Kopschopvideo’s wekken afschuw: dit weten we

Filmpjes van groepsmishandelingen in Gorinchem worden deze week massaal gedeeld en leiden tot grote woede, ook in politiek Den Haag. In de Tweede Kamer verschillen de meningen over de motieven voor het ‘kopschoppen’. Forum voor Democratie en PVV zien een patroon van ‘racistisch’ geweld van allochtone tegen blanke jongeren, andere partijen spreken liever over geweld in het algemeen. Vier vragen en antwoorden over de zaak.

Wat is op de filmpjes te zien?

Het gaat om drie video’s waarin is te zien hoe een grote groep jongens minstens één en mogelijk meer tieners mishandelt in het Gijsbert van Andelpark in Gorinchem. In een van de video’s is te zien dat het slachtoffer van alle kanten wordt geschopt en geslagen, waarna hij in de bosjes op de grond valt. Terwijl de jongen daar ligt, blijven de daders op hem inslaan en intrappen. Sommige springen zelfs op het weerloze slachtoffer. Diverse jongens en minimaal één meisje staan op de achtergrond toe te kijken en filmen de mishandeling met hun mobiele telefoon.

‘Een aantal filmpjes met grove mishandelingen door mogelijk dezelfde dadergroep zorgen voor afschuw en bezorgdheid in Gorinchem,’ staat te lezen in een verklaring die donderdag op de landelijke website van de politie is geplaatst. ‘Eind vorige week werden wij door verschillende melders gewezen op een vreselijk filmpje,’ vervolgt de politie. ‘Een groep jongens belaagt een jonge knul en mishandelt hem op een schofterige manier.’ Volgens het AD heeft geen van de slachtoffers ernstig letsel opgelopen.

Het is niet bekend op welke dag de video’s zijn gemaakt, maar sinds dinsdag worden ze massaal gedeeld via sociale media, vooral Twitter. Vorige week vrijdag is de politie er al op geattendeerd.

Inwoners van Gorinchem zijn geschokt. Buurtbewoners zeggen tegen De Telegraaf dat het gaat om overwegend allochtone jongeren die in grote groepen in het park rondhangen. Volgens hen doen ze ‘alles wat God heeft verboden en het interesseert ze niks’, aldus een vrouw in het park. ‘Ze wanen zich onaantastbaar.’

Andere omwonenden die de krant sprak, denken niet dat het gaat om een geëscaleerde ruzie. ‘Ze wachten ze bewust op,’ zegt een vrouw die haar hond in het park uitlaat en diverse jongens kent die er zijn mishandeld. ‘In dit park zitten vaak in de avond jongeren te chillen, het is een soort hangplek. Als ze dan langzaam weggaan en er blijft er nog maar eentje over, slaan ze toe. Die jongen wordt dan ingesloten, tegen de grond gewerkt en in elkaar geslagen. Ze kennen elkaar niet.’

Hoe zit het met het strafrechtelijk onderzoek?

Donderdag maakte de politie bekend dat één slachtoffer dat in zeker een van de video’s is te zien aangifte heeft gedaan. In totaal zijn vijf aangiften in behandeling. Alle lijken betrekking te hebben op mishandelingen door dezelfde groep daders. Alle slachtoffers zijn rond de 14 jaar oud. Volgens de politie is uit onderzoek gebleken dat het geen eenmalig incident is.

Via Twitter heeft de politie bekendgemaakt dat een aantal verdachten in beeld is en dat aanhoudingen spoedig zullen volgen. Piet Stout, teamchef van de politie Lek en Merwede die de mishandeling in Gorinchem behandelt, bevestigt dat er meer incidenten zijn geweest dan alleen de mishandelingen die in het filmpje te zien zijn.

‘Het gaat om een grotere groep daders dan de zes die in het filmpje te zien zijn,’ zegt politieman Arco Bakker, die nauw bij het onderzoek is betrokken. ‘We hebben aanwijzingen dat er ook de nodige meelopers zijn. Ook hun rol onderzoeken we. Dit is niet normaal wat hier gebeurt.’

De politie vermoedt dat er meer slachtoffers zijn en roept ouders en jongeren op zich te melden als ze hetzelfde hebben meegemaakt. Daarnaast werken ook scholen uit de omgeving mee aan het onderzoek.

Hoe reageren politici?

Diverse Tweede Kamerleden hebben de afgelopen dagen hun afschuw over de filmpjes uitgesproken. Sommige suggereren dat het gaat om een racistische aanval omdat de slachtoffers in de filmpjes blanke, vermoedelijk autochtone jongens zijn en de daders allochtone, mogelijk Marokkaanse en/of Turkse jongeren.

‘Racisme is altijd – ook in voetbalstadions – verschrikkelijk,’ schrijft Geert Wilders, doelend op de landelijke verontwaardiging die ontstond nadat een voetballer van Excelsior door FC Den Bosch-supporters racistisch was bejegend. ‘Maar wat over dit gewelddadig racisme waar een blanke jongen door allochtoon tuig in elkaar wordt gemept?’ De PVV-leider vraagt zich af waar de consternatie in de politiek, bijvoorbeeld bij premier Mark Rutte (VVD), en op de publieke omroep, blijft. In een andere tweet houdt Wilders het korter: ‘MINDER. VEEL MINDER!’

Ook Tweede Kamerlid Harm Beertema verwijst in een tweet naar de (vermoedelijke) afkomst van de daders. ‘Iets soortgelijks overkwam mij 43 jaar geleden in Gouda,’ schrijft de PVV’er. ‘Zes Marokkanen, insluiten, kopschoppen.’ Naar eigen zeggen heeft de politie destijds Beertema afgeraden aangifte te doen en is er sindsdien niets veranderd.

Gezien de vele tweets over het onderwerp die hij donderdag deelde, is ook Thierry Baudet ontstemd over het geweld. Donderdag vroeg de fractievoorzitter van Forum voor Democratie (FVD) in de Tweede Kamer een debat aan met minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus (CDA). ‘Ik zie een patroon waarbij integratie mislukt en leidt tot tribaal optreden, in stammenverband, waarbij Marokkanen klitten met de Marokkanen en grote haat koesteren tegen blanken, tegen de oorspronkelijke bewoners van dit land en daarbij ook geweld gebruiken.’

Lees verder onder de video

De FVD-leider weigert te spreken van ‘gewone’ ruzies en incidenten. ‘Waar dit over gaat, is dat er grote groepen jongeren zijn, Marokkanen, Turken, die er plezier in scheppen om blanke jongeren op te jagen, in elkaar te meppen.’ Het stoort Baudet dat ‘de gevestigde partijen, het partijkartel’ de afkomst van de daders en de slachtoffers niet in ogenschouw willen nemen bij het debatteren over dergelijke mishandelingen.

Een van de politici die dat verwijt krijgen, is VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz. Zij sprak haar afschuw uit over het geweld, volgens haar van ‘een groep jongeren die als een groep hyena’s losgaat op een slachtoffer’, waarop Baudet spottend het woord ‘jongeren’ herhaalde.

Baudet benadrukte donderdagavond in Beau dat hij moeite had met het niet benoemen van de etnische achtergrond van de daders. In de RTL-talkshow was ook een van de slachtoffers van de mishandelingen aanwezig. De vijftienjarige Sem vertelde presentator Beau van Erven Dorens dat hij was omsingeld door een groep jongens en een klap tegen zijn kaak kreeg. De jongen ging niet in op de opmerkingen van Baudet.

Ook zijn moeder Larissa was aanwezig. Zij reageerde geëmotioneerd op de mishandeling van haar zoon: ‘Dit doet me pijn. Het is nu mijn zoon, maar er kunnen er wel meer volgen.’ Ook zij ging verder niet in om de etniciteit van de daders.

Ook Kamerleden Jasper van Dijk (SP), Kees van der Staaij (SGP), Farid Azarkan (DENK) en Niels van den Berge (GroenLinks) veroordeelden de beelden, die ‘vreselijk’, ‘weerzinwekkend’ en ‘misselijkmakend’ werden genoemd. Uiteindelijk is besloten niet apart over het onderwerp te debatteren, maar dat te doen tijdens het debat over de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid, dat donderdag op de agenda stond. Azarkan steunde het verzoek tot een debat van Baudet wel, maar wilde graag ‘polariserende toevoegingen achterwege laten en het hebben over geweld in zijn algemeenheid’.

Waar zagen we dit onlangs ook en wat zijn mogelijke straffen?

Een vergelijkbaar voorval dat Baudet aanhaalde om te onderstrepen dat sprake is van een patroon, gebeurde in januari in Spijkenisse. Op de populaire website Dumpert verscheen een filmpje dat bijna 3 miljoen keer is bekeken, waarin valt te zien hoe een jongen door verscheidene leeftijdgenoten bruut wordt mishandeld in een park. Hij krijgt talloze klappen en trappen, ook tegen zijn hoofd. De mishandeling gaat, net als in Gorinchem, door nadat de jongen op de grond is beland.

Het is niet bekend welke straffen de minderjarige ‘kopschoppers’ in de Zuid-Hollandse stad hebben gekregen. Volgens het jeugdstrafrecht kunnen daders naar de jeugdgevangenis worden gestuurd, of ze krijgen een taakstraf of geldboete (maximaal 3.700 euro) opgelegd. Voor dergelijk geweld is de maximale straf 2 jaar cel en/of een werkstraf van 200 uur.

De afgelopen jaren kregen zeven ‘kopschoppers’ die in 2016 op Koningsdag in Arnhem twee broers mishandelden taakstraffen van tussen de 40 en 180 uur, sommigen van hen kregen ook een voorwaardelijke celstraf opgelegd. Een ander voorbeeld van een grootschalige groepsmishandeling was in 2013 in Eindhoven, waarvoor de twee hoofddaders zijn veroordeeld 8 tot 10 maanden jeugddetentie, waarvan respectievelijk 3 en 4 maanden voorwaardelijk.