. Gemeld werd dat de Russische spionnen een bedrag van 40.000 euro (in euro’s en dollars) bij zich hadden. Nederland wees de vier Russen plus een diplomaat van de Russische ambassade die als handlanger optrad, terstond uit.
De MIVD nam nog wel even het bedrag van 40.000 euro in beslag. Dit is opmerkelijk omdat de Russen hier niet werden beschuldigd van strafbare feiten. Ze werden – kennelijk met goede redenen – teruggestuurd naar Rusland, maar hun geld moesten ze hier achterlaten. Volgens een diplomatieke bron werd het geld nooit terugbetaald aan Rusland. Het werd ingepikt door Nederland.
Ophef om Poetins dochter Maria
Maria Poetina, de dochter van de Russische president Vladimir Poetin, woonde enige tijd met haar Nederlandse partner in een flatwoning in Voorschoten. Er deden wel eens verhalen de ronde dat Poetin bij de plaatselijke Albert Heijn was gesignaleerd. Ook was er het gerucht dat Poetin het hondje van zijn dochter uitliet in een plantsoen in de Zuid-Hollandse forensenplaats en toen door een buurtagent staande werd gehouden: waarom had hij geen poepzakje bij zich? Dit verhaal lijkt echter uit de duim gezogen. Wel relevant is de ophef over Poetins dochter in juli 2014, na de ramp met de MH17.
Uit de duim gezogen verhaal. Poetin liet het hondje van zijn dochter uit in een plantsoen in Voorschoten. Een buurtagent hield hem staande: waarom had hij geen poepzakje bij zich?
Bij deze tragedie kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Van hen kwamen er 15 uit Hilversum. PvdA-burgemeester Pieter Broertjes van Hilversum hield destijds op Radio 1 een pleidooi om Maria Poetina het land uit te zetten. Later herriep hij deze uitspraak. Volgens hem was het ironie. Volgens een diplomatieke bron woonde de dochter van Poetin na 2014 niet meer in Voorschoten, maar in Hilversum. Later zou zij zijn verhuisd naar een dorp in de provincie Brabant. Voor zover de dochter van de Russische sterke man een aanknopingspunt had kunnen zijn om verhoudingen te verbeteren, heeft Nederland alle kansen laten lopen.
Minister Stef Blok (VVD) van Buitenlandse Zaken stuurde onlangs een notitie naar de Tweede Kamer over de relatie met Rusland. Hij wil blijven hameren op de Russische verantwoordelijkheid voor het neerhalen van de MH17. Daarnaast wil hij met Rusland in gesprek blijven, omdat het land nu eenmaal ook handelspartner is.
Russen klagen: niet welkom bij bevrijdingsfeesten
De hierboven genoemde omstandigheden illustreren echter dat het kabinet geen doelgerichte koers volgt in zijn Ruslandbeleid. Het verloopt allemaal nogal rommelig. Rusland-deskundigen raden het kabinet aan om dit jaar – 75 jaar na de Tweede Wereldoorlog – de herdenkingen te gebruiken om weer met Moskou in gesprek te komen. Bij de herdenking in Terneuzen vorige zomer, nodigden de organisatoren via koning Willem-Alexander wel de Amerikaanse president Donald Trump uit, maar niet de Russische president Poetin. Ze zeiden dat de Russen niet hadden deelgenomen aan de slag om de Westerschelde, maar dat hadden de Amerikanen ook niet. Daar vochten vooral Canadezen en Britten. Nadat hierover ophef ontstond, werd de ambassadeur uitgenodigd. Uiteindelijk was alleen de tweede man van de Russische ambassade aanwezig.
Lees ook de column van Bram Boxhoorn:
Praat met Rusland, zonder te zwijgen over MH17 en Krim
In achtergrondgesprekken klagen Russische diplomaten soms dat zij niet voluit worden uitgenodigd voor herdenkingsplechtigheden in bijvoorbeeld Wageningen op 5 mei. Ze worden genegeerd, mogen op de tweede rang zitten en in toespraken wordt Rusland ten onrechte niet genoemd in het rijtje geallieerde landen. Dit steekt, omdat Rusland van alle geallieerden verreweg de grootste offers bracht in de strijd tegen nazi-Duitsland.
Bij een recente plechtigheid op het Russische militaire ereveld in Leusden – waar 865 oorlogsslachtoffers uit de toenmalige Sovjet-Unie begraven liggen – waren de militaire attachés aanwezig van nagenoeg alle westerse geallieerden. Maar een hoge vertegenwoordiging van de Nederlandse krijgsmacht ontbrak.
In Leusden werden toen het Nederlandse en het Russische volkslied ten gehore gebracht. Dit moest via een geluidsinstallatie, want een Nederlandse militaire kapel was er niet. Vreemd, want in Den Haag hoeft maar een Belgische generaal een dagje op bezoek te komen, of een militair muziekkorps rukt uit om de goede relatie luister bij te zetten.
Verongelijkt Den Haag moet toch een dialoog zoeken
Anders dan met België, heeft Nederland ten opzichte van Rusland reden zich verongelijkt te voelen: de MH17-kwestie. Maar het is een illusie om te denken dat het eerste gebaar uit Moskou moet komen. Ook Den Haag moet proberen een diplomatieke uitweg te vinden en in elk geval mogelijkheden tot een dialoog te benutten.
Het heeft er echter veel van weg dat Den Haag blijkt steken in de eigen verontwaardiging en daardoor maar wat aanrommelt. Misschien was de veronderstelling dat ooit de dag aanbreekt dat president Vladimir Poetin vertrekt, waarna zijn opvolger de MH17-kwestie netjes zal bijleggen. Maar sinds Poetin op 15 januari staatsrechtelijke ‘hervormingen’ aankondigde, is duidelijk dat hij zijn ambtstermijn nog vele jaren zal oprekken. Den Haag hoeft in lengte van jaren niet te rekenen op een soepele opvolger.